Οι γονείς δίπλα στον έφηβο (*)

Ποτάμι που τρέχει είναι η εφηβεία.

Ρέει προς την αντικειμενοποίησή της ο νέος άνθρωπος. Οχι, όμως, παθητικά.

Αλλά ποιος είναι ο ρόλος των γονέων κατά την ηλικία αυτή;

Θα τολμούσε να συμπεριλάβει κανείς μέσα σ’αυτές τις λέξεις, για το ρόλο αυτό: Συμπαράσταση των γονέων στην πορεία εξόδου που πραγματοποιεί το παιδί προς την αυτόνομη ωριμότητα εντός της οργανωμένης κοινωνίας.

Είναι, όμως, μια πορεία προς την ωριμότητα που δεν κατακτάται χωρίς προσωπικές γεύσεις του λάθους και τις απογοητεύσεις. Σήμερα, μάλιστα, που η καλπάζουσα πρόοδος της τεχνολογίας πολιορκεί τη βιωματική πορεία του ανθρώπου, απαιτείται ιδιαίτερη οδηγητική συμπεριφορά στην εξαιρετική όσο και υπέροχη ηλικία των εφήβων. Στόχος; Να μην εγκλωβιστούν στους άπειρους πειρασμούς των «καλλικέλαδων» σειρήνων που τους περιβάλλουν (πρόσφατος κίνδυνος-παγίδα … «η μπλε φάλαινα». Ακραίο γεγονός μέσω του διαδικτύου).

Οι γονείς είναι ο συνδετικός κρίκος που θα ενώσουν την υποκειμενικότητα του εφήβου με την κοινωνική, οικονομική και ηθική αντικειμενικότητα.

Αυτοί είναι ο μοχλός που θα συγκρατήσει το φανταστικό διαστημόπλοιο του εφήβου από τον όλεθρο και θα το επαναπροσγειώσουν στο παρόν. Αυτοί είναι που θα βοηθήσουν τον νέο να χτίσει την ωριμότητα χωρίς μίσος της παιδικότητας και χωρίς να μιμείται τις θανατηφόρες παρεκκλίσεις των εισαγόμενων δολωμάτων της τεχνολογίας.

Αντίθετα, θα βοηθήσουν να επιλέξει ό,τι όμορφο είχε η προηγούμενη ζωή του, που θ’αξίζει να διατηρηθεί στα χρόνια της ωριμότητας. Υπάρχουν οι τρόποι που οδηγούν σε ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Με τη στοργή και το παράδειγμά τους. Αυτό που συχνά θα έχουν σαν κύρια έκφραση προς τους εφήβους. Την κατανόηση της συμπεριφοράς τους προς αυτούς και την σταθερότητα. Ετσι θα δημιουργήσουν σιγουριά στον ταξιδιώτη έφηβο. Και έτσι θα τον βοηθήσουν να φθάσει νέος και ακέραιος σε μια εκλεκτική αποδοχή της κοινωνικής πραγματικότητας.

Θα τον αναπτερώσουν, φανερώνοντάς του την εκτίμηση που τρέφουν οι ίδιοι στην ανανεωτική αποστολή της νεολαίας, μέσα στην κοινωνία.

Εδώ, λοιπόν, χρειάζεται η συμπαράσταση. Οχι «αστυνομική» ή αυταρχική. Ούτε φιλική και συντροφική. Αλλά απλούστατα: Μ η τ ρ ι κ ή και Π α τ ρ ι κ ή.

Η αληθινή συμπαράσταση των γονέων, στηρίζεται σε δύο «πόδια». Αν δεν τα έχουν, αδυνατούν να πετύχουν συνάντηση με τον έφηβο. Το ένα ονομάζεται γνώση της εφηβείας και της προβληματική της και το άλλο ικανότητα ευκινησίας των γονέων στον χώρο και το χρόνο του αναπτυσσόμενου ανθρώπου.

Πρέπει να κατανοήσουν τη μεταβολή των εφήβων και να συνεχίσουν να τους παραδέχονται χωρίς ειρωνείες και υποψίες.

Εστω και αν μερικές φορές τα φερσίματά τους, τούς είναι ακατανόητα ή και ύποπτα.

Αυτοί είναι εκείνοι που θα διευκολύνουν με μαεστρία την αναγκαία διέξοδο της πιεσμένης εφηβικής συναισθηματικότητας μέσα από τα κανάλια, όχι επικίνδυνα.

Οταν κυρίως ο έφηβος βρίσκεται σ’ ένα σημείο κρίσιμο, πριν ψυχολογικά στραφεί προς το έτερο φύλο. Οι γονείς θα μπορέσουν με το παράδειγμά τους, το ιπποτικό, να σταθούν στον γιο ή την κόρη, σαν πρότυπο του άνδρα και της γυναίκας και να τους κάνουν ν’ αγαπήσουν και να παραδεχθούν το φύλο στο οποίο ανήκουν.

Ενα άλλο, τέλος, σημείο της εφηβικής ψυχολογίας που πρέπει να κατανοήσουν οι γονείς, για να παίξουν καλά τον ρόλο τους, είναι η αναζήτηση του «εγώ» και η ευαισθησία των εφήβων προς τις αξίες.

Η συναισθηματική ανάπτυξη του εφήβου, η «ορμή» της καρδιάς κατά την εφηβεία είναι γνωστή. (Με αυτήν έχουν ασχοληθεί όλοι οι εφηβειολόγοι και ιδιαίτερα ο Debesse).

Ο έφηβος συνειδητοποιεί κάθε στιγμή, την ύπαρξή του και την αξία του και διαμορφώνει έτσι τη προσωπικότητά του. Και σ’ αυτή του την κίνηση, έχει την ανάγκη της παραδοχής και αναγνώρισης από το οικογενειακό περιβάλλον.

Εδώ, ο ρόλος των γονέων συνίσταται στη μέσα από τα πράγματα και τις καθημερινές λεπτομέρειες – ένδειξη σεβασμού προς την νεανική αυτή προσωπικότητα και τις τάσεις της για μια ζωή απόλυτη, δίκαιη κ.λπ.

Οι γονείς ενός επαναστατημένου κατά της κοινωνίας και του «κατεστημένου» νέου ανθρώπου, θα μιλήσουν σ’ αυτόν με ειλικρίνεια. Χωρίς θεοποίηση της κυρίαρχης ανωτερότητάς του. Συγχρόνως δε, με γνώση του αναπόφευκτου πάντοτε χάσματος των γενεών. Αλλά και παραδοχή της ανανεωτικής αξίας και αποστολής κάθε νέας γενιάς. Τότε υπάρχουν πολλές ελπίδες να κρατήσουν καλά το ρόλο τους στη δύσκολη περίοδο της εφηβείας, γενικά, του νέου ανθρώπου.

Τέλος, με τη συμπεριφορά τους οι γονείς, οφείλουν να σηκώσουν μαζί τα βάρη των αμφιθυμικών συναισθημάτων των εφήβων. Τότε θα τους δημιουργήσουν το αίσθημα ενός ζεστού σπιτικού.

Μέσα στο οποίο να είναι εντελώς αποδεκτοί. Χωρίς να γίνεται απαραίτητη ή αναγκαία η αναζήτηση άλλων δρόμων για την επιβεβαίωση της προσωπικότητάς τους. Οπως στο δόλωμα του διαδικτύου της… «μπλε φάλαινας». Ωστε να περάσουν ακίνδυνα από τις «Συμπληγάδες» της καλπάζουσας ηλεκτρονικής λαίλαπας. Μακριά από νυχτερίδες (βαμπίρ) που «πίνουν αίμα».

(*) Σκέψεις με αφορμή τα επικίνδυνα παιχνίδια του διαδικτύου.

Δήμος Νικολόπουλος, εκπαιδευτικός – συγγραφέας