Σ’ ένα πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της η γαλλική εφημερίδα Liberation αναφέρεται στις αυξανόμενες ανισότητες στον κόσμο και με τίτλο «Η Ευρώπη περιορίζει τις ανισότητες» επισημαίνει ότι στην Ε.Ε. μειώνονται. Πράγματι αν εξετάσει κανείς την ανισότητα στο κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν των κατοίκων και των 28 κρατών-μελών της Ε.Ε.-28 το 2016 σε σχέση με το 2008 παρατηρεί ότι υπάρχει μια μικρή μείωση.
Η μείωση, όμως, αυτή υποκρύπτει μεγάλες διαφορές στη μεταβολή των ανισοτήτων ανάμεσα σε ομάδες κρατών ή ανάμεσα στα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. Λόγω έλλειψης χώρου θα εξετάσουμε τις μεταβολές αυτές στις ανισότητες ανάμεσα μόνο σε τρεις ομάδες κρατών. Τα κράτη που συναποτελούν τις ομάδες αυτές είναι:
■ 11 βόρεια: Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Ιρλανδία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Αυστρία, Φινλανδία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο.
■ 6 νότια: Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Κύπρος και Μάλτα.
■ 11 λοιπά: Βουλγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβενία και Σλοβακία.
Τα στοιχεία για το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ) (δηλαδή σε μονάδες συγκρίσιμες λόγω διαφοράς του πληθωρισμού) των ομάδων αυτών κρατών και του συνόλου τους (Ε.Ε.-28) είναι από τη βάση δεδομένων της Eurostat και δίνονται στον πίνακα.
Στην 1η στήλη του πρώτου μέρους του πίνακα δίνεται το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ το έτος 2008, στη 2η το 2016 και στην 3η η ποσοστιαία μεταβολή του, δηλαδή η ταχύτητα μεταβολής του. Στις στήλες του δεύτερου μέρους του πίνακα δίνεται το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ των ομάδων αυτών κρατών ως ποσοστό εκείνου της Ε.Ε. των 28 κρατών ως συνόλου (Ε.Ε.-28=100). Η αύξηση ή η μείωση της διαφοράς από το 100 δείχνει απόκλιση ή σύγκλισή της από τον μέσο όρο της Ε.Ε.-28.
Από την 3η στήλη του πρώτου μέρους φαίνονται οι πολύ μεγάλες διαφορές στη μεταβολή του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ των τριών ομάδων κρατών-μελών της Ε.Ε. Η αύξηση ή μείωσή του εξαρτάται από την αύξηση ή μείωση του συνολικού ΑΕΠ σε ΜΑΔ των κρατών-μελών της κάθε ομάδας και τη μείωση ή αύξηση του συνολικού πληθυσμού τους. Πιο συγκεκριμένα οι μεγάλες διαφορές στη μεταβολή του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ οφείλονται στο γεγονός ότι την οκταετία 2009-2016:
■ Το συνολικό ΑΕΠ σε ΜΑΔ των βόρειων κρατών αυξήθηκε κατά 17,0%, των νότιων κατά μόλις 1,3 (!) (λόγω κυρίως Μνημονίων) και των λοιπών κατά 26,0% λόγω του ότι τα κράτη αυτά ως μέλη της Ε.Ε. ξεκίνησαν με πολύ χαμηλό ΑΕΠ.
■ Ο πληθυσμός των βόρειων κρατών αυξήθηκε κατά 4,2% κυρίως λόγω της εισροής μεταναστών, των νότιων κατά 1,2% λόγω υπογεννητικότητας και μετανάστευσης, ενώ των λοιπών μειώθηκε κατά 1,5% λόγω κυρίως μετανάστευσης προς τα βόρεια κράτη.
Δεδομένου ότι τα 8 από τα 11 βόρεια κράτη και τα 6 νότια είναι μέλη της ευρωζώνης, το ευρώ λειτούργησε (σχεδιάστηκε;) για να ευνοήσει τα βόρεια τόσο οικονομικά όσο και πληθυσμιακά.
Αποτέλεσμα των διαφορετικών ταχυτήτων στη μεταβολή του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ των τριών ομάδων κρατών-μελών ήταν, όπως φαίνεται από το δεύτερο μέρος του πίνακα, να υπάρξει το 2016 σε σύγκριση με το 2008 από τον μέσο όρο της Ε.Ε.-28:
■ Απόκλιση των βόρειων κρατών προς τα άνω κατά 1,2 εκατοστιαία μονάδα,
■ Απόκλιση των νότιων κρατών προς τα κάτω κατά 10,4 εκατοστιαίες (ενώ το 2008 ήταν 1,1 εκατοστιαία μονάδα πάνω από αυτόν),
■ Σύγκλιση λοιπών κατά 8,4 εκατοστιαίες μονάδες, στην οποία οφείλεται και η μικρή μείωση των ανισοτήτων στην Ε.Ε.-28 που αναφέρθηκε στην αρχή.
Ειδικά η διαφορά στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ ανάμεσα στα βόρεια και τα νότια κράτη διευρύνθηκε από 3.700 ΜΑΔ το 2008 σε 7.500 ΜΑΔ το 2016. Η αύξηση αυτή σημαίνει ότι η ανισότητα στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑΔ ανάμεσα στα νότια και τα βόρεια κράτη από 12% το 2008 εκτινάχτηκε στο 22% το 2016.
* πρώην: αντιπροέδρος της Βουλής, υπουργού και καθηγητή της ΑΣΟΕΕ
