Κρατώντας αποστάσεις από το όραμα της πάλαι ποτέ «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» για τον μετασχηματισμό και την υπέρβαση του ψυχιατρείου προς ένα ολοκληρωμένο, βασισμένο στην κοινότητα, δημόσιο και δωρεάν σύστημα ψυχικής υγείας, το υπουργείο Υγείας στην έκθεση του Τομεοποιημένου Σχεδιασμού Ανάπτυξης των Μονάδων Ψυχικής Υγείας που παρουσίασε χθες αρκείται σε μια διοικητική μεταρρύθμιση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Με δυο λόγια, σύμφωνα με την έκθεση της Αριστοτέλους:
● Τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, από τα ψυχιατρικά νοσοκομεία με τα οποία είναι λειτουργικά διασυνδεδεμένα σήμερα, μεταφέρονται στις Υγειονομικές Περιφέρειες.
● Η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση -δηλαδή οι ξενώνες, τα οικοτροφεία και τα διαμερίσματα-, που κι αυτή είναι λειτουργικά διασυνδεδεμένη με τα νοσοκομεία, μεταφέρεται στα Κέντρα Ψυχικής Υγείας και ως εκ τούτου στις Υγειονομικές Περιφέρειες.
● Οι οργανισμοί των ψυχιατρικών νοσοκομείων τροποποιούνται και συρρικνώνονται. Ενδεικτικά αναφέρουμε το παράδειγμα του Δρομοκαΐτειου που σήμερα μετρά 6 κλινικές οξέων με 35 κρεβάτια (συν τα ράντσα) στην καθεμία, ενώ, σύμφωνα με την έκθεση, θα διαθέτει 4 κλινικές οξέων με 25-30 κρεβάτια.
● Προβλέπει 13 νοσηλευτές σε κάθε τμήμα οξέων, το οποίο μεταφράζεται σε έναν νοσηλευτή σε κάθε βάρδια!
«Η επένδυση στην ψυχική υγεία είναι επένδυση στην αξιοπρέπεια, την κοινωνική συνοχή, την άρση των ανισοτήτων και το κράτος δικαίου», τόνισε χθες ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός και έδωσε υπόσχεση για λειτουργία οκτώ νέων ψυχιατρικών κλινικών σε γενικά νοσοκομεία και τεσσάρων παιδοψυχιατρικών εντός του 2018, στη διάρκεια ημερίδας για την παρουσίαση του «τομεοποιημένου σχεδιασμού».
Πρόθεση του υπουργείου Υγείας, είπε, είναι να «επενδύσει» στον τομέα της ψυχικής υγείας με μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, πλέον, στη μεταμνημονιακή εποχή.
Ο Αν. Ξανθός υπενθύμισε ότι το τελευταίο διάστημα λειτούργησαν τρεις νέες ψυχιατρικές κλινικές σε γενικά νοσοκομεία (σε Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης, Γιαννιτσά και Κόρινθο), ενώ οι νέες κλινικές παίδων θα λειτουργήσουν στην Τρίπολη, στην Πάτρα (Καραμανδάνειο), στα Ιωάννινα και στο Ασκληπιείο Βούλας.
Εκανε λόγο για έναν «ολοκληρωμένο σχεδιασμό για το πώς θα προχωρήσει η στάσιμη εδώ και χρόνια ψυχιατρική μεταρρύθμιση και πώς θα υλοποιηθεί η μετάβαση από το ασυλικό μοντέλο στην κοινοτική ψυχιατρική φροντίδα, που αποτελεί το νέο παράδειγμα στην πολιτική ψυχικής υγείας» και πρόσθεσε ότι «η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Υγείας κατάφερε να κρατήσει όρθιες τις δημόσιες δομές, κάνοντας στοχευμένες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού (300 ψυχίατροι, παιδοψυχίατροι, ψυχολόγοι και νοσηλευτές), ενώ νομοθέτησε τη διοικητική μεταρρύθμιση και την τομεοποίηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας».
Χωρίς υποδομές όμως είμαστε πίσω για να υποδεχτούμε το «ξεπάγωμα» της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης που εξαγγέλλει η Αριστοτέλους.
Τα ψυχιατρικά νοσοκομεία -Δαφνί και Δρομοκαΐτειο- μετρούν 50 ράντσα σε κάθε εφημερία. Το ίδιο και οι ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων της Αττικής, στον «Ευαγγελισμό», στο «Θριάσιο» και στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας.
Την ίδια ώρα, οι τρεις νέες ψυχιατρικές κλινικές σε γενικά νοσοκομεία που άνοιξαν τις πόρτες τους το τελευταίο διάστημα, όπως υπενθύμισε χθες ο υπουργός Υγείας, συμβάλλουν στο ελάχιστο, αφού εκείνη του Ιπποκρατείου Θεσσαλονίκης μετράει 10 κλίνες, των Γιαννιτσών 5 και της Κορίνθου 5.
Αντιδράσεις
«Η έκθεση είναι άνευ νοήματος. Στην ουσία δεν αλλάζει κάτι. Συνεπώς προμηνύει τη διάλυση», λέει μιλώντας στην «Εφ.Συν.» η εμβληματική μορφή των προσπαθειών της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας στην κατεύθυνση της αμφισβήτησης του παραδείγματος της κλασικής ψυχιατρικής, ο ψυχίατρος Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου.
«Τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας δεν υπάρχουν παρά μόνο στα χαρτιά, δεν κάνουν κατ’ οίκον επισκέψεις, δεν είναι στελεχωμένα, δεν έχουν κουλτούρα κοινοτικής δουλειάς, έτσι τι νόημα έχει η μεταφορά τους στην περιφέρεια;», διερωτάται.
Ακόμα ένα παράδειγμα που παραθέτει για να καταδείξει τον προβληματικό χαρακτήρα της έκθεσης αφορά την υποστελέχωση των κλινικών που περιλαμβάνονται στον νέο σχεδιασμό.
«Εάν το υπουργείο επιμείνει, για παράδειγμα, στους 13 νοσηλευτές σε κάθε τμήμα οξέων, σημαίνει ότι, εάν τώρα είναι όλοι δεμένοι, στο μέλλον θα είναι πιο δεμένοι. Τα διεθνή πρότυπα ορίζουν 20 και 25 νοσηλευτές». «Ολα αυτά είναι ακατανόητα σε σχέση με τις λογικές που έχουμε για το τι είναι αποασυλοποίηση», καταλήγει ο Θ. Μεγαλοοικονόμου και προσθέτει: «Κάνει μία άλλη διοικητική μοιρασιά, χωρίς να προχωράει σε αλλαγές».
Με τη μεταφορά των Κέντρων Υγείας και της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης στις Υγειονομικές Περιφέρειες, «οι ασθενείς με υποτροπή της νόσου θα είναι ξεκρέμαστοι», προειδοποιεί ο Μιχάλης Γιαννάκος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ). Οι ψυχιατρικές κλινικές των νοσοκομείων ασφυκτιούν από τα ράντσα, τονίζει.
«Πού θα προετοιμάζονται οι ασθενείς για κοινωνική επανένταξη;», συμπληρώνει, επισημαίνοντας πως απόρροια των προαναφερόμενων θα είναι άλλες δομές να καταργηθούν, όπως συνέβη με τις μονάδες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας που μεταφέρθηκαν στις Υγειονομικές Περιφέρειες, και οι υπόλοιπες να περάσουν στα χέρια ΜΚΟ και της ΑΕΜΥ.
Πάντως, ο υπουργός Υγείας αναγνώρισε ότι εξακολουθούν να υπάρχουν λειτουργικά προβλήματα που σχετίζονται με ελλείψεις κτιριακών υποδομών και προσωπικού και έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην υπερπροσπάθεια που έχει καταβάλει όλο το προσωπικό που εργάζεται στην ψυχική υγεία, ειδικά στα χρόνια της οικονομικής κρίσης.
