Η κυρίαρχη ιδεολογία περί ορθού και εσφαλμένου έχει τόσο στρεβλωμένη αντίληψη για τους τόπους όπου μπορεί να βρει ομορφιά, ώστε κατάντησε τον κόσμο στείρο
Ολοι οι άνθρωποι, Σωκράτη, εγκυμονούν και κατά το σώμα και κατά την ψυχήν· όταν δε φθάσουν εις ωρισμένην ηλικίαν, η φύσις μας τότ’ αισθάνεται την επιθυμίαν να γεννήση. Τοκετός όμως εντός του ασχήμου δεν είναι δυνατός· μόνον εντός του ωραίου. Διότι και η ένωσις ανδρός και γυναικός τοκετός είναι.
Το φαινόμενον δε αυτό είναι θείον, και είναι τούτο το αθάνατον στοιχείον μέσα εις την ζωικήν μας φύσιν, που είναι θνητή: η κυοφορία και η γέννησις. Αλλ’ αυτά δεν είναι δυνατόν να συντελεσθούν εντός του αναρμόστου, και είν’ ανάρμοστος η ασχημία προς κάθε τι το θεϊκόν· μόνον η ωραιότης ευρίσκετ’ εν αρμονία προς αυτό. Ως μοίρα λοιπόν και Ειλείθυια επιστατεί εις την γέννησιν η Καλλονή. Διά τούτο, οσάκις εκείνο που κυοφορεί πλησιάζει κάτι ωραίον, ιλαρύνεται τότε και γίνεται από αγαλλίασιν διαχυτικόν και γεννά και γονιμοποιεί. Οσάκις τουναντίον πλησιάζει κάτι άσχημον, σκυθρωπόν και στεναχωρημένον ζαρώνει και απομακρύνεται και σφίγγεται και δεν γεννά, αλλά κρατεί τον γόνον του και υποφέρει πολύ».
Πλάτωνος «Συμπόσιον», κείμενον, μετάφρασις και ερμηνεία υπό Ιωάννου Συκουτρή*, εκδόσεις Κάκτος: Αθήνα 2005, σ.σ. 156-158
Το «Συμπόσιον» του Πλάτωνος είναι ένα ευαγγέλιο για την ανθρωπότητα, ένας οδικός χάρτης για την αυτογνωσία, την ομορφιά και την αρετή. Δεν νοείται να μην το έχει διαβάσει, μελετήσει και επηρεαστεί απ’ αυτό οποιοσδήποτε καλλιεργημένος άνθρωπος, Ελλην ή ξένος, που επιθυμεί να τιμήσει τη θνητή φύση του με αθάνατες αλήθειες και τέλειες ιδέες, οι οποίες μένουν άφθαρτες στο πέρασμα του χρόνου.
Η μνεία και η ανάλυση για τον Ερωτα, τον αγγελιοφόρο των θεών, που καλύπτουν το σύνολο του διαστήματος ανάμεσα στις σφαίρες όπου κατοικεί το απόλυτο και τον τόπο όπου ζουν οι άνθρωποι, πιστώνεται μεν στον Σωκράτη, αλλά ο ίδιος ο Αθηναίος φιλόσοφος μας λέει ότι τα άκουσε από τα χείλη της Διοτίμας, που ήταν «μια γυναίκα σοφή από τη Μαντινεία».
Σκοπός του ανθρώπου, λέει η θηλυκή διδάσκαλος του Σωκράτη, είναι «ὁ τόκος ἐν τῷ καλῷ». Τη γέννηση μέσα στην ομορφιά επιδιώκει ο Ερως, το αντικείμενο του οποίου δεν είναι τίποτε άλλο παρά «ὁ ἔρως τοῦ τό ἀγαθόν αὐτῷ εἶναι ἀεί», η παντοτινή κατοχή του αγαθού. Στο πλατωνικό – σωκρατικό σύμπαν ο Ερως, η γέννηση και η ομορφιά συνδέονται με τη θεία ουσία του αγαθού, της αρετής.
Το κάλλος δεν είναι μια αυθύπαρκτη και αυτονοηματοδοτούμενη κατάσταση, ένα προνόμιο που απονεμήθηκε από τα γονίδια, την προσοχή στη διατροφή και την εκγύμναση. Η ομορφιά δεν αποκόπτεται από τον βαθύ συμβολισμό της, από την πηγή κάθε ομορφιάς, που είναι το θείον, το αγαθόν, η αρετή. Γι’ αυτό «τίκτειν ἐν μέν αἰσχρῷ οὐ δύναται». Ο τοκετός εντός του άσχημου δεν είναι δυνατός.
Υπό αυτήν την οπτική μπορεί να ερμηνευτεί η πτώση των δεικτών της υλικής και της πνευματικής γεννητικότητας στην πατρίδα μας και στο σύνολο του δυτικού κόσμου. Δίχως Θεό και το κάλλος του αγαθού του, δίχως αρετή και πρόσβαση στο άφθιτο φως της φιλοσοφίας επικρατεί η ασχήμια.
Η προσήλωση στον άνουν υλισμό έθεσε το γκροτέσκο, το απεχθές της απουσίας στη θέση της ύπαρξης και λίγοι πλέον μπορούν να αντέξουν να γεννούν μεγάλες ιδέες, εμπνευσμένες μουσικές, ονειρώδη εικαστικά, σωτήρια νομοθετήματα, λειτουργικά πολιτεύματα αλλά και κανονικά παιδιά.
Η κυρίαρχη ιδεολογία περί ορθού και εσφαλμένου, καλού και κακού έχει τόσο στρεβλωμένη αντίληψη για τους τόπους όπου μπορεί να βρει ομορφιά, ώστε κατάντησε τον κόσμο μας στείρο και την κοινωνία άνυδρη και απελπισμένη.
*Η Ακαδημία Αθηνών όταν τιμούσε και τη σπουδαία λέξη ακαδημία και το ιερό πτολίεθρο που τη φιλοξενεί, την πόλη της Παλλάδος Αθηνάς, είχε αναθέσει στον εμπνευσμένο λόγιο των λογίων, τον Ιωάννη Συκουτρή (1901-1937), να οργανώσει τη σειρά «Ελληνική Βιβλιοθήκη».
Αυτή η σειρά θα περιελάμβανε επιστημονικά σχολιασμένες και αποδομένες σε κατανοητή νέα ελληνική τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
Τελικά, αυτή η «Ελληνική Βιβλιοθήκη» δεν ξεπέρασε σε εκδόσεις τις… 4 (ολογράφως τέσσερις)! Δύο εξ αυτών, το πλατωνικό «Συμπόσιο» και το «Περί Ποιητικής» του Αριστοτέλους, φέρουν την υπογραφή του επιμελητή, σχολιαστή και ερμηνευτή Ιωάννου Συκουτρή. Αξίζει, άνευ δευτέρας σκέψεως, αναστολής και αναβολής, να προμηθευτείτε και να μελετήσετε αυτά τα μνημειώδη έργα.
Παναγιώτης Λιάκος
