Συνοδεύοντας την κόρη μου στον σταθμό του μετρό Chatelet στο Παρίσι, βρεθήκαμε αντιμέτωπη με μια αφίσα που απεικόνιζε γυναίκες με έκφραση τρόμου σ’ ένα βαγόνι, σα να βρίσκονταν σ’ ένα είδος ζούγκλας ή ωκεανού, τριγυρισμένες από το άγριο βλέμμα ενός ζώου που έμοιαζε με λύκο, αρκούδα ή καρχαρία. Ταυτόχρονα, από τα μεγάφωνα ακουγόταν: «Αν είστε θύμα ή μάρτυρας ερωτικής παρενόχλησης, καλέστε το 3117». Η κόρη μου με κοίταξε και μου’ πε: «Δηλαδή οι άντρες εξ ορισμού κρύβουν μέσα τους κάποιο τέρας;».
Η διάσταση που’ χει δοθεί στον πρόσφατο νόμο περί σεξουαλικής παρενόχλησης στην Γαλλία, έχει ξεπεράσει κάθε λογικό όριο. Η παρότρυνση να καταδώσει κανείς το «τέρας-γουρούνι-αρσενικό» οδηγεί σ’ ύποπτες εποχές. Χωρίς να θέλω ν’ αμφισβητήσω -και το λέω ξεκάθαρα, άλλωστε έχω και κόρη και είμαι ευαίσθητος σε τέτοια ζητήματα- την ανάγκη τιμωρίας καθενός που παρενοχλεί σεξουαλικά, με λέξεις ή πράξεις μια γυναίκα -δεν μιλάω καν για τους βιαστές φυσικά- το ζήτημα παρουσιάζεται τελευταία σα να είναι το μοναδικό πρόβλημα του πλανήτη. Στο μετρό π.χ., γίνονται κλοπές, φασαρίες και κάθε είδους βιαιοπραγίες κάθε λίγα λεπτά. Και όλα αυτά είναι επίσης άκρως επικίνδυνα.
Το ενοχλητικό στην περίπτωση της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι ότι αναδίδει ένα άρωμα, μια νοοτροπία καταδότη. Η Ιστορία έχει πολλά τέτοια παραδείγματα «ιδεολογικής» υπερβολής. Οι ιεροεξεταστές κυνηγούσαν τους αιρετικούς «στο όνομα του Χριστού». Οι κοκκινοφρουροί παρότρυναν τους πολίτες να καταγγείλουν όσους μιλούσαν άσχημα για το κόμμα. Οι μακαρθιστές κατήγγειλαν όσους κατ’ αυτούς επιδίδονταν σε «αντικομμουνιστικές» δραστηριότητες. Αντίστοιχα φαινόμενα υπάρχουν σήμερα σε Κίνα ή θεοκρατικά καθεστώτα. Θα μου πείτε: μα έχει κάτι το ιδεολογικό ή θεολογικό η περίπτωση αυτή; Θα σας πω πως εύκολα μπορεί να πάρει, μιας και με την λογική του απόλυτου το αρσενικό ταυτίζεται μ’ ένα εξ ορισμού τέρας. Η Caroline de Haas δημοσιογράφος του περιοδικό obs έφτασε σε σημείο να πει ότι ένας στους τρεις άντρες τουλάχιστον κρύβει μέσα του ένα τέρας-κυνηγό. Πρόκειται για μία σεξουαλική σταυροφορία, φεμινιστική θεολογία;
Πάντως, και μεταξύ των φεμινιστικών κύκλων οι απόψεις διίστανται έντονα. Οι λογικοί άνθρωποι δεν θα δεχτούν την «αντι-αρσενική» ιδεολογία. Γιατί το όποιο ποινικό αδίκημα πρέπει να τιμωρείται βάσει του νόμου. Αλλωστε πώς θα μεγαλώσουν τα νέα αγόρια σήμερα κάτω από αυτό το πνεύμα;
Γίνεται πολλή προσπάθεια από τους σώφρονες «ισο-κράτες» να γίνουν κατανοητά τα όρια φύσης-πολιτισμού ή κουλτούρας, τα όρια της δύναμης της γλώσσας που ξέρει να ισορροπεί ανάμεσα στην επιθυμία και το ευγενικό κομπλιμέντο επιτρέποντας την ελευθερία στον καθένα, όπως επίσης και για την χρήση συμπεριφορών οι οποίες μπορούν κάλλιστα να γίνουν μέσο κωδικοποιημένης εξουσίας.
Τα εξήγησα αυτά στην κόρη μου τονίζοντας ότι η υπεραπλούστευση ενός πραγματικού και σύνθετου προβλήματος μπορεί να κατασκευάσει «εκ φύλου» ενόχους, ενώ ο ένοχος θα πρέπει να κρίνεται ως τέτοιος από την συμπεριφορά του. Κι ότι, τέλος, το μέτρο που έλεγε ο Αριστοτέλης είναι πάντα ένας χρήσιμος οδηγός. Με άκουσε παραμένοντας σκεπτική.
Δημοσθένης Δαββέτας,
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Παρίσι, ποιητής, εικαστικός
