Ποιοι Λατίνοι συγγραφείς έζησαν την εποχή του Χριστού; (Μέρος 2ον)

Μια σειρά επιστημονικών άρθρων για τους Λατίνους Συγγραφείς, που έζησαν περίπου την εποχή του Ιησού (1ον αι. μ.Χ.) όπου οι αναγνώστες και οι πάσης φύσεως ενδιαφερόμενοι (μελετητές, ερευνητές, φοιτητές κλπ) μπορούν να βρουν χρήσιμα βιβλιογραφικά στοιχεία και όχι μόνον!…

Claudius Pollio, Tiberius (Τιβέριος Κλαύδιος Πολλίων). Πολιτικός του Ιου αι. μ.Χ. Έγραψε τη βιογραφία κάποιου L. Annius Bassus, o οποίος είχε διακριθεί στον Ιουδαϊκό πόλεμο. Μνημονεύεται επίσης από τον Πλίνιο τον νεό­τερο.

Clodius Eprius Marcellus, Titus(Τίτος Κλώ­διος Έπριος Μάρκελλος). Πολιτικός και ρήτορας του Ιου αι. μ.Χ., ύπατος το 62 και 74. Αυτοκτό­νησε το 79 μετά τη συνωμοσία εναντίον του Βε­σπασιανού. Ήταν λαμπρός ρήτορας και την εποχή του Νέρωνα είχε αποκτήσει ως κατήγο­ρος (π.χ. του ThraseaPaetus) αμφίβολη φήμη. Πληροφορίες για το πρόσωπο του μας αναφέρει ο Τάκιτος.

Clutorius (Lutorius?) Priscus (Κλουτώριος Πρίσκος). Πολιτικός του Ιου αι. μ.Χ., μνημονεύ­εται από τον Τάκιτο. Έγραψε ένα θρηνητικό ποίημα για τον θάνατο του Γερμανικού και άλλο ένα για τον (επικείμενο) θάνατο του Δρούσου, γιου του αυτοκράτορα Τιβερίου, εξ αιτίας του οποίου το 21 μ.Χ. καταδικάστηκε σε θάνατο.

Cluvius Rufus (Κλούβιος Ρούφος). Πολιτικός και ιστορικός του Ιου μ.Χ. (πιθανόν ταυτόση­μος με τον ομώνυμο ύπατο του 39/40)· υπήρξε φίλος του αυτοκράτορα Νέρωνα, αργότερα υπο­στηρικτής του Βιτέλλιου. Σύμφωνα με τις πλη­ροφορίες του Ιώσηπου το έργο του Historiae άρ­χιζε με την εποχή του Καλιγούλα και έφθανε μέ­χρι το έτος 68 μ.Χ. (ή απλώς μέχρι τον θάνατο του Νέρωνα) [9 Ιουνίου του 68]. Το έργο αυτό χρησιμοποίησαν ως πηγή τους τόσο ο Ιώσηπος και ο Τάκιτος όσο και ο Πλούταρχος και ο Δίων ο Κάσσιος.

Ε: HRR.

Β: Th. Mommsen, Ges. Schr. VII, 1912· G.B. Tow-nend (Hermes 89,1961).

Columella, Lucius Iunius Moderatus (Λεύ­κιος Ιούνιος ΜοδεράτοςΚολουμέλλας). Συγγραφέας του Ιου αι. μ.Χ. από τις Γάδεις της Ισπανίας, με ειδίκευση στο χώρο της αγροτικής οικονο­μίας. Υπηρέτησε ως χιλίαρχος (tribunus mili-tum) της 6ης ρωμαϊκής λεγεώνας στη Συρία και την Κιλικία, στη συνέχεια όμως αφοσιώθηκε στη φροντίδα του αγροκτήματος του στην Ιτα­λία. Το συγγραφικό του έργο είναι προσαρμο­σμένο αποκλειστικά στα ιταλικά μέτρα: ένα με­μονωμένο έργο για τη δενδροκομία φαίνεται πως αποτελεί τμήμα ενός σύντομου εγχειριδίου αγροτικής οικονομίας, της οποίας η δεύτερη πα­ρουσίαση αποτελεί ένα πλήρες έργο σε 12 βι­βλία, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα αγροτικά θέματα και φέρει τον τίτλο De re rustica.
To έρ­γο είχε σχεδιαστεί αρχικά για 10 βιβλία: το Ιο αφορά το αγρόκτημα, το 2ο τη γεωργία, τα 3-5 τη δενδροκαλλιέργεια και την αμπελουργία, τα 6-9 την κτηνοτροφία (εκτροφή μικρών και μεγά­λων ζώων, πτηνών, ψαριών και μελισσών), το 10ο βιβλίο παρουσιάζει με ποιητικό τρόπο σε εξαμέτρους την κηπουρική, με την οποία προο­ριζόταν να κλείσει το έργο. Ο Κολουμέλλας εντούτοις πρόσθεσε άλλα δύο βιβλία (11ο και 12ο) για τα καθήκοντα του διαχειριστή ενός αγροκτήματος και τις υποχρεώσεις της συζύγου του (εδώ συμπεριλαμβάνεται επίσης και άλλη μία περιγραφή, σε πεζό αυτή τη φορά, της κη­πουρικής).
Ένα άλλο έργο με τίτλο Liber de arboribus, το οποίο προφανώς γράφτηκε πιο νω­ρίς, καλύπτεται, από άποψη περιεχομένου, από τα βιβλία 4ο και 5ο του 12τομου έργου. Ένα αστρονομικό επίσης έργο του Κολουμέλλα έχει χαθεί, ενώ γνωρίζουμε ότι σχεδίαζε ακόμη τη συγγραφή ενός βιβλίου για τις αγροτικές τελετές και γιορτές.

Ο Κ. μπορεί να βασίστηκε σε ελληνικές και λατινικές πηγές, τις οποίες μάλιστα κατονομά­ζει στην αρχή του έργου του, αλλά η κριτική του ικανότητα και ενάργεια οφείλεται στην προσω­πική του πείρα ως καλλιεργητή γης. Το έργο του επομένως περιέχει όχι μόνον πλούσιο πληροφο­ριακό υλικό για την καθημερινή και οικονομική ζωή των ημερών του, αλλά μαρτυρεί συγχρόνως και τη θελκτική αφοσίωση στον αγροτικό τρόπο ζωής και τον ενθουσιασμό του γι’ αυτό το βιο­ποριστικό επάγγελμα, που δεν έχαιρε τότε και τόσο μεγάλης εκτίμησης, και τέλος μαρτυρεί την αγάπη του για τη φύση. Στο έργο του ανα­γνωρίζονται ακόμη κάποιες τάσεις ηθικολογίας, όταν αντιπαραθέτει τη λιτή αγροτική ζωή προς την αστική πολυτέλεια και αναπολεί την αρχαία εποχή, όταν ο γνήσιος Ρωμαίος καλλιεργούσε ο ίδιος τη γη του.

Ο Κ. διέθετε φιλοσοφική και ρητορική παι­δεία, όπως μαρτυρεί ο πρόλογος, και διέφυγε κομψά τον κίνδυνο της μονόπλευρα επιστημονι­κής περιγραφής μέσω μιας εύστροφης παρου­σίασης του υλικού του, η οποία ούτε στεγνή εί­ναι ούτε και λαϊκίζουσα.
Οι εξάμετροι του 10ου βιβλίου είναι καθαρά εμπνευσμένοι από τα Γεωργικά του Βεργιλίου. Μεταξύ των συγγραφέων που έγραψαν για αγροτικά θέματα ο Κολουμέλλας κατέχει υψηλή θέση, όπως αποδεικνύεται από τις πολυάριθμες αναφορές στο έργο του από μεταγενέστερους συγγραφείς, αν και ποτέ δεν είχε πολλούς αναγνώστες. Η χφ παράδοση του έργου του βασίζεται κυρίως στον CodexSanger-manensis του 9ου αι., ο οποίος σήμερα βρίσκε­ται στο Leningrad.

Ε: V. Lundstrom, Α. Josephson, Upsala 1897-1968″ Scriptores rei rusticaer. J. G. Schneider, II1794-97· H. B. Ash, E. S. Forster, E. Heffner, London III 1948-55 (με αγγλ. μτφ.)· Βιβλίο 10:Ε. de Saint-Denis, Paris 1969 (με γαλλ. μτφ. και σχόλια). Βι­βλίο 12: J. Andre, Paris 1988 (μεγαλλ. μτφ. και σχόλια).

Μ: Η. Oesterreicher (15. Jh.!), εκδ. Κ. Loffler, 1914· W. Richter, 3 τόμ., Munchen 1981-83.

Β: Μ. Ahle, Sprachl. u. krit. Unters. zu C, 1915′ C. Cichorius, Rom. Studien, X^ll- W. Richter(Wurzburger Jahrbb. 4, 1949-50)· του ιδίου (Her­mes 80, 1952)· Η. Weinold, Die dichterischen Quellen des L. Iun. M. C, διδακτ. διατρ., Mun­chen 1959- A. Josephson, Die C.-Hss., Upsala 1955· R. Suaudeau, La doctrine economique de Col., Paris 1957· B. Baldwin,Columella’s Sources and How he Used Them (Latomus 22, 1963, 785-791)· W. Richter,Beobachtungen zur SA-Uberlieferung Columellas (WS NF 9, 1975, 135-151)· K.D. White,Farm Equipement of the Ro­man World, Cambridge 1975· H. Schneider (εκδ.), Zur Sozial- und Wirtschaftsgeschichte der spaten Republik, Darmstadt 1976 (WdF 413)· W. Rich­ter,Palladius und sein Columella-Text (WS NF 12, 1978, 249-271)· K.D. White, Roman Farming,London 1979.

 Συνεχίζεται…

ΠΗΓΗ