γράφει ο Δημήτρης Γκίκας*
Το να διδάσκεις για τον Ελληνικό Πολιτισμό είναι σα να διδάσκεις για την Ελευθερία. Αυτό λέω στους μαθητές μου. Διότι ελπίζω να ξεπεράσουμε κάποια στιγμή τις σύγχρονες στρεβλώσεις που έχουν καταστήσει τον άνθρωπο περισσότερο ανελεύθερο από ποτέ. Στην πολιτική ζωή, για παράδειγμα, σήμερα κυριαρχεί μια αντίληψη που προσδοκά λύσεις από αυθεντίες και πεφωτισμένους. Όμως, οι αυθεντίες δεν γεννούν παρά μονάχα μαθητές. Οι απόλυτες αυθεντίες, οι χαρισματικοί και πολιτικοί “μεσσίες”, γεννούν μονάχα πιστούς, όχι σκεπτόμενους ανθρώπους. Ψάχνουμε παντού για μεσσίες, για ηγέτες, για οδηγούς πάρα πολλά χρόνια. Ας σταματήσουμε, λοιπόν!
Κανείς άνθρωπος δεν θα μπορέσει να είναι πραγματικά ελεύθερος, όταν παραμένει υποτελής σε άλλους ανθρώπους και προσδοκά τη σωτηρία από αλλού!
Μαθαίνουμε στα παιδιά μας να δεσμεύουν τη σκέψη τους όχι με μέτρο τον Άνθρωπο, όπως ήθελε ο Ηράκλειτος, αλλά κάποιον πολιτικό “μεσσία”, δεσπότη, αφέντη, τύραννο. Ακόμα και η πολιτική μας δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένα κοσμικό υποκατάστατο των θρησκειών μας! Προσμένουμε την καλυτέρευση της καθημερινότητάς μας όχι από τη δική μας προσπάθεια, τη δική μας δύναμη, αλλά από κάποιον άλλο, τον οποίο σχεδόν θεοποιούμε! Τον καλωσορίζουμε με ενθουσιασμό μικρού παιδιού. Κι όταν μας απογοητεύει, τον αποδοκιμάζουμε. Αλλά δε σκεφτόμαστε μήπως η ίδια η διαδικασία να αφεθούμε στη λατρεία ενός πολιτικού “μεσσία” είναι λάθος… Όχι! Αμέσως, βρίσκουμε νέο αφέντη και τον υποδεχόμαστε επίσης με τυμπανοκρουσίες, όπως τον προηγούμενο, για να τον διώξουμε κι αυτόν αργότερα…
Τι μωρία! Υμνούμε τον Αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, κι όμως, δεν μάθαμε τίποτε από αυτόν! Η Δημοκρατία που στηριζόταν στην κλήρωση για τα δημόσια αξιώματα, διδάσκοντας την ευθύνη όλων για τα κοινά πράγματα και στηριζόμενη στην απλή διαπίστωση ότι όλοι, μα όλοι, μπορούν και πρέπει να ασκήσουν εξουσία για ένα διάστημα, τι έγινε; Μετατράπηκε σε ένα πολιτικό σύστημα που εξουσιάζουν λίγοι «επαγγελματίες», και οι πολλοί απλώς συμμετέχουν, σε τακτά ή έκτακτα χρονικά διαστήματα, ως απλοί θεατές σε ένα θεατρικό δρώμενο. Κάναμε την πολιτική θέατρο και τους πολίτες θεατές που γιουχάρουν ή χειροκροτούν, ανάλογα με το αν τους αρέσει ο πρωταγωνιστής ή όχι! Μα, η πολιτική είναι συμμετοχή, είναι ευθύνη, όχι θέατρο! Είναι καθημερινή δραστηριότητα, δεν είναι έκτακτο γεγονός!
Όταν αφήνεις την εξουσία σε άλλους, ακόμα κι αν αυτούς τους άλλους τους επιλέγεις εσύ μια φορά στα τόσα, τότε δεν είσαι ενεργός πολίτης, ούτε καν πολίτης. Υποτελής είσαι! Ζεις στην υποτέλεια που δίνει την ψευδαίσθηση μιας “a la carte” ελευθερίας, λες και η ελευθερία είναι μια παράσταση, ένα αθλητικό παιχνίδι που βλέπεις μια φορά στις τόσες και ξεδίνεις! Γι’ αυτό έχει τόση σημασία να διδάσκεις για τον Ελληνικό Πολιτισμό και γι’ αυτό ο Ελληνικός Πολιτισμός παραμένει τόσο επίκαιρος: διότι είναι ο πολιτισμός που μας διδάσκει ότι ο Άνθρωπος δίχως την ευθύνη και την επίγνωση της ελευθερίας είναι καταδικασμένος να ζει στα σκοτάδια μιας σκλαβιάς που, απλώς αλλάζει τους όρους επιβολής της!
*Ο Δημήτρης Γκίκας είναι Διδάκτωρ Πολιτικής και Αισθητικής Φιλοσοφίας
