Το δίλημμα, ρύθμιση ή πτώχευση και ρευστοποίηση ολόκληρης της περιουσίας των νοικοκυριών, ακόμα και της πρώτης κατοικίας θέτει ο νέος πτωχευτικός κώδικας της κυβέρνησης που τέθηκε χθες σε δημόσια διαβούλευση.
Την πρώτη κατοικία θα την παίρνει ειδικός ιδιωτικός φορέας και ο πρώην ιδιοκτήτης, θα πληρώνει ενοίκιο για 12 χρόνια. Μετά θα το επαναγοράζει ή θα χάνει το σπίτι.
Ειδικότερα, στην περίπτωση των φυσικών προσώπων, αυτά έχουν την δυνατότητα να ρυθμίσουν εξωδικαστικά τις οφειλές τους σε Τράπεζες – Funds – Servicers – Δημόσιο – ΕΦΚΑ (ή/και σε έναν από αυτούς τους πιστωτές), υποβάλλοντας αίτηση στην αντίστοιχη πλατφόρμα και συναινώντας στην άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου. Η αίτηση δρομολογείται ηλεκτρονικά στους χρηματοπιστωτικούς φορείς (τράπεζες & servicers), ενώ, η πλειοψηφία των οποίων είναι απαραίτητη, για να ξεκινήσει η διαδικασία.
Στην περίπτωση που δεχτεί η πλειοψηφία των πιστωτών να εξετάσουν την αίτηση, παρέχεται αναστολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών και πρόταση ρύθμισης συνολικών οφειλών, η οποία προκύπτει από υπολογιστικό εργαλείο. Αν δεν υπάρχει οφειλή προς το Δημόσιο, τότε οι τράπεζες – servicers μπορούν να καταθέσουν μια άλλη πρόταση, χωρίς το υπολογιστικό εργαλείο. Εναλλακτικά μπορούν να προβούν και σε διαμεσολάβηση.
Εάν ο οφειλέτης που αποδεχθεί τη ρύθμιση ανήκει ταυτόχρονα σε ευάλωτη κοινωνικά ομάδα(πληροί, δηλαδή, τις εισοδηματικές και περιουσιακές προϋποθέσεις αυτών που δικαιούνται στεγαστικό επίδομα ενοικίου), τότε θα λάβει και επιδότηση του ρυθμισμένου δανείου 1ης κατοικίας.
Η πτώχευση
Η πτώχευση απευθύνεται, τόσο σε νοικοκυριά, όσο και σε επιχειρήσεις, που δεν έχουν τρόπο να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους ή έχει αποτύχει η εξωδικαστική διαδικασία ρύθμισης οφειλών τους.
Δικαίωμα κατάθεσης αίτησης πτώχευσης, όταν ο οφειλέτης βρίσκεται σε «παύση πληρωμών», έχουν – εκτός του ίδιου – και ο πιστωτής, αλλά και η Εισαγγελία Πρωτοδικών. Η απαλλαγή έρχεται σε ένα έτος για τους οφειλέτες που πρόκειται να ρευστοποιηθεί η κύρια κατοικία τους ή άλλα περιουσιακά στοιχεία που υπερβαίνουν το 10% των υποχρεώσεών τους και είναι αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ ή σε τρία έτη για τις υπόλοιπες κατηγορίες οφειλετών.
Τι συμβαίνει με την 1η κατοικία
Σε περίπτωση που οι οφειλέτες ανήκουν σε ευάλωτη κοινωνική ομάδα, τότε έχουν τη δυνατότητα να καταφύγουν σε Ιδιωτικό Φορέα Απόκτησης & Επαναμίσθωσης, με σκοπό να αποφευχθεί η έξωσή τους.
Ο φορέας αγοράζει την πρώτη κατοικία πριν βγει στον πλειστηριασμό, ακόμη και στην περίπτωση που δεν κηρύσσεται πτώχευση, αλλά πραγματοποιείται αναγκαστική εκτέλεση. Παραμένουν στην κατοικία του, καταβάλλοντας μίσθωμα για 12 έτη και λαμβάνουν επίδομα ενοικίου από το Κράτος.
Εντός 12 ετών έχουν τη δυνατότητα να επαναγοράσουν το ακίνητό τους, αφού αποπληρώσουν τα μισθώματα της δωδεκαετίας και την αξία του ακινήτου, κατά το χρόνο άσκησης του δικαιώματος επαναγοράς.
Δηλαδή στον καταχρεωμένο πολίτη που κινδυνεύει η κύρια κατοικία του, δίδονται δύο επιλογές:
- Η κρατική επιδότηση του δανείου της 1ης κατοικίας, στο στάδιο της συνολικής ρύθμισης οφειλών, έτσι ώστε να διασωθεί το σπίτι και αφού έχουν ρευστοποιηθεί όλα τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία.
- Εφόσον οι πιστωτές προβούν σε ενέργειες ρευστοποίησης της 1ης κατοικίας, τότε το Κράτος παρεμβαίνει με σκοπό να αποφευχθεί η έξωση. Στο στάδιο της ρευστοποίησης από τους πιστωτές, παρέχεται ουσιαστική στήριξη από την πολιτεία, μέσω της δημιουργίας ενός ιδιωτικού φορέα για την απόκτηση των ακινήτων, ο οποίος θα επιλεγεί από το Κράτος, μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας. Ο εν λόγω φορέας θα υποχρεούται να αποκτήσει το ακίνητο που συνιστά την 1η κατοικία ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, η οποία έχει δρομολογηθεί σε διαδικασία πλειστηριασμού, κατόπιν κήρυξης πτώχευσης ή αναγκαστικής εκτέλεσης.
Επιπρόσθετα, ο φορέας υποχρεούται να παραχωρήσει την κατοικία προς χρήση στο ευάλωτο νοικοκυριό για 12 έτη, έναντι καταβολής μισθώματος, το οποίο θα υποστηρίζεται από το Κράτος, με τη μορφή επιδόματος ενοικίου. Επίσης, ο φορέας υποχρεούται να προσφέρει στον οφειλέτη τη δυνατότητα επαναπόκτησης του ακινήτου εντός 12 ετών.
Αν ο οφειλέτης θελήσει να επαναγοράσει το σπίτι του νωρίτερα, θα επιβαρυνθεί με τα διαφυγόντα κέρδη του ιδιωτικού φορέα, που προκύπτουν εάν η επαναγορά γινόταν σε 12 έτη.
Ποια είναι τα ευάλωτα νοικοκυριά
Το νέο πτωχευτικό ορίζει ότι «ευάλωτα νοικοκυριά» είναι εκείνα τα οποία δικαιούνται ήδη το στεγαστικό επίδομα και προβλέπονται πολύ χαμηλά εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Δηλαδή αποκλείεται μεγάλη μερίδα των οφειλετών.
Πιο συγκεκριμένα, η νομοθεσία προβλέπει ότι τα εισοδηματικά όρια για τους ευάλωτος, είναι:
- Μονοπρόσωπο νοικοκυριό 7.000 €
- Νοικοκυριό αποτελούμενο από δύο μέλη 10.500 €
- Νοικοκυριό αποτελούμενο από τρία μέλη ή μονογονεϊκή οικογένεια με ένα ανήλικο μέλος 14.000 €
- Νοικοκυριό αποτελούμενο από τέσσερα ή μονογονεϊκή οικογένεια με δύο ανήλικα μέλη 17.500 €
- Νοικοκυριό αποτελούμενο από πέντε μέλη και πάνω ή μονογονεϊκή οικογένεια με τρία ανήλικα μέλη και πάνω 21.000 €
Τα περιουσιακά κριτήρια
Η συνολική φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας του νοικοκυριού στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, όπως αυτή προσδιορίζεται για τον υπολογισμό του συμπληρωματικού ΕΝ.Φ.Ι.Α. με τις διατάξεις του ν. 4223/2013 (Α’ 287) και προκύπτει από την τελευταία εκδοθείσα πράξη προσδιορισμού φόρου, δεν μπορεί να υπερβαίνει στο σύνολο της το ποσό των 120.000 ευρώ για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενη κατά 15.000 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και έως του ποσού των 180.000 ευρώ.
Επίσης, το συνολικό ύψος των καταθέσεων του νοικοκυριού ή/και η τρέχουσα αξία μετοχών, ομολόγων κτλ, όπως προκύπτουν από την τελευταία εκκαθαρισμένη δήλωση φορολογίας εισοδήματος, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα όρια του κατωτέρω πίνακα για κάθε τύπο νοικοκυριού, μέχρι και το ποσό των 21.000 ευρώ.
