Όταν στο Μέγαρο Μαξίμου συνειδητοποίησαν ότι χάνουν έδαφος στον πόλεμο του Διαδικτύου επένδυσαν σε μη κομματικά πρόσωπα με δεδηλωμένο, όμως, αριστερό πρόσημο, που είχαν ήδη πλούσια δράση στο Διαδίκτυο και ισχυρούς λογαριασμούς στα social media. Για την ακρίβεια, τους στρατολόγησαν και επί πληρωμή -ποτέ απευθείας, πάντα μέσω τρίτων- έπιασαν δουλειά.
Άλλη μία κατηγορία που στελέχωσε τον ανανεωμένο στρατό του Διαδικτύου ήταν σύμβουλοι και μετακλητοί που στον ελεύθερο χρόνο τους «χτυπούσαν δίχως έλεος».«Οσο υπάρχουν κόμματα θα υπάρχουν και τρολ.
Οσο υπάρχουν συμφέροντα θα υπάρχουν και αντικρουόμενα συμφέροντα, άρα το μέλλον των τρολ είναι λαμπρό». Τάδε έφη κομματικό τρολ με φιλοσοφίζουσα διάθεση και όλα δείχνουν πως δεν έχει άδικο.
Οι διαδικτυακές απειλές, τα χολερικά σχόλια και οι συντονισμένες βιτριολικές επιθέσεις έχουν καταντήσει συνηθισμένες πρακτικές των «κομάντο του Διαδικτύου». Εκτός, όμως, από το game of trolls μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, στον ανορθόδοξο διαδικτυακό πόλεμο έρχεται να προστεθεί και το ηλεκτρονικό φακέλωμα.
Η ακούσια παραδοχή του υπουργού Χριστόφορου Βερναρδάκη περί «μηνιαίων reports με τα οποία παρακολουθούμε τα ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα στα social media» επανέφερε στην επικαιρότητα τις ευφάνταστες και αμφιλεγόμενες μεθόδους που η κυβέρνηση κατηγορείται ότι χρησιμοποιεί.
Οτι, με άλλα λόγια, αξιοποιώντας τις «ζωές των άλλων», προωθεί τη δική της ατζέντα. Εξάλλου πίσω από την τεχνοκρατική και ολίγον τι αποπροσανατολιστική διατύπωση περί δεδομένων, τσαρτ και διαγραμμάτων, κρύβεται μια πολύ παλιά και γνώριμη φράση: η πολιτική προπαγάνδα.
Είναι κοινός τόπος ότι οι κρισιμότερες πολιτικές μάχες δεν δίνονται πια στο Κοινοβούλιο, αλλά στην άγρια διαδικτυακή αρένα.
Τα δύο τελευταία χρόνια, όμως, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝ.ΕΛ., τα social media έχουν αναχθεί σε άγιο δισκοπότηρο της σύγχρονης πολιτικής προπαγάνδας και, κυρίως, πολεμικής, στην οποία η τεχνολογία έχει δώσει φτερά και νέες προοπτικές. Η δημιουργία ψεύτικων λογαριασμών και οι κακόβουλες ενέργειες δεν είναι το μόνο εργαλείο που διαθέτει η ηλεκτρονική πολιτική προπαγάνδα.
Ατυποι σύμβουλοι σε θέματα social media και marketing μπαινοβγαίνουν συχνά πλέον στο Μαξίμου για να προσφέρουν τη γνώση και την τεχνογνωσία τους. Το επικοινωνιακό επιτελείο του Μαξίμου συνειδητοποίησε, εξάλλου, ότι είναι πολύ πιο σημαντικό να χρησιμοποιήσει τα social media όχι μόνο για να μιλήσει και να περάσει το μήνυμά του, αλλά και για να ακούσει, να αντλήσει δηλαδή πολύτιμες πληροφορίες από τις ανοικτές πηγές.
Πλατφόρμες όπως το Facebook παρέχουν πρόσβαση σε έναν ωκεανό πληροφοριών, οι οποίες, αν συνδυαστούν και αναλυθούν σωστά, σκιαγραφούν τον τρόπο που σκέφτονται κατηγορίες χρηστών, τι τους απασχολεί και πώς αντιδρούν στο ένα ή στο άλλο ζήτημα. Με άλλα λόγια, είναι πολύ πιο χρήσιμες από οποιεσδήποτε ακριβοπληρωμένες δημοσκοπήσεις. Πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή την πιο εξειδικευμένη χρήση του Διαδικτύου παίζει ο υπουργός Επικρατείας Χριστόφορος Βερναρδάκης, ο οποίος είναι καθηγητής πανεπιστημίου, αλλά έχει διατελέσει επί πολλά χρόνια δημοσκόπος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εμφάνιση της περίφημης πια εταιρείας Common View, ενός «εργαστηρίου κοινωνικών ερευνών», όπως το χαρακτήρισε ο ίδιος. Επικεφαλής του είναι ο στενός συνεργάτης του υπουργού Στέργιος Τσιαφούλης ο οποίος, μεταξύ άλλων, επιβλέπει μια ομάδα φοιτητών. Αυτή είναι που πειραματίζεται με διαφορετικές μεθόδους συλλογής και ανάλυσης δεδομένων στα υπόγεια του Μαξίμου. Ο Τσιαφούλης είναι αποσπασμένος στο γραφείο του Βερναρδάκη. Ηταν μαζί στο υπουργείο Εσωτερικών και όταν έφυγε για το Μαξίμου ως υπουργός Επικρατείας τον απέσπασε μαζί του, όπως είχε κάνει και στο υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης.
Το βιογραφικό σημείωμα του Στέργιου Τσιαφούλη στην ιστοσελίδα του υπουργείου αναφέρει, μεταξύ άλλων, πως «είναι πληροφορικός με μεταπτυχιακές σπουδές στην επιστήμη της Γεωπληροφορικής». Αυτού του είδους η επαγγελματική κατάρτιση είναι από τις πιο χρήσιμες για το Μέγαρο Μαξίμου, που πλέον χρησιμοποιεί διάφορα εργαλεία για να χτενίσει τα κοινωνικά δίκτυα.
Αυτά τα εργαλεία χρησιμοποιούν με τη σειρά τους το API των διαφόρων κοινωνικών δικτύων και δίνουν πληροφόρηση ανά δευτερόλεπτο για το τι δημοσιεύεται, ας πούμε, στο Twitter, με βάση κάποιες παραμέτρους που δίνει ο χρήστης. Με τον τρόπο αυτό η ομάδα του Μαξίμου συλλέγει πληροφορίες για τις προτιμήσεις, τα links και τα likes των χρηστών.
Παρακολουθώντας τους λογαριασμούς και τη δραστηριότητα των χρηστών, μπορεί κανείς να τους αναδείξει ή να τους «πνίξει». Πιο συγκεκριμένα, σε μια δεδομένη στιγμή μπορεί να στρέψει χιλιάδες συντονισμένους και αυτοματοποιημένους λογαριασμούς για να κάνουν like και share με σκοπό την κατασκευή ομοφωνίας ή για να δημιουργήσουν την εντύπωση της αποδοκιμασίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι κάποιες από τις εμφανίσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη που τρολάρονται συντονισμένα από εκατοντάδες λογαριασμούς. Το ίδιο συνέβη και όταν ψηφιζόταν στη Βουλή το νομοσχέδιο ταυτότητας φύλου.
Στην τοποθέτησή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε, μεταξύ άλλων, από το βήμα της Βουλής ότι ένας ειδικός ψυχικής υγείας τού ανέφερε πως ένας νέος ήθελε να κάνει αλλαγή φύλου επειδή του το είπε ένας εξωγήινος στον Υμηττό.
Οι αυτοματοποιημένοι λογαριασμοί έπιασαν αμέσως δουλειά, αναδεικνύοντας την ατάκα σε trend, με το hashtag #ενας_εξωγηινος_μου_ειπε.
Είναι προφανές λοιπόν ότι με τα γνωστά ως bots στο Twitter -λογαριασμούς δηλαδή που ελέγχονται κεντρικά και απομακρυσμένα από χρήστες που θέλουν να διαχύσουν με αυτοματοποιημένο τρόπο τα μηνύματά τους- μπορεί κανείς να καταστρέψει ή να αναδείξει λογαριασμούς. Εδώ λοιπόν έχει σημασία και ο διαχωρισμός των λογαριασμών σε δεξιούς και αριστερούς, όπως είπε ο κ. Βερναρδάκης.
Παρακολουθώντας και καταγράφοντας, επιλέγεις ποιους θα πλήξεις. Με τον ίδιο τρόπο διαχέεις και μια είδηση ή μια φήμη. Εξάλλου, οι αλγόριθμοι αυτών των Μέσων, που επιλέγουν τι θα προβάλουν, δίνουν προτεραιότητα όχι τόσο στην αλήθεια του περιεχομένου των ειδήσεων όσο στο πόσο δημοφιλείς μπορεί να είναι, με συνέπεια οι «ειδήσεις» να εξαπλώνονται με ταχύτητα φωτός.
Πολλαπλασιασμός των followers σημαίνει αύξηση της αποδοχής και άρα ενίσχυση της επιρροής του χρήστη στα social media. Και εκεί προφανώς ο κ. Βερναρδάκης και η ομάδα του θέλουν να έχουν τον έλεγχο ώστε να κατευθύνουν την κοινή γνώμη.
Επιπλέον, το φακέλωμα των social media μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο όταν υπάρξουν εκλογές. Τα ρομπότ του Διαδικτύου είναι σε θέση να κάνουν μαζικές αναφορές εναντίον λογαριασμών που δεν τους αρέσουν, με αποτέλεσμα το Τwitter ή το Facebook να κλείσει αυτούς τους λογαριασμούς.
ΠΗΓΗ