ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΘΡΟΝΟΥ
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΙΩΣΗΦ ΤΟΝ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟ
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 19 Απριλίου 2018
Πέρασαν εννέα χρόνια από την κοίμηση του μακαρίου Γέροντός μας Ιωσήφ του Βατοπαιδινού. Όλα αυτά τα χρόνια, ήταν έντονη η προσδοκία πολλών φιλοθέων ψυχών να δούν εκδεδομένη τη βιογραφία του. Δεν υπήρχε βέβαια περίπτωση να μην προβεί σε τέτοια έκδοση η Ιερά Μεγίστη Μονή του Βατοπαιδίου, για εκείνον στον οποίον οφείλει την αναγέννησή της.
Όμως δεν βιάστηκε.
Για τον ικανό οιακοστρόφο της και ακοίμητο εργάτη του αγαθού, Γέροντα Εφραίμ, δεν αποτελούσε αυτό πρώτη προτεραιότητα. Με πολλή σύνεση έκρινε, ότι η απόσταση χρόνου θα διεφύλασσε το κείμενο από συναισθηματικό χρώμα όπως ο ενθουσιασμός, η πικρία η κάποιας μορφής υπερβολή, τα οποία θα ήταν ανθρωπίνως δικαιολογημένα, μόνο τον πρώτο καιρό.
Ο χρόνος συντελεί πάντα στην ωριμότητα και ορθή αξιολόγηση λόγων και έργων. Γίνεται φίλτρο για ποιοτικό αποτέλεσμα.
Αυτό που μας παραδίδει απόψε ο σεβαστός συγγραφέας, το χαρακτηρίζει η υπευθυνότητα, η ακρίβεια εκθέσεως των γεγονότων, η παράθεσις μαρτυριών, η σαφήνεια λόγου, η ευταξία νοημάτων. Και όλα αυτά σε γλώσσα ρέουσα, με επιτυχή την πλοκή της, με τα απαραίτητα αποσπάσματα λόγων του βιογραφουμένου Γέροντος. Οι πολλές επιστολές του, αποτελούν την πολυτιμότερη και πλουσιότερη πηγή. Φέρνουν στο φως άγνωστα στοιχεία της μοναστικής του πορείας. Από τα πρώτα του βήματα στο Σταυροβούνι, μέχρι τον ελλιμενισμό του ιδίου και της συνοδείας του στο Βατοπαίδι, με αποδεδειγμένη ποικιλοτρόπως τη Θεομητορική βουλή.
Άλλες πηγές ήσαν τα βιβλία του, οι οπτικοακουστικώς καταγεγραμμένες ομιλίες του, καθώς και οι προσωπικές μαρτυρίες πνευματικών του παιδιών.
Η έρευνα, η επιλογή, η ταξινόμηση του υλικού και η διαμόρφωσή του σε τελικό κείμενο, ήταν έργο επίπονο και χρονοβόρο. Το ενίσχυε όμως άνωθεν η ευχή του Γέροντος, ο οποίος κατά κόρον εδίδασκε την αρετή της φιλοπονίας.
Καρπός τέτοιας φιλοπονίας του αγίου Καθηγουμένου είναι ο παρουσιαζόμενος «συναξαριακός» τόμος. Για τη συγγραφή του, ήτο το πλέον κατάλληλο πρόσωπο, διότι έζησε τον μακάριο επί μακρά και αδιάκοπη σειρά ετών. Ασκήθηκε πολύ στην υπακοή και αυτό του είχε αναπαύσει τα πατρικά σπλάχνα. Η υποκοή του τόσο προ της ηγουμενίας, όσο και μετά την ανάληψή της, ήτο υποδειγματική, διότι γινόταν με πίστη και αφοσίωση. Η μαθητεία του ήτο πρόθυμη και διαρκής, ακόμη και στις λεπτομέρειες. Η δε εμπειρία του ως διαδόχου στην ευθύνη της πνευματικής πατρότητος της συνοδείας, μεγάλη. Αλλ᾿ υπήρξε και κάτι ακόμη· το μέγα κεφάλαιο του πόνου, διά του οποίου ως γνήσιος υιός, είχε γίνει βιωματικός κοινωνός του σταυρού του Γέροντος. Αυτό το βίωμα τον βοήθησε στη βαθύτερη κατανόηση της ακάκου ψυχής του Πατρός του, και με πνευματική ασφάλεια μπόρεσε απαθώς να αποτυπώσει αλήθειες μέσα στις σελίδες αυτές.
Στην έκδοση προτάσσεται το σεπτό Γράμμα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού ημών Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου. Πρόκειται περί ύμνου για τον Γέροντα Ιωσήφ, τον οποίο συνέθεσε η ιερά πατριαρχική γραφίδα και επισημοποίησε η βαρύτητα της υπογραφής του ως Επισκόπου του Αγίου Όρους και Πατριάρχου του Γένους.
Η «εισαγωγή» έχει προσωπικό, εξομολογητικό χαρακτήρα. Κείμενο επιτυχώς τοποθετημένο ως εισαγωγή, διότι τα αυτοβιογραφικά στοχεία που παραθέτει ο πολυσέβαστος Ηγούμενος, παρουσιάζουν εναργώς τους τρόπους ενεργείας της Θείας Προνοίας, από τα πρώτα καρδιακά σκιρτήματα της εν Χριστώ ζωής, ως την ένταξή του στη συνοδεία του Γέροντος Ιωσήφ για 28 ολόκληρα χρόνια.
Στην τελευταία παράγραφο γράφει· «Η βιογραφία και η ενάρετη ζωή του Γέροντός μας Ιωσήφ του Βατοπαιδινού, που παρουσιάζεται στο παρόν βιβλίο είναι ένα τόλμημα εκ μέρους μας, διότι φοβούμαι, μήπως δεν καταφέραμε να εκθέσουμε στις πραγματικές της διαστάσεις την ενάρετη προσωπικότητά του, να προσεγγίσουμε την «βαθείαν καρδίαν» του. Δεν παύει όμως να αποτελεί μία έκφραση της αγάπης μας προς το πρόσωπό του, αλλά και μία ταπεινή προσφορά, σε όσους όλο αυτό το διάστημα μετά την κοίμησή του μας ζητούσαν να εκδώσουμε κάτι σχετικό» [1].
Και ο ευτελής ομιλών τούτη την ώρα, τολμά να πεί, ότι αυτός ο φόβος, αυτή η συναίσθηση, έφερε αυτό το αποτέλεσμα για το οποίο του είμεθα ευγνώμονες.
Ήταν αδύνατον να παρουσιάσουμε το περιεχόμενο του τόμου και μάλιστα κατά κεφάλαιο. Ο μελετητής μπορεί να το διεξέλθει μόνος του στον ήσυχο χώρο της επιλογής του, καθώς και να δεί πλήθος φωτογραφιών. Προτιμήσαμε, λοιπόν, με βάση το περιεχόμενο, να αναδείξουμε ελάχιστες από τις πολλές πτυχές της οσίας προσωπικότητος του πολυεδρικού αυτού πνευματικού αδάμαντος.
1. Αρχιμ. Εφραίμ Βατοπαιδινού, Γέρων Ιωσήφ Βατοπαιδινός, Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, 2018, σελ. 21.
