Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης
Ακόμα και Τούρκοι έχουν αρχίσει και ανησυχούν από την συνεχιζόμενη κακοποίηση και καταστροφή σημαντικών βυζαντινών μνημείων της Κωνσταντινούπολης που τα τελευταία χρόνια έχει πάρει την μορφή επιδημίας πάνω στα μεγάλα αυτά πολιτιστικά ατοπήματα της σύγχρονης Τουρκίας.
Έτσι σύμφωνα με τα ίδια τα τουρκικά ΜΜΕ, τα ιστορικά ανάκτορα των Βλαχερνών, ή καλλίτερα ότι έχει απομείνει από το μεγαλοπρεπές αυτό βυζαντινό κτιριακό συγκρότημα, κατεδαφίζεται για να ανεγερθεί στη θέση του ένας μουσουλμανικός τεκές με την ονομασία, Emir Buhari Tekkesi. Τα υπολείμματα των σημαντικών αυτών ανακτόρων είχαν γίνει στόχος εδώ και δεκαετίες των διαφόρων αυθαίρετων κτισμάτων Τούρκων επυλίδων από την Ανατολία, τα γνωστά geçekoydu που ξεφυτρώνουν μέσα σε μια νύχτα και τώρα γκρεμίζονται για να καθαρίσει, όπως αναφέρεται ο χώρος, για να ανεγερθεί ο μουσουλμανικός τεκές.
Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει την αντίδραση του γενικού γραμματέα του Αρχιτεκτονικού Επιμελητηρίου της Κωνσταντινούπολης, Mücella Yapıcı, ο όποιος αναφέρει ότι σύμφωνα με τα σχέδια θεμελίωσης του τεκέ τα εναπομείναντα ιστορικά τείχη των βυζαντινών ανακτόρων κατεδαφίζονται χωρίς να υπάρξει καμία πρόνοια για να διασωθεί ότι μπορεί ακόμα να διασωθεί από το ιστορικό αυτό κτιριακό συγκρότημα των ανακτόρων των Βλαχερνών. Ο ίδιος παραδέχτηκε στη τουρκική εφημερίδα ότι δεν βλέπει κάποια ελπίδα να δασωθεί έστω και κάποιο ίχνος από τα άλλοτε μεγαλοπρεπή βυζαντινό ανάκτορο, το οποίο, όπως διαπιστώνει, θυσιάζεται για τον δερβίσικο τεκέ.
Να σημειωθεί ότι οι Βλαχέρνες ήταν ένα σημαντικό και ονομαστό προάστιο της Κωνσταντινούπολης. Βυζαντινές πηγές αναφέρουν ότι στις Βλαχέρνες υπήρχε μία κρήνη και αρκετές εκκλησίες, ανάμεσα σε αυτές και της Αγίας Πουλχερίας του 5ου αιώνα, καθώς και της Θεοτόκου, (η γνωστή Παναγία των Βλαχερνών). Αρχικά η περιοχή ήταν εκτός των πρώτων τειχών της πόλης, όμως το 627 τα Θεοδοσιανά τείχη ενσωμάτωσαν τις Βλαχέρνες στο κύριο σώμα της Κωνσταντινούπολης. Τον 11ο αιώνα ο Αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ Κομνηνός δημιούργησε το ανάκτορο των Βλαχερνών, το οποίο υπήρξε η μόνιμη κατοικία των Αυτοκρατόρων από το 1081 ως το 1453.
Το ανάκτορο των Βλαχερνών βρισκόταν μακριά από τον συνωστισμό των αγορών της Πόλης και κυρίως τον Ιππόδρομο προσφέροντας έτσι στον αυτοκράτορα απομόνωση και ασφάλεια από πιθανούς λαϊκούς ξεσηκωμούς και από τις θανατηφόρες επιδημίες που συχνά τότε μάστιζαν τις πόλεις. Το πολυτελέστατο κτίσμα των Βλαχερνών ήταν ένα μεγάλο συγκρότημα κτιρίων. Οι ξένοι επισκέπτες που έμπαιναν στο παλάτι έμεναν με ανοιχτό το στόμα βλέποντας τον πλούτο και την χλιδή του την ίδια περίοδο που στην Ευρώπη ζούσαν μέσα σε τρώγλες.
Ο ιστορικός, A.P. Kazhdan Ann Wharton Epstein, στο έργο του, «Αλλαγές στον βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αιώνα», περιγράφει το παλάτι των Βλαχερνών ως εξής : «Αυτός ο βασιλιάς Εμμανουήλ, (δηλαδή ο Μανουήλ Α΄ Κομνηνός), έχτισε ένα μεγάλο παλάτι ως έδρα της κυβέρνησής του πάνω στην παραλία, εκτός από τα παλάτια που είχε χτίσει ο πατέρας του, και το ονόμασε Βλαχέρνες. Τις κολόνες και τους τοίχους του τα επένδυσε με χρυσάφι και ασήμι, και πάνω τους σκάλισε εικόνες με μάχες που έγιναν πριν από την εποχή του αλλά και με μάχες δικές του. Έστησε επίσης ένα θρόνο, ώστε αυτός να κάθεται αποκάτω. Ήταν γεμάτο πετράδια ανυπολόγιστης αξίας, και τη νύχτα δεν χρειάζονταν φώτα, γιατί όλοι μπορούσαν να δουν από το φως που έβγαζαν τα πετράδια».
Η περιοχή των Βλαχερνών ήταν ένα από τα αδύνατα σημεία της Κωνσταντινούπολης στον αμυντικό σχεδιασμό της. Η αδυναμία να οχυρωθεί η εν λόγω περιοχή διαφάνηκε ακόμα από την Δ’ Σταυροφορία (1204). Όπως αναφέρει η ιστορία, οι Σταυροφόροι διείσδυσαν στην πόλη από την περιοχή των Βλαχερνών και κατέλαβαν και λεηλάτησαν την Κωνσταντινούπολη. Κατά την Άλωση από τους Τούρκους, το 1453, τα τείχη στον τομέα των Βλαχερνών καταστράφηκαν ολοσχερώς από τους ανελέητους βομβαρδισμούς. Μετά την οθωμανική κατάκτηση η περιοχή περιέπεσε σε αφάνεια και μόνο τα ερείπια των ανακτόρων θύμιζαν την ένδοξη βυζαντινή περίοδο.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
www.nikosxeiladakis.gr
