Με προθεσμία έως τις 31.12.2018 χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και επιχειρήσεις με χρέη έως 50.000 ευρώ προς τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης (ΦΚΑ) ή προς το δημόσιο (εφορία, τελωνεία) μπορούν –αν τα καταφέρουν– να ενταχθούν στη ρύθμιση των 120 δόσεων.
Η ηλεκτρονική πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων για την ένταξη στη ρύθμιση οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία αναμένεται να λειτουργήσει έως τον Φεβρουάριο, ενώ η 1η Φεβρουαρίου έχει οριστεί ως ημερομηνία για να λειτουργήσει η πλατφόρμα που αφορά τα χρέη προς το δημόσιο.
Στη ρύθμιση υπάγονται οι οφειλέτες με χρέη (βασική οφειλή μετά τη μείωση των προσαυξήσεων) έως και 50.000 ευρώ προς το δημόσιο ή τα ταμεία και μόνο, ή έως 50.000 ευρώ συνολικά προς οποιονδήποτε αλλά τουλάχιστον το 85% μόνο προς το δημόσιο ή προς τα ταμεία.
Τα δύο μοντέλα ρύθμισης χρεών, ήτοι προς το δημόσιο και προς τα ταμεία, είναι παρόμοια στη δομή τους και αφορούν ελεύθερους επαγγελματίες και νομικά πρόσωπα που δεν εντάσσονται στον εξωδικαστικό συμβιβασμό γιατί δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα (γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί κ.ά.) αλλά όχι τα νοικοκυριά. Προϋπόθεση είναι να κριθούν «βιώσιμοι», δηλαδή να μπορούν να πληρώνουν μέχρι το τέλος τις δόσεις τους χωρίς να δημιουργούν νέα χρέη. Η διαφορά των δύο μοντέλων εντοπίζεται στον παραλήπτη των αιτήσεων: για χρέη προς το δημόσιο γίνονται στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), ενώ για τα ταμεία στο Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ).
Το κούρεμα των οφειλών –όσες δημιουργήθηκαν έως 31.12.2016– μπορεί να φτάσει στο 85% ή και στο 95% των τόκων και των προστίμων (όχι όμως στη βασική οφειλή).
Για τη ρύθμιση των οφειλών αυτών σε έως και 120 δόσεις το Documento παρουσιάζει έναν αναλυτικό οδηγό.
1. Ποιοι εντάσσονται στη ρύθμιση και ποιοι εξαιρούνται;
Μπορούν να ενταχθούν φυσικά πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα (π.χ. έμποροι) ή νομικά πρόσωπα εφόσον (α) οι συνολικές οφειλές τους προς όλους τους πιστωτές τους δεν υπερβαίνουν τις 20.000 ευρώ ή (β) οι οφειλές τους προς τους ΦΚΑ υπερβαίνουν το 85% των συνολικών οφειλών τους. Σε αντίθετη περίπτωση, π.χ. έμποροι που έχουν οφειλές πάνω από 20.000 ευρώ, θα μπορούν να ενταχθούν στο πλαίσιο του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Δυνατότητα υπαγωγής στη ρύθμιση έχουν και φυσικά πρόσωπα με επιχειρηματική δραστηριότητα χωρίς πτωχευτική ικανότητα (π.χ. δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί, αγρότες) υπό την προϋπόθεση ότι έχουν κάνει έναρξη εργασιών και οι οφειλές τους προς τους ΦΚΑ δεν υπερβαίνουν τις 50.000 ευρώ.
Η ρύθμιση εξαιρεί εξ ορισμού μισθωτούς και συνταξιούχους αλλά και επαγγελματίες οι οποίοι έχουν διακόψει την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως και το σύνολο των επαγγελματιών οι οποίοι εμφανίζουν ζημίες στις φορολογικές δηλώσεις των τελευταίων ετών. Από τη ρύθμιση φαίνεται ότι αποκλείονται και οι εργαζόμενοι με μπλοκάκι που έκλεισαν τα βιβλία τους, καθώς και χιλιάδες κυρίως νέοι ασφαλισμένοι που εργάζονται πια στο εξωτερικό (πάνω από μισό εκατομμύριο, οι περισσότεροι εκ των οποίων μάλλον έχουν οφειλές που θα μπορούσαν να ρυθμίσουν).
Σε περίπτωση νομικού προσώπου, δεν μπορεί να ενταχθεί εφόσον βρίσκεται σε διαδικασία λύσης και εκκαθάρισης, εκτός εάν υποβληθεί δήλωση έναρξης εργασιών φυσικού προσώπου ή αποφασιστεί από το αρμόδιο όργανο του νομικού προσώπου η αναβίωσή του πριν από την υποβολή της αίτησης για υπαγωγή στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών.
Εξαιρούνται της ρύθμισης και όσοι –είτε φυσικά είτε νομικά πρόσωπα– έχουν καταδικαστεί για φοροδιαφυγή (εξαιρείται η απόδοση ΦΠΑ, φόρος κύκλου εργασιών, φόρος ασφαλίστρων, φόρος πλοίων, παρακρατούμενοι και επιρριπτόμενοι φόροι, τέλη ή εισφορές).
Εξαιρούνται και όσοι έχουν καταδικαστεί για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπεξαίρεση, εκβίαση, πλαστογραφία, δωροδοκία, δωροληψία, λαθρεμπορία, καταδολίευση δανειστών, χρεοκοπία ή απάτη, σε βαθμό κακουργήματος, καθώς και οφειλές που έχουν ρυθμιστεί με οριστική δικαστική απόφαση ή δικαστικό συμβιβασμό, ακόμη κι αν ακολούθησε έκπτωση του οφειλέτη για οποιονδήποτε λόγο.
Ανάλογοι όροι ισχύουν και για όσους έχουν χρέη προς το δημόσιο. Συγκεκριμένα, μπορούν να υπαχθούν:
α. Φυσικά πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα ή νομικά πρόσωπα που αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και έχουν φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια επιλεξιμότητας του άρθρου 3 του ν. 4469/2017. Δηλαδή ο οφειλέτης που τηρεί απλογραφικό λογιστικό σύστημα έχει θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης και ο οφειλέτης με διπλογραφικό λογιστικό σύστημα έχει θετικά αποτελέσματα προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων ή έχει θετική καθαρή θέση σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης και οι συνολικές οφειλές τους προς όλους τους πιστωτές τους δεν υπερβαίνουν το ποσό των 20.000 ευρώ ή/και οι οφειλές τους προς το δημόσιο υπερβαίνουν το 85% των συνολικών οφειλών τους προς όλους τους πιστωτές, οι οποίες δεν υπερβαίνουν το ποσό των 50.000 ευρώ.
β. Φυσικά πρόσωπα που αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα αλλά δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα (γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί), υπό την προϋπόθεση ότι έχουν κάνει έναρξη εργασιών και έχουν φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια επιλεξιμότητας του άρθρου 3 του ν. 4469/2017.
2. Ποια είναι τα κριτήρια υπαγωγής στη ρύθμιση;
Για να ενταχθεί κάποιος οφειλέτης με χρέη έως 20.000 ευρώ στα ταμεία θα πρέπει η επιχείρησή του να εμφανίζει κέρδη –προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων– σε ένα από τρία προηγούμενα έτη (2015, 2016, 2017) πριν από την υποβολή της αίτησης. Με άλλα λόγια, όσοι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν είχαν έστω για έναν χρόνο ακαθάριστα κέρδη το διάστημα 2015-17 θα αποκλείονται από τη ρύθμιση. Για οφειλές 20.000-50.000 ευρώ, πέρα από το ανωτέρω κριτήριο, ο λόγος του χρέους, αφού αφαιρεθούν οι προς διαγραφή προσαυξήσεις και τόκοι, προς το εισόδημα πρέπει να είναι μικρότερος ή ίσος του 8.
Για την αξιολόγηση του εισοδήματος του οφειλέτη λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο μεταξύ του μέσου όρου των κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων της τελευταίας τριετίας ή του τελευταίου έτους πριν την υποβολή της αίτησης.
Αντίστοιχα είναι περίπου τα κριτήρια και για όσους χρωστούν στο δημόσιο, ήτοι η βασική οφειλή έως 3.000 ευρώ δεν κουρεύεται και οι μηνιαίες δόσεις φτάνουν μέχρι τις 36 το πολύ. Για οφειλές από 3.000 μέχρι 20.000 ευρώ και από 20.000 έως 50.000 ευρώ προσφέρονται διαγραφή προσαυξήσεων και έως 120 δόσεις. Σε κάθε περίπτωση η ελάχιστη δόση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 50 ευρώ τον μήνα.
Οι οφειλέτες του δημοσίου των οποίων τα χρέη ξεπερνούν το οκταπλάσιο των ετήσιων καθαρών εσόδων τους αποκλείονται αυτομάτως, ενώ αποκλείονται και όσοι θεωρηθεί πως έχουν περιουσία 25πλάσια από τα χρέη τους.
3. Ποιες οφειλές θα μπορούν να ρυθμιστούν;
Στο κομμάτι των οφειλών ισχύει ό,τι προβλέπεται και στον νόμο του εξωδικαστικού, δηλαδή ληξιπρόθεσμες οφειλές έως 31.12.2016, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί από ενεργούς ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους.
4. Ως πότε θα παραμείνει ανοιχτή η ρύθμιση;
Θα παραμείνει έως το τέλος του 2018 και οι αιτήσεις θα υποβάλλονται ηλεκτρονικά προς το ΚΕΑΟ ή προς την ΑΑΔΕ.
5. Τι ισχύει για τις οφειλές στα ταμεία από 1ης Ιανουαρίου 2017 και μετά;
Θα πρέπει είτε να έχουν εξοφληθεί είτε να έχουν ρυθμιστεί με κάποιον τρόπο. Επομένως είναι αναγκαίο για όποιον ενδιαφέρεται να ενταχθεί να γνωρίζει ότι πρέπει να έχει τακτοποιήσει τις οφειλές του τρέχοντος έτους. Εξάλλου, υπάρχει η δυνατότητα ρύθμισης σε 12 ισόποσες μηνιαίες δόσεις ή «έναντι» καταβολής μέσω του κωδικού ηλεκτρονικής πληρωμής ΕΦΚΑ.
6. Πότε χάνεται η ρύθμιση;
Σε ό,τι αφορά τις οφειλές προς τα ταμεία η ρύθμιση μπορεί να χαθεί εφόσον δεν καταβληθούν τρεις δόσεις, δεν υποβληθεί αναλυτική περιοδική δήλωση εντός τριών μηνών ή δεν τακτοποιηθούν ή ρυθμιστούν εντός τριών μηνών οι οφειλές προς το ΚΕΑΟ που βεβαιώθηκαν μετά τις 31.12.2016. Δηλαδή όποιος οφειλέτης ενταχθεί φερειπείν στις 22.1.2018 στη ρύθμιση των 120 δόσεων για χρέη έως 31.12.2016 αλλά δεν πληρώσει ή δεν ρυθμίσει τις οφειλές του έως τις 22.4.2018, θα χάσει τη ρύθμιση των 120 δόσεων για τα χρέη του έως 31.12.2016.
Το ΚΕΑΟ μάλιστα μπορεί να απορρίψει αίτηση για ρύθμιση σε περίπτωση που διαθέτει, σύμφωνα με τις εσωτερικές του διαδικασίες, δική του μελέτη βιωσιμότητας βάσει της οποίας το χρέος του οφειλέτη χαρακτηρίζεται μη βιώσιμο. Στον αντίποδα, μπορεί να προτείνει ρυθμίσεις ακόμη και χωρίς τη συνδρομή των κριτηρίων βιωσιμότητας εφόσον διαθέτει δική του μελέτη βιωσιμότητας βάσει της οποίας το χρέος του οφειλέτη χαρακτηρίζεται βιώσιμο.
Η ρύθμιση για οφειλές προς το δημόσιο χάνεται επίσης αν κάποιος αφήσει απλήρωτες τρεις δόσεις συνολικά ή δηλώσει ανακριβή στοιχεία ή παραλείψει κάποιες τρέχουσες υποχρεώσεις του (υποβολή δηλώσεων, πληρωμή φόρων κ.ά.).
7. Τι συμβαίνει εάν χαθεί η ρύθμιση;
Σύμφωνα με όσα ορίζονται στην απόφαση για τα χρέη προς τα ταμεία, εάν χαθεί η ρύθμιση καθίσταται αμέσως ληξιπρόθεσμο και απαιτητό το σύνολο της οφειλής που παραμένει ανεξόφλητο. Ταυτόχρονα καθίστανται απαιτητοί οι αναλογούντες τόκοι και προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής. Επίσης στην περίπτωση που χαθεί η ρύθμιση για τα χρέη προς το δημόσιο αναβιώνουν τα χρέη, ενώ επανέρχονται διώξεις και κατασχέσεις. Ωστόσο, ακόμη και αν καταφέρει να ενταχθεί κάποιος στη ρύθμιση, το δημόσιο μπορεί να κάνει συμψηφισμούς και να εγγράφει υποθήκες για τη διασφάλιση της είσπραξης της οφειλής.
8. Σε πόσες δόσεις μπορεί να γίνει αποπληρωμή των χρεών;
Για οφειλές έως 3.000 ευρώ δίνεται η δυνατότητα έως 36 δόσεων με ελάχιστο ποσό δόσης τα 50 ευρώ και δεν προβλέπεται διαγραφή προσαυξήσεων και τόκων εκπρόθεσμης καταβολής. Για οφειλές από 3.001 και έως 20.000 ευρώ μπορούν να υπάρξουν έως και 120 δόσεις, ενώ προβλέπεται διαγραφή του 85% των προσαυξήσεων και τόκων εκπρόθεσμης καταβολής.
Το κρίσιμο που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι η επιλογή των δόσεων δεν θα γίνεται από τον οφειλέτη αλλά θα προκύπτει από τον υπολογισμό συγκεκριμένων κριτηρίων. Αν, για παράδειγμα, το 33% του εισοδήματος του οφειλέτη επαρκεί για την αποπληρωμή της οφειλής σε λιγότερες δόσεις από τον μέγιστο αριθμό, ο αριθμός των δόσεων θα πέφτει.
9. Πώς επηρεάζει τη δυνατότητα υπαγωγής στη ρύθμιση η ακίνητη και κινητή περιουσία του οφειλέτη;
Αποκλείεται η υπαγωγή στη ρύθμιση εφόσον η συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη είναι 25 φορές μεγαλύτερη από την οφειλή. Δεν μπορεί να υπαχθεί, για παράδειγμα, ένας αυτοαπασχολούμενος με χρέη 30.000 ευρώ εάν η συνολική αξία της περιουσίας του (κινητής και ακίνητης) ξεπερνά τις 750.000 ευρώ (οφειλή 30.000 x 25).
10. Τι θα ισχύει για τη λήψη αναγκαστικών μέτρων;
Αναστέλλεται η λήψη αναγκαστικών μέτρων και η συνέχιση της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης επί κινητών και ακινήτων του οφειλέτη. Η αναστολή δεν ισχύει για ληξιπρόθεσμες δόσεις της ρύθμισης καθώς και για κατασχέσεις που έχουν επιβληθεί έως την υπαγωγή της ρύθμισης στα χέρια τρίτων, τα αποδιδόμενα όμως ποσά από αυτές λαμβάνονται υπόψη για την κάλυψη δόσης ή δόσεων της ρύθμισης εφόσον καταβάλλονται εντός της προθεσμίας αυτών και δεν πιστώνονται διαφορετικά κατά τις κείμενες διατάξεις.
