Ένα δημοψήφισμα μεγάλης σημασίας για την παγκόσμια οικονομία θα γίνει σε λίγες μέρες και σχεδόν κανένας δεν ασχολείται μ’ αυτό.
Στις 10 Ιουνίου οι Ελβετοί θα αποφασίσουν εάν θα επιτρέπεται πλέον στις τράπεζες να δημιουργούν “χρήμα από το τίποτα”, όπως λέγεται. Η δημιουργία χρήματος θα ανήκει αποκλειστικά πλέον στην κεντρική τράπεζα της Ελβετίας. Και στο εξής το συνολικό ύψος των δανείων που θα χορηγεί μία τράπεζα δεν θα μπορεί να ξεπερνάει το ύψος των καταθέσεων που έχει.
Η πρωτοβουλία ανήκει σε μία οργάνωση πολιτών – όπως το Κίνημα ΥΠΕΡΒΑΣΗ – οι οποίοι συγκέντρωσαν τον αριθμό υπογραφών που απαιτείται για να γίνει δημοψήφισμα στην Ελβετία. Εάν τυχόν η πρόταση υιοθετηθεί, η κεντρική τράπεζα της χώρας προβλέπει “σεισμό” στα παγκόσμια οικονομικά.
Αλλά τι ακριβώς σημαίνει η πρόταση τού δημοψηφίσματος;
Στα Οικονομικά που διδάσκονται στα πανεπιστήμια, οι τράπεζες λέγεται ότι δανείζουν τα χρήματα των καταθέσεών τους. Έτσι τουλάχιστον διδάσκεται στα Οικονομικά, όπου οι φοιτητές μαθαίνουν να υπολογίζουν το μέγεθος τού “Πολλαπλασιαστή”, να αποστηθίζουν τις εξισώσεις του, να κάνουν μαθηματικές εκτιμήσεις, και άλλα σχετικά.
Μία πρόσφατη όμως εργασία της κεντρικής τράπεζας της Βρετανίας, της Τράπεζας της Αγγλίας – ΠΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ – ήρθε για να επιβεβαιώσει τις αναλύσεις της μέχρι σήμερα μειοψηφίας των οικονομολόγων και να καταρρίψει πανηγυρικά την κατεστημένη βιβλιογραφία. Στην εργασία αυτή τίθεται πέραν πάσης αμφιβολίας το ότι η κατεστημένη αντίληψη ότι δήθεν “οι καταθέσεις δημιουργούν δάνεια” είναι απολύτως εσφαλμένη.
Στην πραγματικότητα, είναι τα δάνεια που δημιουργούν καταθέσεις και όχι οι καταθέσεις τα δάνεια !!!
H απάντηση είναι, πρώτον, ότι στα περισσότερα κράτη τίθενται περιορισμοί στη σχέση ύψους δανείων προς ύψος δεσμευμένων καταθέσεων που διατηρεί υποχρεωτικά η τράπεζα στην κεντρική τράπεζα της χώρας. Δεύτερον, ότι υπάρχει παράλληλα περιορισμός στη σχέση ύψους δανείων προς ύψος ιδίων κεφαλαίων της τράπεζας (ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ + ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ).
Και, τρίτον, υποτίθεται ότι οι υπεύθυνοι των τραπεζών λειτουργούν υπεύθυνα, δηλ. χορηγούν δάνεια μόνο όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις για χορηγία (φερεγγυότητα δανειζομένου, εγγυήσεις, προοπτική επιχείρησης του, προοπτική οικονομίας, κτλ – ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ).
Οι πολίτες πού έχουν την πρωτοβουλία για το δημοψήφισμα τής 10ης Ιουνίου 2018 πιστεύουν ότι αυτή ακριβώς η δυνατότητα (ακριβέστερα: το προνόμιο) το οποίο έχει δοθεί από το κράτος στις τράπεζες να δημιουργούν χρήμα εκ του μηδενός είναι η βασική αιτία των οικονομικών κρίσεων και της κάθε φούσκας που εμφανίζεται περιοδικά και πάντα σκάει με τραυματικές συνέπειες. Και ζητάνε να καταργηθεί το προνόμιο αυτό, κι οι τράπεζες να δανείζουν μόνο μέχρι το ύψος των καταθέσεων τους. Οι υπεύθυνοι των τραπεζών, λένε, έχει αποδειχτεί ξανά και ξανά ότι δεν λειτουργούν υπεύθυνα.
Ένας ουδέτερος παρατηρητής θα έβλεπε με συμπάθεια την πρωτοβουλία αυτή, ιδίως τώρα, μέσα στην τρομερή οικονομική κρίση, η οποία εν πολλοίς δεν έχει ακόμα περάσει για δεκάδες εκατομμύρια Ευρωπαίους και φυσικά τους Έλληνες. Είναι γνωστό ότι “οι τράπεζες”, έτσι γενικά και αόριστα, είναι από τους βασικούς ενόχους για την ευρωπαϊκή κρίση τους οποίους κατονομάζουν οι πολίτες. Και η συμπάθεια είναι φυσιολογική και κατανοητή και βασίζεται στην κριτική για την λειτουργία του τραπεζικού τομέα, που, στην πραγματικότητα, είναι διαμετρικά αντίθετη με αυτή που διδάσκουν τα βιβλία στα πανεπιστήμια, όπως προαναφέραμε.
