Το «Ζ» του Κώστα Γαβρά, βασισμένο στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού, σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή. Με μια υπέροχη συλλογή ηθοποιών, Μοντάν, Τρεντινιάν, Ειρήνη Παππά, με τη δυναμική μουσική του Θεοδωράκη και τη νευρώδη κινηματογραφική του αφήγηση, οργάνωσε τη μυθική διάσταση της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη. Μετέφρασε ένα πραγματικό γεγονός σε μια σύγκρουση ανάμεσα στο «καλό» και το «κακό», ανάμεσα στην αθωότητα της δημοκρατίας και την ενοχή όσων σκοτεινών δυνάμεων την υπονόμευαν.
Αυτή η διχοτομία διατρέχει όλο το έργο Γαβρά. Πολλές φορές αγγίζει τα όρια της αφέλειας, κάτι σαν σοσιαλιστικός ρεαλισμός με σύγχρονο ύφος, όπως στο «Κεφάλαιο» του 2012. Τον ρόλο του ανακριτή Χρήστου Σαρτζετάκη τον ερμήνευε ο Ζαν Λουί Τρεντινιάν.
Οι περισσότεροι δεν γνώριζαν τον πραγματικό κι όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου τον πρότεινε για Πρόεδρο της Δημοκρατίας και είδαμε το πρόσωπό του, η απομυθοποίηση ήταν τραυματική. Στη θέση του Τρεντινιάν εμφανίστηκε ένας δύστροπος τυπολάτρης, που μιλούσε κάτι μαλλιαρά ελληνικά χωρίς αρχή και χωρίς τέλος. Το έθνος αισθάνθηκε όντως ανάδελφο.
Oταν διάβασα πως ο Γαβράς σκοπεύει να κάνει ταινία τις σημειώσεις του Βαρουφάκη από τις περιπέτειές μας στο Eurogroup, μου φάνηκε τρολιά του Διαδικτύου. Μετά θυμήθηκα πως είχε παρομοιώσει τον Τσίπρα με τον Αλιέντε και πως του είχαν προτείνει τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας. Κανείς δεν είναι τέλειος. Και η Μπριζίτ Μπαρντό ενώ αγαπάει τα ζώα ψηφίζει Λεπέν.
Τη γραμμή του σεναρίου λίγο έως πολύ τη φαντάζομαι. Ενας τρέντι Προμηθέας που ρίχνει όλες του τις διανοητικές, ψυχικές και σωματικές δυνάμεις του για να υπερασπιστεί τη μικρή και αδύναμη χώρα του απέναντι στα τέρατα της σύγχρονης Ευρώπης.
Δεν νομίζω ότι η σκέψη ενός επιβιώσαντος του σοσιαλιστικού ολοκαυτώματος, όπως ο Γαβράς, πάει πιο μακριά. Τη σώζει ενδεχομένως το σκηνοθετικό του ταλέντο. Ομως, όσο εύκολο ήταν να εξευγενίσεις τον Σαρτζετάκη, τόσο δύσκολο είναι να ερμηνεύσεις τον Βαρουφάκη ως ηθοποιός.
Ποιο ταλέντο θα τολμήσει να παραστήσει αυτό το μοναδικό περπάτημα, αυτό το μοναδικό κεφάλι, αυτό το μοναδικό νάζι στη φωνή;
Πάντα στο μυαλό του θεατή θα αναδύεται η φυσιογνωμία του πρωτότυπου, ιδανικού ερμηνευτή του ρόλου της ζωής του, του εαυτού του. Δύο λύσεις υπάρχουν: είτε ο χαρακτήρας να μην ονομάζεται Βαρουφάκης, αλλά Αντώνιος, Μπεν Χουρ, έστω και Δελαπατρίδης, ή Ναζιάρης, πάντως όχι Βαρουφάκης.
Είτε να ερμηνεύσει ο ίδιος τον εαυτό του ενώ ερμηνεύει τον εαυτό του – είναι αυτό που λέμε δεύτερο επίπεδο. Προκρίνω τη δεύτερη λύση. Και ο Βαρουφάκης θα ακολουθήσει τη σταδιοδρομία που του ταιριάζει περισσότερο και η οικονομία θα γλιτώσει από έναν ακόμη αστρολόγο.
