Τις παραμονές της 7ης Ιουλίου λίγοι εκτιμούσαν ότι το προσφυγικό θα αποτελούσε «αγκάθι» για την κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Από τη μια μεριά, οι εικόνες ντροπής της Μόριας δεν άφηνε αμφιβολίες για την αποτυχία της μεταναστευτικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Από την άλλη, η σκλήρυνση της πολιτικής για πρόσφυγες και μετανάστες που πρέσβευε η ΝΔ, φαινόταν σε αντιστοιχία με ένα εκλογικό σώμα το οποίο έκλινε προς τα δεξιά.
Ωστόσο, η πολιτική είναι πάντα απρόβλεπτη. Τρεις μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Κυριάκο Μητσοτάκη το προσφυγικό/μεταναστευτικό εξελίσσεται σε μείζον πρόβλημα για την κυβέρνηση. Ίσως είναι το πρώτο πεδίο στο οποίο η κυβέρνηση αρχίζει να χάνει τις εντυπώσεις ύστερα από τρεις μήνες απόλυτης πολιτικής υπεροχής.
Οι υποσχέσεις
Η Νέα Δημοκρατία είχε δώσει την αίσθηση προεκλογικά ότι μπορούσε να πετύχει την αποσυμφόρηση των νησιών σχετικά γρήγορα. Δεν συνέβη όμως αυτό. Μέσα σε τρεις μήνες η Μόρια πέρασε από τους 5.000 διαμένοντες στους 13.000. Συνολικά στα νησιά οι αιτούντες άσυλο αυξήθηκαν κατά 80%, από 17.000 σε 30.000. Η φωτιά στο στρατόπεδο που στοίχισε τη ζωή στη Φεριντέ Ταγίκ και το τροχαίο με θύμα ένα πεντάχρονο παιδάκι αποτέλεσαν τις πιο ακραίες εκφάνσεις ενός τραγικού τέλματος. Η κυβέρνηση βρίσκεται πλέον μεταξύ σφύρας και άκμονος: Από τη μια μεριά, οι προεκλογικές προσδοκίες για γρήγορα αποτελέσματα. Από την άλλη, η πραγματικότητα που διαρκώς χειροτερεύει.
Το γκουλάγκ της Μόριας
Στη διαχείριση της κατάστασης στα νησιά η κυβέρνηση εμφάνισε σημαντικές αρρυθμίες. Στις 13 Ιουλίου ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης επισκέπτεται τη Μόρια και συναντιέται με φορείς της Μυτιλήνης. Θα δηλώσει ότι « αναχωρώ με την εντύπωση, τη θετική, που αποκόμισα από την πληρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν και διαχειρίζονται οι υπηρεσίες της χώρας το προσφυγικό πρόβλημα εδώ στο νησί». Στις 30 Σεπτεμβρίου θα χαρακτηρίσει τη Μόρια «γκουλάγκ». Συγκεκριμένα, απαντώντας στον ΣΥΡΙΖΑ, θα πει: «Χρειάζεται όμως ιδιαίτερο θράσος ώστε αυτοί που έφτιαξαν, παράτησαν και μας κληροδότησαν αυτό το γκουλάγκ να γίνονται τιμητές σε δυο μήνες.» Πώς μπορεί σε ένα «γκουλάγκ» να υπάρχει «πληρότητα αντιμετώπισης»;
Τα μέτρα
Στις 31 Αυγούστου το ΚΥΣΕΑ αποφασίζει «7 μέτρα για το μεταναστευτικό». Το πρώτο είναι η «αποσυμφόρηση των νησιών με μεταφορά μεταναστών/προσφύγων σε ήδη υφιστάμενες δομές της ενδοχώρας». Μεταφορές έγιναν, αλλά οι εγκλωβισμένοι στα νησιά αυξήθηκαν. Την 1η Σεπτεμβρίου βρίσκονταν στα νησιά 24.801 αιτούντες άσυλο. Την 1η Οκτωβρίου είχαν φτάσει τις 30.
Ένα άλλο μέτρο που ανακοινώθηκε στις 31 Αυγούστου ήταν η «αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τη διαδικασία χορήγησης ασύλου, με κατάργηση του δεύτερου βαθμού εξέτασης προσφυγών». Όπως επισημάνθηκε από νομικούς και ΜΚΟ, η κατάργηση του δεύτερου βαθμού προσκρούει στο Κοινοτικό Δίκαιο. Τελικά, η κυβέρνηση απέσυρε σιωπηλά το μέτρο που είχε η ίδια ανακοινώσει. Στα μέτρα που αποφάσισε το Υπουργικό Συμβούλιο για το άσυλο στις 30 Σεπτεμβρίου δεν περιλαμβάνεται η κατάργηση του 2ου βαθμού. Η ανάκληση ενός μέτρου μετά την ανακοίνωσή του δεν δείχνει, αν μη τι άλλο, ενδελεχή προετοιμασία.
Τέλος, το ΚΥΣΕΑ είχε αποφασίσει την «αύξηση της επιτήρησης των συνόρων, σε συνεργασία τόσο με τη FRONTEX και τις ευρωπαϊκές αρχές, όσο και με το ΝΑΤΟ». Ωστόσο παρά το ότι Λιμενικό και το Πολεμικό Ναυτικό βρίσκονται στη μέγιστη κινητοποίηση τους, με 61 σκάφη να περιπολούν στα σύνορα, μεταξύ Τρίτης και Πέμπτης πέρασαν στη Μυτιλήνη 703 πρόσφυγες και μετανάστες.
Το προφίλ
Στη σημερινή τοποθέτησή του στη Βουλή ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέμεινε στη διάκριση μεταξύ προσφύγων και μεταναστών, με βάση το προφίλ της χώρας καταγωγής: Οι Σύροι είναι πρόσφυγες, οι υπόλοιποι όχι. Η διάκριση όμως είναι δυσδιάκριτη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό λόγω των συνεχιζόμενων συγκρούσεων υπάρχουν 886,910 πρόσφυγες σε γειτονικές χώρες και 4,5 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι. Πόσο απλό είναι να αποφανθεί μια επιτροπή ασύλου αν κάποιος που έρχεται από το Κονγκό είναι πρόσφυγας ή μετανάστης;
Επιπλέον, δεν θα είναι εύκολο να προχωρήσει το σχέδιο του κ. Χρυσοχοΐδη για δημιουργία νέων δομών φιλοξενίας στην ενδοχώρα. Οι τοπικές κοινωνίες αντιδρούν όπως αντιδρούσαν κι επί ΣΥΡΙΖΑ,. Ήδη η προσκείμενη στη ΝΔ δήμαρχος Πεντέλης Δήμητρα Κεχαγιά απορρίπτει κατηγορηματικά τη μετατροπή του Αμαλία Φλέμινγκ σε χώρο φιλοξενία 300 ασυνόδευτων ανηλίκων. Η κ. Κεχαγιά μιλάει για «πραξικοπηματική απόφαση».
Για μία ακόμα φορά αποδεικνύεται ότι η πραγματικότητα είναι περίπλοκη και, κυρίως, επίμονη.
