Πόσοι ξένοι αγάπησαν και λάτρεψαν κυριολεκτικά την Ελλάδα και τους Έλληνες ή τον Ελληνισμό; Πόσοι εξ αυτών θυσίασαν την ζωή τους για την Ελλάδα, όπως για παράδειγμα ο Σανταρόζα, και πόσοι άλλοι έγραψαν, μίλησαν στοχάστηκαν, φιλοσόφησαν, ερεύνησαν ή έκαναν αυστηρή κριτική στους Έλληνες και τον Ελληνισμό; Πόσοι εξ αυτών ήσαν φιλέλληνες ή απλά ελληνιστές;
.jpg)
Χωρίς αμφιβολία ο όρος ελληνιστής δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην και φιλέλληνας. Υπάρχουν ελληνιστές, οι οποίοι υπήρξαν ανελέητοι κριτές και αυστηροί επικριτές του ελληνικού στοιχείου. Ο Γιάκομπ Φαλμεράυερ, για παράδειγμα, Γερμανός ιστορικός του 18ου αιώνα, εισηγητής της θεωρίας για τον εκσλαβισμό των Ελλήνων, προσπάθησε να αποδείξει ανυπόστατα, αλλά και ανιστόρητα πράγματα. Και είναι ν’ απορεί κανείς πώς ένας Γερμανός επιστήμονας, που σπούδασε θεολογία, ιστορία και ανατολικές γλώσσες στο Πανεπιστήμιο του Σάλτσμπουργκ, αλλά και νομικά στο Πανεπιστήμιο του Λάντσουτ, με τόσα ταξίδια στη Γαλλία και στην Ιταλία, που επανειλημμένα περιόδευσε στην Εγγύς Ανατολή ( Ελλάδα, Κωνσταντινούπολη, Μικρά Ασία, Πόντο, Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτο, καθηγητής της ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, με τόσες γνώσεις δηλαδή αρνήθηκε να γράψει την αλήθεια.
Δράττομαι αυτής της ευκαιρίας να πω ότι τα έργα του Φαλμεράυερ αναφέρονται στην ιστορία του Βυζαντίου και ιδίως στις εθνολογικές μεταβολές που έγιναν στη Βαλκανική κατά τον Μεσαίωνα: Ιστορία της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (1827), Ιστορία της χερσονήσου του Μοριά κατά τον Μεσαίωνα (δύο τόμοι, 1830-36), Πραγματεία για την καταγωγή των Νεοελλήνων (1835), Το αλβανικό στοιχείο στην Ελλάδα (τρία τεύχη, 1857-60). Για πρώτη φορά διατύπωσε τη θεωρία του το 1830 (στο βιβλίο του για τον Μοριά) και τη συμπλήρωσε αργότερα στα άλλα του έργα.
Κατά τον Φαλμεράυερ, η ελληνική φυλή, που δημιούργησε τον λαμπρό πολιτισμό της αρχαιότητας, εξαφανίστηκε οριστικά από το ιστορικό προσκήνιο χωρίς να αφήσει απογόνους. Σλαβικά φύλα που έρχονται στον ελληνικό χώρο από τα τέλη του 6ου αι. μ.Χ. και εξής, καθώς και αλβανικά αργότερα (από τον 12o και 13o αι.), απορρόφησαν φυλετικά τους παλαιούς κατοίκους της χώρας σε σημείο που «ούτε μια σταγόνα γνήσιο ελληνικό αίμα δεν τρέχει στις φλέβες των χριστιανών κατοίκων της σύγχρονης Ελλάδας» (!)
Οι απόψεις αυτές του Φαλμεράυερ προκάλεσαν σάλο σε ολόκληρη την Ευρώπη, όπου ο φιλελληνισμός βρισκόταν ακόμα στην ακμή του. Μεγαλύτερη αντίδραση, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε στην Ελλάδα, που μόλις είχε αναγεννηθεί και συγκροτηθεί σε εθνικό κράτος.
Και δεν γινόταν διαφορετικά. Η θεωρία του Φαλμεράυερ κλόνιζε τα θεμέλια του ελληνισμού και γι’ αυτό οι Έλληνες λόγιοι φιλοτιμήθηκαν να επιδοθούν σε σύντομες ιστορικές μελέτες –με κορυφαίους εκπροσώπους τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο και τον Σπ. Ζαμπέλιο– καθώς επίσης και σε συστηματικές λαογραφικές, γλωσσολογικές, ακόμα και ανθρωπολογικές έρευνες (Ν. Πολίτης, Γ. Χατζηδάκις κ.ά.), προκειμένου να αποδειχθεί η ιστορική συνέχεια και η γλωσσική και πολιτιστική ενότητα του ελληνισμού.
Εύλογο το ερώτημα: Επειδή είμαστε Έλληνες δεν πρέπει να υιοθετήσουμε την θεωρία του Φαλμεράυερ, που ενδεχόμενα να λέει την αλήθεια;
Απάντηση: Πρώτος από τους ξένους, που κλόνισε τη θεωρία του Φαλμεράυερ ήταν ο διαπρεπής Γερμανός ιστορικός Γιόχαν Τσινκχάιζεν (1832) και κυρίως ο επίσης Γερμανός Χοπφ (1867).
Σήμερα, μετά τη δημοσίευση εκατοντάδων σχετικών μελετών από Έλλη¬νες και ξένους ειδικούς, έχει γίνει γενικά σχεδόν αποδεκτό ότι οι ιστορικές μαρτυρίες στις οποίες βασίστηκε ο Φαλμεράυερ ούτε αναμφισβήτητη αξιοπιστία έχουν ούτε ερμηνεύτηκαν πάντοτε σωστά.
Ωστόσο, «για να λέμε του στραβού το δίκιο», έχει γίνει γενικά αποδεκτό ότι κατά τον 7o και 8o αι. σημαντικός αριθμός Σλάβων νομάδων εγκαταστάθηκαν στην κυρίως Ελλάδα και στην Πελοπόννησο. Το ίδιο έγινε αργότερα με τους Αλβανούς (13o και 14o αι.).
Όσον αφορά τους Σλάβους εποίκους, ήδη κατά τον 10o αι., είχαν εκχριστιανιστεί και στο σύνολό τους σχεδόν εξελληνιστεί γλωσσικά και πολιτιστικά. Άφησαν μόνο πίσω τους αρκετά τοπωνύμια και δύο ή τρεις εκατοντάδες λέξεις (αγροτοποιμενικής προέλευσης) στη γλώσσα μας. Ακόμη και στην ιδιαίτερη πατρίδα του γράφοντος υπάρχουν τοποθεσίες με σλαβικά ονόματα (Συράκοβο, Στρέζοβα κλπ, που ήρθαν να αντικαταστήσουν αρχαία ελληνικά ονόματα, όπως είναι αντίστοιχα η αρχαία Πάος, η Δάφνη κλπ).
.jpg)
Όσον αφορά τους Αλβανούς, αν και σύντομα επίσης απέκτησαν ελληνική συνείδηση κι έλαβαν ενεργό μέρος στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας (Ύδρα, Σπέτσες κλπ.), έδειξαν περισσότερη επιμονή στη διατήρηση των εθίμων και της γλώσσας τους, αφού και σήμερα ακόμα μπορεί να ακούσει κανείς αρβανίτικα σε ορισμένα χωριά της Αττικής, της Κορινθίας και της Αργολίδας. Άλλο, όμως, ο Έλληνας Αρβανίτης (που ο όρος δηλώνει προέλευση, όπως ο Έλληνας Αιγυπτιώτης) και άλλο Αλβανός, που ανήκει σε άλλο γένος (Βλέπε ΕΛΛΑΣ).
Για να επανέλθουμε, λοιπόν, στους ελληνιστές, ακόμη και σήμερα στα Πανεπιστήμια της Ελλάδος, όπως στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών που φοίτησε ο γράφων, τα περισσότερα ξένα πανεπιστημιακά συγγράμματα που διδάσκονται οι Έλληνες φοιτητές είναι γραμμένα από ελληνιστές, που κάνουν αυστηρή κριτική ή λαμβάνουν ακόμη αρνητική θέση απέναντι στον Ελληνισμό. Πολλοί εξ αυτών, για παράδειγμα, αρνούνται ακόμη κι αυτή την ιστορία των Προελλήνων και δεν έχουν την τόλμη να πουν ότι οι Προέλληνες ήσαν Έλληνες, που έζησαν στον τόπο αυτό, αφού, κατά τον Ισοκράτη οι Έλληνες είναι αυτόχθονες (Παναθηναϊκός 124, 1 κ.α.)
Κι όμως!..
Οι περισσότεροι ξένοι διανοούμενοι και στοχαστές είναι φιλέλληνες ελληνιστές και δεν έχουν κανένα δισταγμό να αποκαλύψουν τα φιλελληνικά τους αισθήματα.
Αυτός και ο λόγος, που ο γράφων, για να τιμήσει το έργο τους, κατέγραψε τα βιογραφικά σημειώματα πολλών εξ αυτών, αλλά και τι έχουν γράψει για τον Ελληνισμό, που η παρούσα ιστορική έρευνα κατάφερε να εντοπίσει ή να επισημάνει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και πολλοί άλλοι, που έχουν εξυμνήσει το ελληνικό στοιχείο με τον δικό τους τρόπο.
Με σεβασμό και τιμή
ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΝ. ΣΑΚΚΕΤΟΣ
