Στ’ αγέρι κρεμασμένα ωσάν καντήλια τ’ ουρανού, αποβραδίς δυο φώτα εφάνηκαν στη σκοτεινιά… Κανείς δεν τάχε ανάψει… Κ’ ένας που πέρασε απεκεί, καλόγερος, διαβάτης, κ’ είδε το θάμμα κ’ έδραμε, στη λάμψη δυο κεφάλια ηύρε που πλάγιαζαν γλυκά… τώνα του Παπαγιάννη και τάλλο του Δεσπότη του. Γονατιστός εμπρός τους έμειν’ ο γέρος κ’ έκλαψε. Τους έρριξε τρισάγιο τα φίλησε στο μέτωπο και με το δοκανίκι έσκαψε λάκκο κ’ έθαψε τ’ αχώριστα τ’ αδέρφια. Βλογάει το χώμα τρεις φοραίς… Έκαμε το σταυρό του και χάνεται στην ερημιά… Εσβήστηκαν τα φώτα».Βαλαωρίτης
Ο Επίσκοπος Σαλώνων Ησαϊας έπεσε μαχόμενος στην Αλαμάνα στην πρώτη γραμμή μαζί με τον Αθανάσιο Διάκο και τον Δυοβουνιώτη σαν χτες- προχτές 23 Απριλίου 1821. Ένας από τους πολλούς ηρωικούς ιερωμένους που δε δίστασαν να θυσιάσουν τη ζωή τους και την περιουσία τους για να στηρίξουν τον αγώνα αποδεικνύοντας ότι θεμέλιο της ανεξαρτησίας μας υπήρξε και εξακολουθεί να είναι και θα είναι η εκκλησία. Μαζί τους πολεμώντας δίπλα του σκοτώθηκε και ο αδελφός του Παπά-Γιάννης
Στο θαυμάσιο βιβλίο του ο Κλήρος στην εθνεγερσία του 1821 ο.κ Δημήτριος Πανόπουλος γράφει
« Οι ιερωμένοι στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ήταν οι πνευματικοί οδηγοί των υποδούλων Ελλήνων και με κάθε μέσον προσπαθούσαν να κρατήσουν ψηλά το φρόνημα του λαού
Με την επανάσταση οι βαθύτατα αυτοί ευσεβείς έγιναν γενναίοι πολεμιστές γιατί πολεμούσαν για την πίστη τους και την πατρίδα. Στάθηκαν στο πλευρό του λαού με όλες τους τις δυνάμεις μοιράσθηκαν με αυτόν τις πίκρες, τις κακουχίες , τις ταλαιπωρίες και τις χαρές και έζησαν μαζί του όλες τις ευχάριστες αλλά και τις τραγικές στιγμές του μακροχρόνιου αγώνος για τη λευτεριά.
Γυμνοί και ξυπόλυτοι, νηστικοί και βασανισμένοι, αλλά με ένα πανίσχυρο όπλο στο χέρι. Τον σταυρό. Έτσι ξεκίνησαν οι παπάδες από όλα τα χωριά και τις πόλεις της Ελλάδος Ξεκίνησαν πρώτοι ακολουθούμενοι από τους συγγενείς και τους συγχωριανούς τους με Ένα σύνθημα ΕΛΕΥΘΕΡΙΆ ή ΘΑΝΑΤΟΣ»
Από την ίδια έρευνα μαθαίνουμε ότι στον αγώνα στην περιοχή μας πήραν μέρος 227κληρικοί ανώτεροι και κατώτεροι οι περισσότεροι των οποίων έπεσαν μαχόμενοι στην πρώτη γραμμή.
Ο Σαλώνων Ησαϊας γεννήθηκε στη Δεσφίνα Φωκίδος και το 1797 εκάρει μοναχός προαχθείς γρήγορα ηγούμενος. Εντυπωσιάζει με τη φλογερή του πίστη, το ήθος την αγωνιστικότητα του και τη δίψα του για τη λευτεριά.
Στην Κωνσταντινούπολη ορκίζεται φιλικός από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε το 1818 και αναπτύσσει μια φιλανθρωπική ταυτόχρονα και πατριωτική δράση συγκεντρώνοντας χρήματα και όπλα τα οποία αποθηκεύει μαζί με τον Αθανάσιο Διάκο
στην επισκοπή του στα Σάλωνα καθώς ο Πατριάρχης τον έχει χρίσει Επίσκοπο Σαλώνων. Συμμετέχει ενεργά στην προετοιμασία της επανάστασης και φλογερός καθώς είναι και ακούραστος περιδιαβάζει τη Στερεά Ελλάδα και ξεσηκώνει τον κόσμο
Στις 11 Μαρτίου 1821 ανεβαίνει στη Μονή Οσ. Λουκά όπου τον περιμένει ο Αθανάσιος Διάκος. Στον εσπερινό ορκίζεται πρώτος ο ίδιος και μετά ορκίζει στην Επανάσταση το ασκέρι του Διάκου. Στη συνέχεια πηγαίνει στα Σάλωνα και συνεννοείται με τον Πανουργιά. Μαζί του παίρνουν και μοιράζουν στα σπίτια των προυχόντων τα όπλα που έρχονται κρυφά από το Γαλαξείδι και στις 24 Μαρτίου 1821 ο Ησαΐας ευλογεί και τα όπλα των ανδρών του Πανουργιά στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία. Την 26 Μαρτίου στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία γίνεται δοξολογία και την επομένη οι ένοπλοι φεύγουν για τη μάχη. Στις 27 Μαρτίου αρχίζει η πολιορκία του κάστρου των Σαλώνων, από τους επαναστάτες του Πανουργιά, και την ίδια ημέρα πραγματοποιείται η επίσημη έναρξη του Αγώνα από τον Ησαΐα Σαλώνων ο οποίος ορκίζει τους επαναστάτες μαζί με τους άλλους Την 1 Απριλίου καταλαμβάνεται η Λειβαδιά Ανήμερα του Πασχα στις 10 Απριλίου ο Ησαΐας σπεύδει να συναντήσει τον Διάκο και τον Δυοβουνιώτη στο Ζητούνι. Μαζί τους μπροστά από όλους ο Ησαΐας, κρατώντας υψωμένο το Σταυρό ηγήθηκε των Ελλήνων αγωνιστών, αλλά στη σύγκρουση με τα στρατεύματα του Ομέρ Βρυώνη στο ύψωμα Χαλκωμάτα, τραυματίζεται θανάσιμα. Μαζί σκοτώνεται και ο αδελφός του, ο ιερέας ο παπα-Γιάννης.
Θεώρησα χρέος μου-ταπεινό μου μνημόσυνο- να θυμίσω τον ηρωικό Δεσπότη και μαζί μ` αυτόν να θυμίσω πόσα και πόσα χρωστάει η λευτεριά μας στον ηρωικό μας κλήρο. Ας είναι αιωνία τους η μνήμη.
Σταύρος Ιντζεγιάννης
Πηγή:http://fileas-stiv.blogspot.gr/
