Η διαδραστική εγκατάσταση του 27χρονου Βασίλη Αλεξάνδρου κερδίζει εύκολα το βλέμμα του επισκέπτη του 3ου ορόφου της Εθνικής Πινακοθήκης των Τιράνων, εκεί όπου φιλοξενούνται έργα της 18ης Μπιενάλε Νέων Δημιουργών της Ευρώπης και της Μεσογείου. Υπό τον τίτλο «History» επιχειρεί ένα ειρωνικό σχόλιο πάνω στη σχέση μας με την Ιστορία.
Οχι χωρίς τη συμμετοχή μας. Τη λέξη σχηματίζουν σαμπρέλες ποδηλάτου και το κοινό μπορεί να παρέμβει και να «φουσκώσει» κατά το δοκούν την… Ιστορία. Ενας επισκέπτης φουσκώνει τόσο πολύ το δεύτερο γράμμα μετατρέποντας το από Ι σε Ο. Καθόλου δεν ενοχλείται ο Θεσσαλονικιός δημιουργός του. Αντίθετα απολαμβάνει το αποτέλεσμα της παρέμβασης αυτής που δείχνει πως το έργο του έχει πετύχει τον στόχο του.
Η Ιστορία μαζί με τη Σύγκρουση, το Ονειρο και την Αποτυχία ήταν άλλωστε οι άξονες μέσα από τους οποίους ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να δουν το βασικό θέμα της φετινής γιορτής της νεανικής δημιουργικότητας που ήταν το «Σπίτι». Με μια ιδιόμορφη εξίσωση μοιάζει ο ακριβής τίτλος της φετινής θεματικής της 18ης Biennale: «History+ Conflict+ Dream+ Failure = ΗΟΜΕ».
Η πλατεία Βικτωρίας ως ένας τόπος που καλούνται να νιώσουν οικεία και να μετατρέψουν σε προσωρινό τους σπίτι οι πρόσφυγες ήταν στο επίκεντρο της ηχητικής εγκατάστασης της 27χρονης Αγγελικής Διακρούση, που ζει και εργάζεται στην Κεφαλονιά, ενώ, στην περίπτωση της μικρού μήκους ταινίας του 26χρονου Θανάση Καφετζή «Ποιος φοβάται το σκοτάδι» (2016), σπίτι γίνεται ένα καροτσάκι του σούπερ μάρκετ για τους ήρωές της, δύο ηλικιωμένους με ειδικές ανάγκες.
Πολύ εύγλωττα εξέφρασε το φετινό θέμα και η βιντεοεγκατάσταση του Μυτιληνιού Νικόλα Βαμβουκλή, με τίτλο «And it feels like home II», που μας μετέφερε στον ζωολογικό κήπο του Βερολίνου ο οποίος τον περασμένο Νοέμβριο αποφάσισε να στεγάσει πτηνά για προληπτικούς λόγους εναντίον της γρίπης.
Στο ίδιο πλάνο παρατηρούμε τα αποδημητικά πουλιά που βρίσκονταν εκτεθειμένα στο φυσικό περιβάλλον. Ενθαρρύνονται ένα σωρό συνειρμοί σε σχέση με τη μετανάστευση και την κοινωνία. Πτηνών και ανθρώπων.
Η ποικιλία των αναφορών όσον αφορά το θέμα «σπίτι» ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστη. Στην περίπτωση του 28χρονου Μαροκινού Ελ Μοντασίρ Αμπντεσαμάντ το ενδιαφέρον μας εστιάζεται αφενός στη βλάστηση της Σαχάρα και αφετέρου στις μικρο-ιστορίες που προκύπτουν από τους μετακινούμενους πληθυσμούς, ενώ το έργο του 23χρονου Αντ Χαμλιν από το Ηνωμένο Βασίλειο, που δεσπόζει στο ισόγειο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας των Τιράνων, αποτελεί ένα εύστοχο σχόλιο σε σχέση με την οικειοποίηση του δημόσιου μέσα από τη χρήση του διαδικτύου.
Κάθε φορά που πέντε άτομα πατούν like στη διαδικτυακή σελίδα του έργου, η εγκατάσταση γεμίζει αυτόματα με αέρα και μεγαλώνει. Οσο το ενδιαφέρον μένει ανενεργό, τόσο εκείνη συρρικνούται.
Η Αρτεμις Παπαχρήστου, ο Cacao Rocks στις εφαρμοσμένες τέχνες, ο Θωμάς Τσαλαπάτης στη δημιουργική λογοτεχνία και οι Ορέστης Πατσινακίδης, Αναστασία-Μαρία Τζέλλου, Μαριλού Βομβόλου, Πέννυ Ελευθεριάδου και Κατερίνα Σισσίνη στο πεδίο των παραστατικών τεχνών και το μουσικό συγκρότημα Kolida Babo duet ολοκληρώνουν το πολύ ενδιαφέρον ψηφιδωτό της ελληνικής συμμετοχής. Πρόεδρος άλλωστε της Διεθνούς Ενωσης BJCEM, που συνδιοργάνωσε φέτος από κοινού μαζί με το υπουργείο Πολιτισμού της Αλβανίας, είναι η Ελληνίδα Δώρα Μπέη.
Για εννέα ημέρες, από τις 4 έως τις 9 Μαΐου, η πρωτεύουσα της γειτονικής Αλβανίας, που βρίσκεται σε φάση ανοικοδόμησης και επιχειρεί να βρει τον βηματισμό της προς την ευρωπαϊκή ένταξη, έσφυζε από καλλιτεχνική ζωή.
Εγινε το «σπίτι» για 230 νέους (ηλικίας έως 34 ετών) δημιουργούς από 25 διαφορετικές χώρες της Ευρώπης και της Μεσογείου, που συναντήθηκαν, συνομίλησαν, δημιούργησαν και ανανέωσαν το ραντεβού τους για το 2019.
Το έργο που δώρισε στους νεαρούς δημιουργούς ο Μικελάντζελο Πιστολέτο, πατέρας της Αρτε Πόβερα, αποτέλεσε και το καλύτερο πεδίο συνάντησης: μεταφορικά… αλλά και κυριολεκτικά. Ηταν μια σειρά από ζωγραφισμένες μπλέ και πράσινες καρέκλες που, τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη, σχημάτιζαν τη θάλασσα της Μεσογείου.
Μια προτροπή, «Ας περάσουμε από τη Δημοκρατία στη Δημο… πραξία», έδωσε το σύνθημα για να ξεκινήσει το συμβολικό ταξίδι το βράδυ της 3ης Μαΐου από το Μπάρι στα παράλια της Αλβανίας. Κατά τη διάρκεια της νύχτας στις εν πλω συζητήσεις συμμετείχαν καταξιωμένοι καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων και ο Κώστας Βαρώτσος, ο οποίος χρόνια πριν είχε ξεκινήσει τη σταδιοδρομία του από την ίδια διοργάνωση. Το ταξίδι για κάποιους μόλις ξεκίνησε.
