Κλείσαμε επτά χρόνια μνημονιακής πορείας. Επτά χρόνια πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών διδαγμάτων. Επτά χρόνια επαναπροσδιορισμού βασικών μεταπολιτευτικών αρχών. Επτά χρόνια κατάρρευσης του κοινωνικού ιστού, της οικονομικής δραστηριότητας, της διεθνής εικόνας της χώρας. Επτά χρόνια που δεν αφήνουν πίσω τους φαγούρα αλλά επτά βαθιές, ανεξίτηλες πληγές.
1η πληγή: Η αδυναμία συνεννόησης του πολιτικού προσωπικού. Όταν τον Μάρτιο του 2009 κάλεσε ο Καραμανλής τους πολιτικούς αρχηγούς να συνεννοηθούν για την αντιμετώπιση της κρίσης που είχε αρχίσει να μας κυκλώνει όλη αντιπολίτευση από Παπανδρέου έως Καρατζαφέρη κατέθεσε τον οβολό της στο λαϊκισμό. Η χώρα δεν προχώρησε σε βαθιές τομές (με πρώτη την πλήρη αξιολόγηση δομών και προσώπων στο δημόσιο) και στοχευμένες περικοπές με την γνωστή μνημονιακή συνέχεια.
2η πληγή: Το παιχνίδι αποφυγής των ευθυνών.Όταν ο Παπανδρέου επέλεξε να τυρβάζει περί άλλων όσο το έλλειμμα καταγράφονταν διψήφιο και να συκοφαντεί την χώρα ως διεφθαρμένη και Τιτανικό, αφήνοντας ανέγγιχτα τα 30 και πλέον δισ. ευρώ που θα μπορούσε να έχει συλλέξει από τις αγορές (έστω κι αν αμέσως μετά μας απέκλειαν!) απέδειξε ότι αυτό που τον ενδιέφερε ήταν αποκλειστικά να δημιουργήσει ένα περιβάλλον αναπόφευκτης προσφυγής στο ΔΝΤ όπου για όλα θα φταίνε οι πάντες εκτός από τον ίδιο. Ευθυνοφοβία ενός πολιτικά ανύπαρκτου ηγέτη στην πιο κρίσιμη εθνική στιγμή των τελευταίων δεκαετιών.
3η πληγή: Εσφαλμένοι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές. Το ΔΝΤ ήρθε στην Ελλάδα με την έπαρση ενός οργανισμού που συνήθως αναλαμβάνει την ανοικοδόμηση υποανάπτυκτων χωρών και στηρίχτηκε σε υπερεκτιμημένους στόχους για να μας πείσει ότι σε λιγότερο από δυο χρόνια θα είχαμε ξεμπερδέψει. Σε μια χώρα με διαχρονικά ασθενική παραγωγή, ασταθές τραπεζικό σύστημα και κρατικοδίαιτη ιδιωτική οικονομία θεώρησαν ότι μερικές μεταρρυθμίσεις θα εκτόξευαν την ανάπτυξη υποεκτιμώντας δομικά στοιχεία της ελληνικής πραγματικότητας.
4η πληγή: Μείγμα πολιτικής και δημόσιο χρέος.Όπως και με τους πολλαπλασιαστές ο Σαμαράς εγκαίρως μίλησε για αλλαγή μίγματος πολιτικής. Όχι επειδή δεν χρειαζόμασταν δημοσιονομική προσαρμογή αλλά γιατί χωρίς αναπτυξιακά αντισταθμίσματα και με την κοινωνία σε υφεσιακή αφασία και εισοδηματική συρρίκνωση καμιά μεταρρύθμιση δεν θα αποδώσει άμεσα τα μέγιστα. Αφέθηκε να περάσει πολύτιμος χρόνος χωρίς παρεμβάσεις τύπου πακέτου Γιουνκέρ ή ποσοτικής χαλάρωσης για στήριξη των επιτοκίων δανεισμού βυθίζοντας ακόμη βαθύτερα το τσακισμένο Ευρωπαϊκό καράβι.
5η πληγή: Μεταρρυθμιστική αντίσταση. Είναι κοινό μυστικό πως οτιδήποτε προσπάθησε να αγγίξει τα στρεβλά «κεκτημένα» σε κάθε τομέα (συνδικαλισμός, δημόσιο τομέα, επιχειρηματική δραστηριότητα, δικαιοσύνη κλπ) έβρισκε σθεναρή αντίσταση από τις αντίστοιχες κοινωνικές ή επαγγελματικές ομάδες. Αυτό αντανακλάται και στην στάση των κομμάτων που στο όνομα της ψηφοθηρίας λύγιζαν κάτω από το βάρος των πιέσεων. Βήματα έχουν γίνει αλλά με αναγκαστικό τρόπο, χωρίς πίστη σε ένα καινούριο όραμα και με διάθεση αναίρεσης το συντομότερο δυνατό.
6η πληγή: Αγανάκτηση χωρίς σαφή στόχευση. Η περιβόητη πλατεία των Αγανακτισμένων περισσότερο παραπλανητικά λειτούργησε παρά συγκεκριμενοποίησε ένα σαφές εναλλακτικό μήνυμα. Αντιφατικές διαθέσεις από την ακροδεξιά έως την ακροαριστερά πολλές εκ των οποίων φοβούνταν να αρθρώσουν αυτό που κατά βάθος πίστευαν, την επιστροφή στη δραχμή. Γι’ αυτό και σύντομα το κίνημα ξέφτισε αφήνοντας πίσω του μόνο κάτι γραφικές φιγούρες και τη θυμική, συγκρουσιακή διάθεση χωρίς στόχο, καλά κρυμμένη στις ψυχές μας.
7η πληγή: Δημιουργική ασάφεια. Η τελευταία, η πιο πρόσφατη και πιο οδυνηρή πληγή ήταν η δημιουργική ασάφεια της αριστερής διαπραγμάτευσης και της αυταπάτης. Πάνω η οικονομία είχε αρχίσει να ανακτά βασικές ζωτικές λειτουργίες ήρθε η αριστερή μυθοπλασία να μας ξαναπείσει, χρόνια μετά τους Αγανακτισμένους, ότι υπάρχει εναλλακτικός δρόμος που περνάει από την θυμική σύγκρουση με τους δανειστές χωρίς απώλειες. Αυτό τον μύθο πληρώσαμε και θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε για χρόνια και θα πονάει περισσότερο από όλες γιατί ήρθε την στιγμή που η μεγάλη πληγή είχε αρχίσει να επουλώνει. Αργά, βασανιστικά αλλά σταθερά…
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος
