Ύστερα από το υποχρεωτικό κλείσιμο των ναυπηγείων Σκαραμαγκά, των μεγαλυτέρων της Ευρώπης, της Ολυμπιακής Αεροπορίας και μια σειράς άλλων μεγάλων επιχειρηματικών μονάδων, το Ευρωδικαστήριο κατέληξε σε απόφαση κλεισίματος της μεγάλης μεταλλευτικής και μεταλλουργικής εταιρείας Λάρκο. Το αιτιολογικό του δικαστηρίου, αποδίδεται στη μη συμμόρφωση της χώρας στην απόφαση για επιστροφή των παράνομων κρατικών ενισχύσεων προς τη Λάρκο. Πρόκειται για την υπόθεση της παροχής «παράνομων» κρατικών ενισχύσεων με τη μορφή εγγυήσεων του ελληνικού δημοσίου προς τη βιομηχανία κατά τα έτη 2008, 2010 και 2011 αλλά και μέσω της συμμετοχής του Δημοσίου στην αύξηση κεφαλαίου της εταιρείας το 2009.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2014 έχει εκδώσει απόφαση που κοινοποιήθηκε στην Ελλάδα το Μάρτιο της ίδιας χρονιάς ζητώντας την άμεση ανάκτηση της παράνομης κρατικής ενίσχυσης.Σήμερα με την απόφασή του το ευρωδικαστήριο απεφάνθη ότι το ελληνικό κράτος δεν έχει συμμορφωθεί και δεν έχει πάρει τα μέτρα που ήταν απαραίτητα για την εκτέλεση της απόφασης της ΕΕ και κατά συνέπεια διαπιστώνει ότι η Ελληνική Δημοκρατία παρέβη τις υποχρεώσεις της με βάση τη Ευρωπαϊκή Συνθήκη.
Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, η καταδικαστική απόφαση ανοίγει το δρόμο ώστε να επιβληθεί πρόστιμο «μη συμμόρφωσης» στην Ελλάδα εάν συνεχίσει η Λάρκο να μην επιστρέφει την παράνομη κρατική ενίσχυση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν δεν βρεθεί άμεσα λύση για την προβληματική βιομηχανία θα επιβαρυνθεί το ελληνικό δημόσιο.
Η ΕΕ και το Ευρωδικαστήριο μεθοδεύουν το κλέισιμο των μεγάλων ελληνικών βιομηχανιών
Η κρατική ενίσχυση που έχει δοθεί στη Λάρκο στην πραγματικότητα υποκαθιστά την τεράστια διαφορά στο κόστος ρέυματος που καταβάλλει η εταιρεία στη ΔΕΗ σε σχέση με το πολύ χαμηλότερο κόστος ρεύματος που πληρώνουν οι ανταγωνίστριες της σε άλλες χώρες της ΕΕ. Το κόστος ρεύματος στη Λάρκο όπως και στις επίσης ενεργοβόρες Χαλυβουργίες που βρίσκονται σε προστάδιο πτώχευσης, επιβαρύνει κατά περίπου 40% το συνολικό κόστος παραγωγής των εταιρειών αυτών. Κατά συνέπεια είναι πολύ δύσκολο να σταθούν ανταγωνιστικά στην Ευρώπη, όπου το κόστος ρεύματος είναι περίπου το μισό, όπως έχει καθοριστεί από κυβερνητικές αποφάσεις. Αυτή η ολοκάθαρα αθέμιτη πρακτική δεν θεωρείται ότι παραβιάζει τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ και το Ευρωδικαστήριο την αντιπαρέρχεται.
Το Ευρωδικαστήριο κάνει και τα στραβά μάτια για την εξώφθαλμη φοροδιαφυγή μεγάλων Γερμανικών,Γαλλικών, Ιταλικών, Ολλανδικών εταιρειών οι οποίες μεταφέρουν εικονικά μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων τους σε χώρες – φορολογικούς παράδεισους όπως είναι το Λουξεμβούργο, η Ελβετία,η Μάλτα κλπ, παραβιάζοντας έτσι κατάφορα τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού. Οι εταιρείες αυτές των μεγάλων χωρών επίσης επιδοτούνται πλαγίως από τις πρακτικές εφαρμογές ερευνητικών έργων που διενεργούνται από κρατικά Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα ερευνών στις χώρες τους. Η πρακτική εξαγοράς κρατικών αξιωματούχων για την προώθηση των προϊόντων τους εμπίπτει και αυτή στην ίδια περίπτωση παραβίασης των κανόνων ανταγωνισμού,αλλά και εδώ το Ευρωδικαστήριο αδιαφορεί. Μια άλλη ειδοποιός διαφορά είναι το γεγονός ότι, οι ελληνικές εταιρείες δανείζονται με υπερπολλαπλάσιους τόκους κόστους και σχετικές ρυθμίσεις σε σχέση με τις ανταγωνίστριές τους σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Επι πλέον, οι μεγάλες χώρες και ειδικότερα η Γερμανία, βάζουν ειδικούς έμμεσους φραγμούς σε εισαγωγές προϊόντων κυρίως από την Κίνα που ανταγωνίζονται αντίστοιχα δικά τους. Φυσικά τίποτα παρόμοιο δεν εφαρμόζεται για τους ταπεινούς Ευρωπαϊκούς εταίρους του νότου.
Η Λάρκο είναι το τελευταίο μεγάλο θύμα του Ευρωδικαστήριου μετά τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, την Ολυμπιακή Αεροπορία και άλλων μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων. Με υψηλή καθοδήγηση από το Βερολίνο και εκτελεστή τον Πρόεδρο της Ευρωπαικής Επιτροπής Ζαν Κλώντ Γιούγκερ, η ΕΕ προωθεί μεθοδικά το κλείσιμο των μεγάλων ελληνικών βιομηχανιών και τη μετατροπή της χώρας μας σε χώρο υποδοχής των πλούσιων ξένων του από γκαρσόνια και κηπουρούς.
Πώς σχολιάζει η κυβέρνηση
Η απόφαση χαρακτηρίζεται από κυβερνητικούς κύκλους απολύτως αναμενόμενη με δεδομένο ότι πράγματι το Ελληνικό Δημόσιο όντως δεν έχει ανακτήσει το ποσό των 135 εκατ. ευρώ που έχει χαρακτηριστεί ως κρατική ενίσχυση.
Ωστόσο οι ίδιοι κύκλοι επισημαίνουν ότι αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η απόφαση του Ευρωδικαστηρίου επί της προσφυγής που έκανε η Λάρκο κατά της απόφασης της Κομισιόν. Η προσφυγή αυτή εκδικάστηκε αρχές του 2017 και αναμένεται η απόφαση μέχρι τέλος του έτους, αναφέρουν οι ίδιοι κυβερνητικοί κύκλοι.
Αναλυτικά, στην ανακοίνωση που εξέδωσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρονται τα εξής:
Στις 27 Μαρτίου 2014, η Επιτροπή εξέδωσε την απόφαση 2014/539 σχετικά με τον παράνομο χαρακτήρα της κρατικής ενισχύσεως που χορήγησε η Ελλάδα στη Λάρκο Γενική Μεταλλευτική και Μεταλλουργική ΑΕ, ύψους 135 820 824,35 ευρώ, με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων το 2008, το 2010 και το 2011 και συμμετοχής του Δημοσίου στην αύξηση το κεφαλαίου της εταιρίας το 2009. Η Ελλάδα όφειλε να εξασφαλίσει την εκτέλεση της απόφασης μέχρι τις 28 Ιουλίου 2014.
Δεδομένου ότι η Ελλάδα είχε γνωστοποιήσει στην Επιτροπή την πρόθεσή της να προβεί στην πώληση ορισμένων στοιχείων του ενεργητικού της Λάρκο μέσω δύο αυτοτελών διαγωνισμών, η Επιτροπή εξέδωσε, την ίδια ημέρα που εξέδωσε την απόφαση 2014/539, και την απόφαση σχετικά με την κρατική ενίσχυση SA.37954 (2013/N), περί της ανωτέρω πωλήσεως. Με τη δεύτερη αυτή απόφαση, η Επιτροπή επισημαίνει ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέσχε η Ελλάδα, οι δύο διαγωνισμοί θα διενεργούνταν, αντιστοίχως, από το Ελληνικό Δημόσιο και από τη Λάρκο, υπό την ιδιότητα των κυρίων των στοιχείων ενεργητικού τα οποία αφορούσε καθένας από τους διαγωνισμούς αυτούς.
Ειδικότερα, ο πρώτος διαγωνισμός αφορούσε το μεταλλουργικό εργοστάσιο της Λάρυμνας (νομός Φθιώτιδος, Ελλάδα) και ποσοστό 40 % των δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως του μεταλλεύματος λατερίτη των ορυχείων του Αγίου Ιωάννου (Ελλάδα), ενώ ο δεύτερος είχε ως αντικείμενο την πώληση ποσοστού 73 % των δικαιωμάτων εξορύξεως λατερίτη στην Εύβοια (Ελλάδα) και του συνόλου των δικαιωμάτων εξορύξεως λατερίτη στην Καστοριά (Ελλάδα). Κατόπιν της ολοκληρώσεως των δύο διαγωνισμών και ανεξαρτήτως των αποτελεσμάτων τους, η Λάρκο θα κηρυσσόταν σε πτώχευση σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και τα στοιχεία του ενεργητικού της θα μεταβιβάζονταν στο πλαίσιο της διαδικασίας εκκαθαρίσεως.
Κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, εφόσον ένα κράτος μέλος δεν μπορεί να εισπράξει από τη δικαιούχο επιχείρηση το συνολικό ποσό της ενισχύσεως τότε οφείλει να κινήσει τη διαδικασία πτωχεύσεως.
Η Ελλάδα υποστηρίζει ότι εάν οι ελληνικές αρχές προχωρούσαν σε άμεση κήρυξη σε πτώχευση της Λάρκο, θα καθίστατο αδύνατη η επίτευξη του αποτελέσματος που επιδιώκεται με τη δεύτερη απόφαση περί της πωλήσεως ορισμένων στοιχείων του ενεργητικού της Λάρκο. Οι ελληνικές αρχές έχουν ως σκοπό την επίλυση των νομικών προβλημάτων που ανέκυψαν στο πλαίσιο της εφαρμογής της δεύτερης αποφάσεως και της διαφοράς ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς του μεταλλουργικού εργοστασίου της Λάρυμνας, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η νόμιμη διενέργεια των προβλεπόμενων διαγωνισμών και εν συνεχεία η κίνηση της πτωχευτικής διαδικασίας.
Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι οι νομικές και πρακτικές δυσχέρειες τις οποίες επικαλούνται οι ελληνικές αρχές για να απεκδυθούν της υποχρεώσεώς τους εκτελέσεως, ιδίως δε η διχογνωμία ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς του μεταλλουργικού εργοστασίου της Λάρυμνας, δεν αφορούν την απόφαση 2014/539, αλλά τη δεύτερη απόφαση περί της πωλήσεως ορισμένων στοιχείων του ενεργητικού της Λάρκο. Κατά την Επιτροπή, η δεύτερη αυτή απόφαση δεν επηρεάζει την ευθύνη που υπέχει η Λάρκο για να επιστρέψει το σύνολο των ενισχύσεων που κρίθηκαν μη συμβατές βάσει της αποφάσεως 2014/539.
Με τη σημερινή του απόφαση το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι:
Η Ελληνική Δημοκρατία, μη έχοντας λάβει, εντός των ταχθεισών προθεσμιών, όλα τα απαραίτητα μέτρα για την εκτέλεση της αποφάσεως 2014/539/ΕΕ της Επιτροπής, της 27ης Μαρτίου 2014, σχετικά με την κρατική ενίσχυση SA..34572 (13/C) (πρώην 13/NN) που χορήγησε η Ελλάδα στη Λάρκο Γενική Μεταλλευτική και Μεταλλουργική ΑΕ, και μη έχοντας ενημερώσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα μέτρα που ελήφθησαν κατ’ εφαρμογήν της αποφάσεως αυτής, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τα άρθρα 3 έως 5 της εν λόγω αποφάσεως και από τη Συνθήκη ΛΕΕ.
Ποια είναι η Λάρκο
Η Γενική Μεταλλευτική και Μεταλλουργική Ανώνυμη Εταιρεία «ΛΑΡΚΟ» είναι μαι από τις μεγαλύτερες εταιρείες στην Ευρώπη παραγωγής σιδηρονικελίου. Διαθέτει μεταλλεία στην περιοχή της Εύβοιας, στο Νέο Κόκκινο Βοιωτίας, στην Καστοριά και στα Σέρβια Κοζάνης. Η εταιρεία διαθέτει επίσης ένα μεταλλουργικό εργοστάσιο στη Λάρυμνα Φθιώτιδας που απασχολεί την πλειονότητα των εργαζομένων της επιχείρησης.
Η ΛΑΡΚΟ ιδρύθηκε το 1963 από τον Πρόδρομο Αθανασιάδη Μποδοσάκη. Το 1966 ολοκληρώνεται η κατασκευή του εργοστασίου στη Λάρυμνα και το 1968 ολοκληρώνεται η κατασκευή οικισμού για τους εργαζομένους και τις οικογένειές τους. Τα μεταλλεία της Εύβοιας μπαίνουν σε πλήρη εκμετάλλευση το 1969 και το 1972 προστίθενται δύο νέες ηλεκτρικές κάμινοι. Το 1977 εγκαθίσταται η πρώτη σε μήκος μεταφορική ταινία στην Ευρώπη, με μήκος 7,5 χλμ. για να μειώσει το κόστος μεταφοράς του μεταλλεύματος με φορτηγά αυτοκίνητα.[1] Το μετάλλευμα που γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από την εταιρεία είναι ο νικελιούχος λειμωνίτης.[2] Τα κοιτάσματα που εκμεταλλεύεται η εταιρεία υφίστανται επιφανειακή εξόρυξη (μέθοδος ανοικτού φρέατος) ενώ μόνο το 2% εξορύσσονται υπόγεια. Το τελικό αποτέλεσμα είναι κοκκοποιημένο σιδηρονικέλιο υψηλής καθαρότητας, χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα, το οποίο χρησιμοποιείται αποκλειστικά στην παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα και διακινείται από το λιμάνι της Λάρυμνας.[3]
Τα στάδια πυρο-μεταλλουργικής κατεργασίας του ελληνικού σιδηρονικελιούχου λατερίτη, όπως εφαρμόζονται σήμερα στη ΛΑΡΚΟ, είναι[4]:
- Εξόρυξη, διακίνηση και μηχανική προπαρασκευή (θραύση, ταξινόμηση) των πρώτων υλών.
- Ξήρανση, πύρωση και εκλεκτική προαναγωγή του μεταλλεύματος σε περιστροφικές καμίνους (rotary kilns),
- Ολοκλήρωση της προθέρμανσης και της αναγωγής, τήξη και διαχωρισμός των φάσεων μετάλλου-σκωρίας σε ηλεκτρικές καμίνους τόξου (electric arc furnace, EAF),
- «Εμπλουτισμός» και καθαρισμός του μετάλλου σε μεταλλάκτες τύπου OBM
Το 1989 η ΛΑΡΚΟ υφίσταται εκκαθάριση και αλλάζει ιδιοκτησιακό καθεστώς. Μέτοχοι στη νέα εταιρεία γίνονται η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, η ΔΕΗ και ο Οργανισμός Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (ΟΑΕ). Το 1992 ανοίγει νέο ορυχείο στη θέση Ιεροπηγή Καστοριάς. Από το 2004 περνά ξανά σε περίοδο κερδοφορίας και προσπαθεί να ανανεώσει τον εργοστασιακό εξοπλισμό της. Το 2005 ήταν η μόνη ευρωπαϊκή εταιρεία που παρήγαγε νικέλιο από αυτόχθονες πηγές, ενώ κάλυπτε το 6% της πανευρωπαϊκής ζήτησης σε νικέλιο.[5]
Ορυχείο εξόρυξης λατερικού μεταλλεύματος στην Μαγούλα Βοιωτίας, ΛΑΡΚΟ ΓΜΜΑΕ
Το 2009 λόγω κυρίως της παλαιότητας του εξοπλισμού συνέβησαν δύο αλλεπάλληλα ατυχήματα ύστερα από εκρήξεις σε καμίνους.[6] Δόθηκε, επίσης, εντολή προσωρινής αναστολής λειτουργίας στις καμίνους, προκειμένου να ελεγχθούν.
Στις 9/12/2013 ένας 41 χρόνος χάνει τη ζωή του πέφτοντας από ύψος 20 μέτρων.[7]
Το 2013 υπήρξε μια πτώση παραγωγής της τάξης του 10% μετά τις εξαιρετικές επιδόσεις του 2012, χρονιά κατά την οποία η παραγωγή ανήλθε στο επίπεδο των 18.600 tn νικελίου και οι πωλήσεις σε 19.071 tn δημιουργώντας ιστορικό ρεκόρ. Οι εξαγωγές για το 2013 ανήλθαν σε 17.054 tn Ni με παράλληλη εξάντληση των αποθεμάτων ετοίμου προϊόντος[8].
Τα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα που αποτελούν τροφοδοσία του πυρομεταλλουργικού εργοστασίου της Λάρκο είναι από τα πλέον φτωχά διεθνώς χωρίς παράλληλα να είναι μεγάλα κι ανεξάντλητα. Για τη βιώσιμη και το δυνατόν μακροχρόνια λειτουργία ενός εργοστασίου με την υφιστάμενη πυρομεταλλουργική μέθοδο απαιτούνται μεταλλεύματα με υψηλή περιεκτικότητα σε νικέλιο, τα οποία δεν διατίθενται στον ελλαδικό χώρο[9][10]. Επιπλέον προαπαιτείται μια φτηνή πηγή ενέργειας ακριβώς επειδή η χρησιμοποιούμενη μεταλλουργική μέθοδος είναι εξαιρετικά ενεργοβόρος (δουλεύει σε θερμοκρασίες 900°C-1.500°C) επιμερίζοντας το μισό και πλέον του συνολικού κόστους παραγωγής για ενέργεια. Σε διεθνές επίπεδο, αλλά και στην Ελλάδα έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες προς την κατεύθυνση της Υδρομεταλλουργίας και των αντίστοιχων μεθόδων αυτής, οι οποίες εξειδικεύονται στη δυνατότητα εκμετάλλευσης λατεριτικών αποθεμάτων με χαμηλή περιεκτικότητα νικελίου (κάτω από 0,7% από περίπου 1% που κατεργάζονται από την εφαρμοζόμενη πυρομεταλλουργική μέθοδο)[11][12].
