Οταν σε μιὰ μικρή συντροφιὰ εἶπα ἐπιτιμητικὰ σὲ ἰσχυρὸ παράγοντα τοῦ παρόντος κυβερνητικοῦ σχήματος ὅτι ἡ κυβέρνηση δὲν ἀσκεῖ παραγωγική, ἀσκεῖ τρωκτικὴ πολιτικὴ, αὐτὸς –καθότι παλαιὸς μου, πρὸ 40ετίας, μαθητὴς–μοῦ ἀντιπαρατήρησε εἰρωνικὰ: «Αὐτὸ μᾶς τὸ ὑπέδειξες ἐσὺ μὲ τὴν “Ἑλληνικὴ Ζωονομία” σου!». Ἔπεσα σὲ περισυλλογή καὶ ὅλη τὴ νύχτα διάβαζα τὸ βιβλίο μου «Ἑλληνικὴ Ζωονομία, ἤτοι ζωοφυσική μελέτη περί τῶν σύγχρονων Ἑλλήνων», ποὺ ἐκδόθηκε –ἀλλὰ καὶ πληγώθηκε δολίως– τὸ 1986. Ἔψαχνα νὰ βρῶ τὴ λέξη τρωκτικός.
Καὶ τὴ βρῆκα στὴν ἀκόλουθη φράση: «Ὅταν ἀπὸ τόν τόπο μας λείπουν οἱ ἀετοί, εἶναι φυσικό νὰ πλεονάζουν τὰ τρωκτικὰ καὶ τὰ ἑρπετὰ» (σ. 65). Στὴν ἴδια σελίδα τόλμησα νὰ βάλω –ὄχι γιὰ πρώτη φορὰ–τό δάκτυλο «εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων» καὶ ἔγραφα τότε, τὸ 1986, τὰ ἀκόλουθα… σημερινά:
«Ὅλοι (μπὰ!) τώρα ἀναγνωρίζουν ὅτι τὸ πολιτικὸ μας πρόβλημα εἶναι πρωτίστως ἠθικό. Ἐμεῖς τὸ εἴχαμε διακηρύξει καὶ πρὶν (1965) καὶ ἀμέσως μετὰ τὴν πτὼση τῆς δικτατορίας. Ὅταν ἐκδώσαμε τὸ πρῶτο πολιτικὸ δοκίμιό μας «Εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων» (1983), ἄσπονδοι φίλοι τὸ χαρακτήρισαν «ὡραιολογίες» (λές καὶ εἶναι ἁμάρτημα τὸ νὰ χρησιμοποιεῖς ὡραῖο τὸ λόγο) καὶ ἄλλοι τὸ εἶπαν λίβελλο. Προσωπικὰ δὲν φοβᾶμαι τὴ λέξη. Λίβελλο χαρακτηρίζουμε τὸ κείμενο ποὺ μᾶς πονάει, ἐπειδὴ λέει σκληρὰ τὴν ἀλήθεια καὶ θέλουμε νὰ ξοφλήσουμε, χωρὶς ν’ ἀνοίξουμε συζήτηση μαζί του. Στὴν Ἑλλάδα συζητᾶμε πάνω στὴν ἀρχὴ ποὺ καθόρισε ὁ Μάξ Νορντάου μὲ τὸ περίφημο ἔργο του «Τὰ κατὰ συνθήκην ψεύδη». Ἐμεῖς προσθέτουμε καὶ τὰ…παρὰ συνθήκην ψεύδη!
Προσωπικὰ ἔχουμε τὴν ἀτυχία ἤ τὸ προνόμιο (ὅπως τὸ πάρει κανείς) νὰ μὴ γοητευόμαστε ἀπὸ τενεκεδοκρόταλες δόξες, ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ στὴν καλύτερη περίπτωση εἶναι χρυσές μετριότητες. Οὔτε ἔχουμε τὴν ἀνάγκη νὰ κολακέψουμε τὸ λαὸ, ποὺ κατὰ ἕνα σημαντικὸ ποσοστὸ θυμίζει τοὺς Cagubards, τοὺς Γάλλους φασίστες-τρομοκράτες, ἕνα εἶδος Κού-κούξ-κλὰν, ποὺ ἔδρασε κατὰ τὴν περίοδο 1935-1940 καὶ μετὰ. Πιστεύουμε ἀκράδαντα ὅτι ἡ πολιτικὴ τῆς λαοκολακίας καὶ τῆς παιδοκολακίας βλάπτουν καὶ τὸ λαὸ (ἰδιαίτερα τή νεολαία), βλάπτουν καὶ τὴν πολιτικὴ ὡς ἠθικὴ λειτουργία. Ὅποιος πιστεύει ὅτι εἶναι δυνατὸν νὰ λειτουργήσει πολιτικὴ χωρὶς ἕρμα ἠθικῆς εὐθύνης, εἶναι ἐξ ἴσου ἀφελῆς μ’ ἐκεῖνον ποὺ πιστεύει ὅτι ἀρκεῖ μόνον ἡ ἠθικὴ γιὰ τὴν ἄσκηση σωστῆς πολιτικῆς. Πιστεύουμε ὅμως ὅτι ἡ εἰλικρίνεια εἶναι ἡ πιὸ ρεαλιστικὴ πολιτικὴ καὶ ὅτι τὸ πολιτικὸ μας ἐπίπεδο θὰ προαχθεῖ ὅταν οἱ πολιτικοὶ τολμοῦν νὰ λένε στὸ λαὸ ὅ,τι εἶναι ἀλήθεια καὶ ὁ λαὸς, ἐπίσης, δὲν ἀνέχεται νὰ ἀκούει ὅ,τι εἶναι ψέματα.
Σήμερα (δηλαδή τὸ 1987 ἀλλὰ καὶ τὸ 2017) τὸ πολιτικὸ πρόβλημα δὲν ἐπικεντρώνεται στὴν κορυφή, στὴν πολιτικὴ ἡγεσία. Κάθε λαὸς ἔχει τοὺς ἡγέτες ποὺ τοῦ ταιριάζουν, ἄς λέει καὶ ὁ Ἰσοκράτης ἀντίθετα ὅτι ὁ λαὸς ὁμοιάζει ἤ μιμεῖται τοὺς κυβερνῆτες του. Τὸ πρόβλημα ἐπικεντρώνεται στὴ βάση, τὴ χιλιοβασανισμένη καὶ χιλιοπροδομένη βάση, ποὺ πολλά ἔχει τραβήξει καὶ θὰ τραβήξει λόγῳ δικῶν της λαθῶν. Οἱ Ἕλληνες –καὶ ὄχι μόνο ἐξ αἰτίας τῶν ἡγετῶν τους– θυμίζουν αὐγὰ τοῦ Πάσχα: Εἶναι «βαμμένοι» κόκκινοι, μπλὲ, πράσινοι. Καὶ ὄχι μόνο στὸ φλοιὸ, ἀλλ’ ὥς μέσα στὸν «κορκό», δηλαδή στὰ «σώψυχά» τους. Αὐτὸ κλείνει τὸ δρόμο γιὰ μιὰ πανεθνικὴ συνεργασία, ποὺ εἶναι ἀναγκαία γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῶν σοβαρῶν καὶ ἐξωτερικῶν προβλημάτων μας. Κανεὶς δὲν προσπαθεῖ νὰ κρατήσει τὸ Τσέρνομπιλ τῆς μισαλλοδοξίας σβηστό.
Οἱ ἀπόγονοι τοῦ Περικλῆ ἔφτασαν στὸ σημεῖο νὰ κομματικοποιήσουν ἀκόμη καὶ τὸ καφέ καὶ τὰ καφενεῖα, ἀφοὺ μόνο στὰ ἑλληνικὰ χωριά καὶ στὴν ἑλληνικὴ γειτονιὰ ὑπάρχουν «δεξιὰ» καὶ «ἀριστερὰ» καφενεῖα ἤ «πράσινα» καὶ «μπλὲ» καφενεῖα. Αὐτὰ δὲν τὰ κάνουν οὔτε Ἀραπάδες τοῦ Ζουαχίλι, ὅπως πολὺ «τιμητικὰ» ὀνομάζει τοὺς συνανθρώπους μας μιὰ κάποια «δημοκρατικὴ» ἐφημερίδα, πλατιᾶς κυκλοφορίας.
Φυσικά, ἡ ἐν λόγῳ «δημοκρατικὴ» ἐφημερίδα μοῦ τὴ φύλαξε. Μὲ τὸ πρόσχημα μιᾶς δῆθεν παρουσιάσεως τοῦ βιβλίου μου, μοῦ ὑπέδειξε –ἄν δὲν μοῦ ἀρέσει ἐδῶ– νὰ πάω στοὺς Ζουαχίλι. Τὸ προτιμοῦσα καὶ τὸ προτιμῶ, ἀντὶ νὰ ἔχω σβέρκο ἁπαλὸ, κατάλληλο γιὰ τὴν προσγείωση… σφαλιαρῶν!
