Το φαινόμενο της αδήλωτης ή και υποδηλωμένης εργασίας, που έφθασε σε δυσθεώρητα ύψη μέχρι το 2014 ακολουθώντας την κλιμάκωση της ανεργίας (27,2%), συνεχίζει, παρά την πτωτική πορεία τα τελευταία δύο χρόνια, να αποτελεί βασική εστία απορρύθμισης και φτωχοποίησης των εργαζομένων.
Αυτή η γκρίζα ζώνη μεταξύ ανεργίας και «μαύρης» εργασίας, που επιχειρήθηκε να αντιμετωπιστεί με ακραία μεγάλα πρόστιμα, όχι μόνο δεν συρρικνώθηκε, αλλά έφτασε το 2013 να αποτελεί σχεδόν το 25% της αγοράς εργασίας.
Αμέσως μετά το Πάσχα το υπουργείο Εργασίας προχωρά σε νέες ρυθμίσεις που θα ενταχθούν σε νομοσχέδιο «σκούπα», το οποίο θα αφορά μια σειρά θέματα εργασιακής και ασφαλιστικής προτεραιότητας. Στόχος του υπουργείου Εργασίας, πέρα από την εντατικοποίηση των ελέγχων στην αγορά εργασίας και την περαιτέρω ενδυνάμωση του ΣΕΠΕ, είναι μια νέα αρχιτεκτονική αντιμετώπιση της παραβατικότητας, αλλά με άλλη φιλοσοφία. Αντί της εστίασης στο πειθαρχικό – εισπρακτικό κομμάτι, το βάρος μετατίθεται στην ενίσχυση των προσλήψεων και της απασχόλησης.
Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει εκπτώσεις στα πρόστιμα έως και 90%, αναλόγως της έκτασης της σύμβασης που θα συνομολογηθεί από τον εργοδότη για τον αδήλωτο εργαζόμενο. Επομένως και ο εργοδότης θα έχει πλέον το απαραίτητο κίνητρο να προχωρήσει σε μια ρύθμιση, σε διαφορετική περίπτωση θα προβλέπεται διπλασιασμός του ισχύοντος προστίμου (10.500) για κάθε αδήλωτο εργαζόμενο.
Μεγαλύτερη σύμβαση, μικρότερο πρόστιμο
“Σχεδιάζουμε μία συνολική αλλαγή στην αρχιτεκτονική των προστίμων για την αδήλωτη εργασία. Αυτή τη στιγμή κάθε επιχείρηση που θα βρεθεί με έναν αδήλωτο εργαζόμενο οφείλει να πληρώσει ένα πρόστιμο 10.500 ευρώ.
Προχωράμε σε μια συνολική αλλαγή στην αρχιτεκτονική των προστίμων, σε μία λογική απόδοσης δικαιοσύνης στον εργαζόμενο που είναι αδήλωτος” τόνισε την περασμένη εβδομάδα μιλώντας στο περιφερειακό συνέδριο στη Κεντρική Μακεδονία η υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου εξηγώντας:
«Το πρόστιμο θα μειώνεται σημαντικά εφόσον ο αδήλωτος εργαζόμενος προσληφθεί από τον εργοδότη. Θα μειώνεται περισσότερο, όσο πιο μεγάλη είναι η σύμβαση εργασίας που έχει κάνει. Για παράδειγμα, αν του κάνει μία σύμβαση τρίμηνη το πρόστιμο των 10.500 ευρώ θα πέσει στα 7.000 ευρώ, αν του κάνει μία εξάμηνη σύμβαση το πρόστιμο θα πέφτει στα 5.000 ευρώ, αν του κάνει μία ετήσια σύμβαση το πρόστιμο θα πέφτει στα 3.000 ευρώ, ενώ αν του κάνει αορίστου χρόνου το πρόστιμο θα πέφτει στα 1.000 ευρώ. Είμαστε ακόμη σε συζήτηση για τα νούμερα με τους κοινωνικούς εταίρους, αλλά σχεδόν αυτά θα είναι τα ποσά».
Με άλλα λόγια, εφόσον οι εργοδότες επιθυμούν να καταβάλουν σημαντικά μειωμένα πρόστιμα, θα πρέπει να προσλάβουν νόμιμα τους εργαζόμενους που έχει διαπιστωθεί η μη αναγραφή τους στον πίνακα προσωπικού.
Μείωση της αδήλωτης εργασίας
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία όπως προκύπτουν από τους κοινούς ελέγχους του ΣΕΠΕ και του ΕΦΚΑ για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας σε όλη τη χώρα, το ποσοστό αδήλωτης εργασίας μειώθηκε στο 15,29%.
Αναλυτικά, σύμφωνα με την έκθεση του επιχειρησιακού σχεδίου «Άρτεμις», το διάστημα Ιανουαρίου – Αυγούστου 2017 ελέγχθηκαν 23.937 επιχειρήσεις, εκ των οποίων το 15,29% βρέθηκε να απασχολεί αδήλωτους εργαζόμενους. Το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο του 2016 διαμορφωνόταν στο 16,29%.
Οι έλεγχοι πραγματοποιούνται: α) σε όλους τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, στο πλαίσιο του προγραμματισμού των υπηρεσιών ή των καταγγελιών που δέχονται, β) σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά παραβατικότητας.
Στους κλάδους υψηλής παραβατικότητας, όπως προέκυψε από τους στοχευμένους ελέγχους, το ποσοστό αδήλωτης εργασίας έχει μειωθεί στο 12,48% το διάστημα Ιανουαρίου – Αυγούστου 2017, από 13,58% το 2016, 16,48% το 2015 και 19,17% το 2014.
Στο σύνολο των ελέγχων σε όλους τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, το διάστημα Ιανουαρίου – Αυγούστου 2017, στη διάρκεια του οποίου οι έλεγχοι έγιναν στοχευμένα με την αξιοποίηση του νέου επιχειρησιακού μοντέλου καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας, ελέγχθηκαν 23.937 επιχειρήσεις. Εξ αυτών, οι 3.661 (ποσοστό 15,29%) βρέθηκαν να απασχολούν αδήλωτους εργαζόμενους.
Το 2016 διενεργήθηκαν έλεγχοι σε 34.241 επιχειρήσεις. Εξ αυτών οι 5.577 (ποσοστό 16,29%) βρέθηκαν να απασχολούν αδήλωτους εργαζόμενους.
Σε σύνολο 94.165 εργαζομένων στις επιχειρήσεις που διενεργήθηκαν έλεγχοι, το διάστημα Ιανουαρίου – Αυγούστου 2017 εντοπίστηκαν 5.602 αδήλωτοι εργαζόμενοι (ποσοστό 5,95%), ενώ τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν αποκλειστικά για την αδήλωτη εργασία ανέρχονται στο ποσό των 59.131.700 ευρώ.
Σε σύνολο 130.608 εργαζομένων στις επιχειρήσεις που διενεργήθηκαν έλεγχοι το 2016, εντοπίστηκαν 9.270 αδήλωτοι εργαζόμενοι (ποσοστό 7,10%), ενώ τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν αποκλειστικά για την αδήλωτη εργασία ανέρχονται στο ποσό των 97.858.466 ευρώ.
