Ο πολύπειρος οικονομολόγος και καθηγητής στο International Business University του Cincinnati στο Ohio των ΗΠΑ, Δρ. Κωνσταντίνος Γ. Πολυχρονίου, μας τίμησε με την αποστολή ενός άρθρου σχετικά με την διαφαινόμενη μελλοντική πορεία της Ελληνικής οικονομίας με βάση την σημερινή άθλια και σκληρή πραγματικότητα. Ευχαριστώντας θερμά τον χαρισματικό καθοδηγητή μας στην μακροοικονομία (και όχι μόνο) για την τιμή αυτή, δημοσιεύουμε το κείμενό του αυτούσιο:
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ
Οι προκλήσεις τις οποίες η Ελληνική οικονομία μέλλει να αντιμετωπίσει θα συνεχιστούν, ωστόσο, σχετικά θα διαφοροποιηθούν. Η κατάσταση της Ελλάδος είναι τώρα χειρότερη απ’ ό,τι ήταν πριν δύο ή τρία χρόνια. Το υψηλό δημοσιονομικό χρέος της Ελλάδος και η συνεχιζόμενη εξωτερική μετανάστευση, έξοδος των νέων από την Ελλάδα σε άλλες χώρες, θα έχουν μακροχρόνιες συνέπειες για την Ελληνική κοινωνία. Κατά πρώτον, η μετανάστευση αυτή καθ’αυτή σημαίνει ότι ο περισσότερος πλέον πληθυσμός της χώρας είναι περασμένης ηλικίας που σημαίνει ότι το δημοσιονομικό χρέος θα μεγαλώνει συνέχεια λόγω των αυξημένων συντάξεων για τις οποίες δεν θα υπάρχουν ανάλογες ασφαλιστικές συνεισφορές. Η κυβέρνηση, ως εκ τούτου, θ’ αναγκαστεί να σχεδιάσει ένα νέο σύστημα συνταξιοδότησης και υγειονομικών υπηρεσιών.
Για παράδειγμα, αύξηση συνταξιοδοτήσημης ηλικίας, αύξηση σε αποταμιεύσεις, και αύξηση στην εσωτερική μετανάστευση, καθότι η Ελλάδα θα χρειαστεί εργατικό δυναμικό. Οι ως άνω πολιτικές θα καταστούν απαραίτητες προκειμένου να σταθεροποιηθεί το επίπεδο διαβίωσης. Η υπάρχουσα υπογεννητικότητα επιδεινώνει την ως άνω κατάσταση στην Ελλάδα την οποίαν, εν γένει κατάσταση, απειλεί μακροχρόνιος αποπληθωρισμός λόγω υπερβολικού δημοσιονομικού χρέους.
Γι’ αυτό, η Ελληνική οικονομία θα χρειαστεί μετανάστες προκειμένου να αυξηθεί το ΑΕΠ της χώρας και να αυξηθούν οι ασφαλιστικές συνεισφορές που θα διασφαλίσουν και θα σταθεροποιήσουν τις συντάξεις. Και, βέβαια, η ποιότητα των μεταναστών θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας, καθότι πρέπει να αντικαταστήσει το ποιοτικό επίπεδο των Ελλήνων που έχουν ήδη μεταναστεύσει στο εξωτερικό και που η επιστροφή των περισσοτέρων στην Ελλάδα θεωρείται μάλλον αμφισβητήσιμη, τουλάχιστον μέχρι η οικονομία να αναδιοργανωθεί και να γίνει ανταγωνιστική.
Πρέπει να τονίσω ότι η Ελληνική οικονομία έχει περαιτέρω επιδεινωθεί λόγω της αυστηρής νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ECB), η οποία περιόρισε την ρευστότητα πράγμα που έχει ενισχύσει τον αποπληθωρισμό στην Ελληνική οικονομία με καταστροφικές συνέπειες για το μέλλον της.
Εάν, λοιπόν, η Ελλάδα είχε χρηματοπιστωτική αυτονομία θα μπορούσε να αυξήσει την ρευστότητα της οικονομίας της, πράγμα που έπραξε η Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα (Federal Reserve Bank),μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αυξάνοντας την ρευστότητα της Αμερικανικής οικονομίας κατά 12 και πλέον τρισεκατομμύρια δολλάρια ($12 trillion) και μειώνοντας αποτελεσματικά τον κίνδυνο αποπληθωρισμού και μακροχρόνιου μαρασμού της Αμερικανικής οικονομίας. Δέον να σημειωθεί ότι η Ιαπωνέζικη οικονομία βρίσκεται σε αποπληθωρισμό για δύο και πλέον δεκαετίες διότι η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας δεν παρείχε ρευστότητα στην οικονομία μετά από την καθίζηση της χρηματαγοράς και της αγοράς ακινήτων.
Την κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας καταγράφει ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) που δημοσιεύει σαν μέσο όρο εισοδήματος των Ελλήνων το ετήσιο ποσό των $18.000 ενώ ο μέσος όρος εισοδήματος των χωρών μελών του ως άνω Οργανισμού είναι $29.000. Επίσης, ο ίδιος Οργανισμός δηλώνει ότι υπάρχει σημαντικό χάσμα μεταξύ πλουσίων και πτωχών, με το υψηλότερο 20% του πληθυσμού να έχει έξη φορές μεγαλύτερο εισόδημα από το χαμηλότερο 20%. Αυτό σημαίνει ότι η Ελληνική οικονομία βρίσκεται υπό τον έλεγχο των «προνομιούχων».
Ποία, λοιπόν, υπήρξε η συνεισφορά των «εταίρων» της Ευρωζώνης στην Ελλάδα;
Η απουσία δημοσιονομικής σύγκλισης και μιάς ολοκληρωμένης κεφαλαιαγοράς έχουν υπάρξει, κατά την γνώμη μου, οι βασικές αιτίες για την παρούσα δυσλειτουργικότητα της Ευρωζώνης καθότι δεν υπήρξε εισροή δημοσιονομικών κεφαλαίων σε χώρες όπως η Ελλάδα πράγμα που θα κατεύναζε την κρίση εμπιστοσύνης των χρηματαγορών για την Ελληνική οικονομία.
Η ρευστότητα η οποία διετέθη από την Ευρωζώνη (ESM) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (IMF) υπήρξε καταδυναστευτική καθότι συνέτεινε στο να αυξηθεί το δημοσιονομικό χρέος της χώρας. Ο λόγος για την εν λόγω έλλειψη δημοσιονομικής σύγκλισης παραμένει ο ίδιος. Δηλαδή, η αιτία για την οποία η νομισματική ολοκλήρωση καθυστέρησε 34 χρόνια, από το 1958 την Συνθήκη της Ρώμης μέχρι την Συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992, παραμένει η ίδια. Η αιτία αυτή είναι η διαφορά στην κοινωνική κουλτούρα των βορείων χωρών έναντι εκείνης των νοτίων χωρών της Ευρώπης. Τα δυσβάσταχτα δημοσιονομικά χρέη των χωρών της νότιας Ευρώπης, γνωστών ως PIGS (Portugal, Italy, Greece, Spain) είναι αποτέλεσμα έλλειψης δημοσιονομικής πειθαρχίας η οποία βρήκε άσυλο και υποστήριξη από δημαγωγικές κυβερνήσεις.
Η απουσία δημοσιονομικής σύγκλισης αποτελεί αγκάθι στο πλευρό της Ευρωζώνης. Για παράδειγμα, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς λειτουργική και αποτελεσματική συγχώνευση μεταξύ βορείων και νοτίων εταιρειών. Δεν είναι αδύνατον αλλά απλώς δύσκολο, που σημαίνει, επικίνδυνο. Τι, λοιπόν, θα κάνει η Ευρωζώνη;
Η αλλαγή της κοινωνικής κουλτούρας των νοτίων χωρών της Ευρωζώνης θα επισπευθεί δια της δημιουργίας ισχυρότερου θεσμικού περιβάλλοντος (institutional environments) καθότι θεσμοθέτηση συμπεριφοράς θα επιφέρει και αλλαγή στην συμπεριφοριστική κουλτούρα (cognitive/behavioral)και θα επιταχύνει την ομογενοποίηση θεσμικών συμπεριφορών(regulative cultural homogenization).
Έτσι, λοιπόν, αναμένεται να καταστεί υλοποιήσιμη η περαιτέρω συγχώνευση των βορείων και νοτίων κοινωνιών της Ευρωζώνης. Μολονότι, η Ευρώπη εν γένει θεωρείται κολλεκτιβίστικ εν τούτοις οι βόρειες χώρες διακρίνονται από λιγότερο προσανατολισμό στις «ανθρώπινες σχέσεις» και περισσότερον στην έννοια «ατζέντα». Το αντίστροφον παρατηρείται στις χώρες της νοτίου Ευρώπης.
Όμως, η κρατούσα τάση παγκοσμίως ενισχύει την Παγκοσμιοποίηση, η οποία εναγκαλίζεται την έννοια της «ατζέντα» και του «ατομικισμού/ατομοκρατίας». Αυτό σημαίνει ότι οι νοτιο-ευρωπαϊκές χώρες, των οποίων η κουλτούρα ενστερνίζεται τις «ανθρώπινες σχέσεις», είναι σε μειονεκτική θέση έναντι των βορείων χωρών.
Επαφίεται, λοιπόν, στους Έλληνες να επιλέξουν σε ποίο στρατόπεδο θα ‘θελαν να ανήκουν. Αν επιλέξουν την μη αλλοίωση της Ελληνικής παραδοσιακής κουλτούρας και συναφών αξιών, τότε, η λύση για την Ελλάδα, που θα διασφαλίζει την εθνική ακεραιότητα,την νομισματική αυτονομία και την οικονομική κυριαρχία της επιβάλλει λιγότερη κατανάλωση, μεγαλύτερη αποταμίευση και υψηλότερες επενδύσεις.
