Με όση ψυχραιμία μου επιτρέπει το μεγάλο συναισθηματικό φορτίο για την εθνική καταστροφή στο Μάτι, μερικές παρατηρήσεις μόνο:
* Επειδή ακριβώς έχω ζήσει το μέρος εδώ χρόνια, και μου έχει στοιχήσει πολύ αυτό που έγινε, από την πρώτη στιγμή προσπάθησα να συγκρατηθώ. Να μην παρασυρθώ από τον εύκολο καταγγελτικό λόγο κατά της «κυβέρνησης των ανικάνων». Που απέδειξαν, εξ άλλου, την ανικανότητά τους σε πολλές άλλες περιστάσεις – πρόσφατες και παλαιότερες – αν και όχι τόσο φριχτά τραγικές…
Μίλησα από την αρχή για την κατάρρευση ολόκληρου του διοικητικού μηχανισμού της χώρας.
Δεν μίλησα για «υπεύθυνους». Κάποιοι ενοχλήθηκαν, μάλιστα που δεν ζήτησα την παραίτηση κανενός. Και είχαν δίκιο, ίσως…
Αλλά εκείνο που ήθελα να δείξω ήταν πως όλος ο τρόπος που στήθηκε η διοίκηση και η αποκέντρωση και η τοπική αυτοδιοίκηση με τις διάφορες «βαθμίδες» της, δημιουργούσε απλώς θέσεις για προσλήψεις σε κεντρικές και τοπικές γραφειοκρατίες.
Φρόντιζε «πελάτες»! Δεν υπηρετούσε πολίτες…
Δεν εξυπηρετούσε το δημόσιο συμφέρον. Κι όταν χρειάστηκε κάτι να λειτουργήσει υπό συνθήκες «πίεσης», δεν λειτούργησε απολύτως τίποτε. Και άνθρωποι παγιδεύτηκαν και κάηκαν ζωντανοί. Αυτό θέλησα να αναδείξω.
Υποστηρίζοντας πώς τουλάχιστον, μετά την μακάβρια αυτή «προειδοποίηση» πρέπει να τα αλλάξουμε όλα, γιατί αλλιώς θα θρηνήσουμε κι άλλα θύματα.
Πάντως στην αρχή, απέφυγα να μιλήσω για τις ευθύνες των αχρείων που κυβερνούν. Εγώ δεν είμαι ΣΥΡΙΖΑ να τσιρίζω κάθε φορά που γίνεται καταστροφή και να κερδοσκοπώ πάνω σε πτώματα και αποκαϊδια.
Αυτά τα έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ. Συνεχώς και αδιαλείπτως. Όμως, δεν είμαστε όλοι το ίδιο…
* Με την κυβέρνηση και τους αλήτες της ασχολήθηκα όχι γι’ αυτά που έπρεπε να κάνουν πριν την καταστροφή (για να μην υπάρξει) ή κατά τη διάρκεια της καταστροφής (για να μην θρηνήσουμε τόσα θύματα), αλλά για όσα κάνουν ΜΕΤΑ την καταστροφή! Όταν ζητούν… και τα ρέστα από πάνω.
Έβαλαν τους «παπαγάλους» τους στο διαδίκτυο να βρίζουν και να απειλούν προκαταβολικά όποιον ΘΑ διανοηθεί να τους ζητήσει ευθύνες, θυμίζοντας ότι και το 2007 είχαν καεί άνθρωποι (στην Ηλεία)!
Κάνοντας – εκείνοι – μακάβριους συμψηφισμούς με μια εντελώς διαφορετική κλίμακας και έκτασης και διάρκειας «θεομηνία»…
Και ξεχνώντας πως τότε εκείνοι – για πολύ λιγότερους νεκρούς σε πολύ μεγαλύτερης έκτασης και διάρκειας πύρινα μέτωπα – ζητούσαν παραίτηση της τότε κυβέρνησης!
Αλλά το πράγμα έγινε χειρότερο: Γιατί ξαφνικά άρχισαν να ασχημονούν σε βάρος των νεκρών (που αρχικά τους αμφισβητούσαν) και να προπηλακίζουν τους ζωντανούς (που μόλις είχαν γλιτώσει κι έψαχναν τους συγγενείς τους)…
Και να απειλούν ακόμα! Κι έβαλαν την τρισάθλια ΕΡΤ να αποπροσανατολίζει τον κόσμο. Και τελικώς, κατήγγειλαν… τα ιδιωτικά κανάλια που επέμεναν να ενημερώνουν!
Εδώ έχουμε να κάνουμε με αδίστακτους…
Αλλά και ηλίθιους, όπως αποδεικνύεται…
Τώρα μας λένε πως το Μάτι, λέει, «ήταν όλο αυθαίρετο»!
Άρα, τι;
«Έπρεπε» να καεί. «Καλώς» κάηκε;
«Κακώς διαμαρτύρονται» οι άνθρωποι που έχασαν συγγενείς και περιουσίες;
Τι ακριβώς μας λένε, τα ζώα;
Πρώτα-πρώτα, τι θα πει «αυθαίρετο»;
Τα περισσότερα – και όλα σχεδόν τα νεώτερα – σπίτια χτίστηκαν με κανονικές άδειες. Ποια «αυθαίρετα»;
Κι όσα ελάχιστα είχαν χτιστεί πριν το ’60, όλα είχαν νομιμοποιηθεί προ πολλού…
–Τι θα πει «αυθαίρετο»; Ότι έγιναν χωρίς ρυθμιστικό σχέδιο και πολεοδομικό σχεδιασμό. Αλλά χωρίς ρυθμιστικά σχέδια χτίστηκε όλη η Ελλάδα! Και πολύ μεγάλο μέρος της Αθήνας. Για να μη μιλήσουμε για την επαρχία…
Τι θα πει αυτό; Ότι πρέπει να… καεί όλη η Ελλάδα;
–Πολεοδομικό σχέδιο με τη σύγχρονη έννοια του όρου δημιουργήθηκε μετά το 1983. Τι θα λέμε, λοιπόν;
Πώς ό,τι χτίστηκε πριν το ’83 πρέπει να καεί;
–Πλήρη ρυθμιστικά σχέδια ακόμα δεν υπάρχουν για όλη την Ελλάδα;
Να καούν λοιπόν, τα πάντα;
Θα μας τρελάνουν;
Προσέξτε, το Μάτι ήταν πλήρως ρυμοτομημένο, σε μεγάλο μέρος είχε και δίκτυο αποχέτευσης, για να μη μιλήσουμε για το υδροδοτικό δίκτυο, το δίκτυο ΔΕΗ και όλες τις αστικές υποδομές. Που ήταν πλήρεις…
Είχε ελάχιστη «αυθαίρετη» δόμηση (άλλο πράγμα αυθαιρεσίες δόμησης πάνω σε νόμιμα αδειοδοτημένα κτίρια, κι άλλο πράγμα αυθαίρετη δόμηση)…
Δεν είχε παραβιάσεις παραπάνω απ’ ό,τι ένας μέσος οικισμός στην Αθήνα και τα περίχωρά της (Υπάρχουν «καλά» προάστια των Αθηνών με πολύ περισσότερες πολεοδομικές «παραβιάσεις»)
Τι είναι αυτή η καινούργια θεωρία: είναι «αυθαίρετο» γι’ αυτό κάηκε;
Με την ίδια ακριβώς λογική θα «δικαιολογούσαν» να καίγονταν πολλές λαϊκές συνοικίες ιδιαίτερα στα νότια των Αθηνών. Τι λένε, οι αχρείοι;
Υπάρχουν πολλές άλλες οικιστικές περιοχές που χτίστηκαν παράνομα κι ύστερα νομιμοποιήθηκαν.
Για παράδειγμα, η Μάνδρα Αττικής. Πολλά σπίτια και καταστήματα εκεί χτίστηκαν πάνω σε παλαιότερα ρέματα.
Εκεί η Πολιτεία, αφού δεν θέλει και δεν μπορεί να τα γκρεμίσει για να αποκαταστήσει τα ρέματα, καλείται να κάνει «αντιπλημμυρικά» έργα. Για να παρακαμφθούν οι παλαιοί χείμαρροι και να μην πνίγονται οι άνθρωποι (που κακώς πήγαν και έχτισαν πάνω σε παλαιά ρέματα).
Αλλά όταν γίνεται πλημμύρα και πνίγεται κόσμος, δεν βγαίνει κανείς ηλίθιος να τους πει… «καλά κάνατε και πνιγήκατε, αφού χτίσατε πάνω στο ρέμα»!
Καλούν όλοι την Πολιτεία να φτιάξει αντιπλημμυρικά έργα.
Η διαφορά με το Μάτι είναι πως εκεί οι άνθρωποι δεν έχτισαν «αυθαίρετα» πάνω σε ρέμα. Έχτισαν πάνω σε οικόπεδα που οι περισσότεροι τα αγόρασαν νόμιμα, τα βρήκαν «εντός σχεδίου», είχαν φως, νερό, συχνά και αποχέτευση, είχαν δρόμους και κοινόχρηστους χώρους και έβγαλαν άδεια να χτίσουν κανονικά.
Κι όταν έχτισαν, στη συνέχεια βελτίωσαν το χώρο που βρήκαν. Έβαλαν δένδρα και λουλούδια στους κήπους, φύτεψαν δένδρα ή συντηρούσαν τα δένδρα στους κοινόχρηστους χώρους, μετέτρεψαν μια άδενδρη περιοχή σε κανονική Κηπούπολη. Κάποια σημεία της σε ζούγκλα…
Η οποία ούτε κάηκε ποτέ ούτε κινδύνευσε ποτέ, όταν καίγονται τριγύρω τα δάση της Αττικής. Με πολύ μεγαλύτερες θερινές θερμοκρασίες…
Το Μάτι δεν κάηκε εδώ και δεκαετίες, ούτε καλοκαίρια που δεν έριξε μια σταγόνα βροχή επί μήνες και που είχαμε πολλές μέρες με 40αρια θερμοκρασίας. Κάηκαν το φετινό καλοκαίρι, που βρέχει συνεχώς όσο ποτέ στο παρελθόν, μέσα σε ένα απόγευμα που η θερμοκρασία ήταν κάτω από τους 37 βαθμούς!
Και θέλετε να μου πείτε ότι δεν φταίει κάποιος συγκεκριμένος τώρα, παρά φταίει η… «αυθαιρεσία» δόμησης πριν 60 χρόνια;
Που δεν ήταν «αυθαιρεσία», έτσι κι αλλιώς…
Και όπου η περιοχή από τον οικισμό αυτό – από το γεγονός, δηλαδή που πήγαν άνθρωποι και την κατοίκησαν – αναβαθμίστηκε πολύ! Δεν υποβαθμίστηκε, όπως συνέβη σε πολλές άλλα οικιστικές περιοχές.
Όταν τους άκουσα να λένε: τι περιμένατε, το Μάτι ήταν «αυθαίρετο»; μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι.
Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι μόνο άσχετοι και ανίκανοι. Είναι αγρίμια. Ύαινες κανονικές. Λυσσασμένα ζώα…
Δεν έχουν συναίσθηση πού βρίσκονται, τι συμβαίνει γύρω τους, ποιους έχουν απέναντί τους. Βγάζουν δόντια και νύχια. Και γρυλίζουν…
* Στην Ιταλία και στην Ιαπωνία – σε δύο χώρες που ταλαιπωρούνται συχνά από φυσικές καταστροφές – αλλά και σε πολλές άλλες χώρες, ο Πολιτικός Σχεδιασμός την ώρα της κρίσης είναι «υπέρτατη αρχή»! Σε κάποιες περιπτώσεις αμέσως κάτω από τον Πρωθυπουργό δίνει οδηγίες και τρέχουν οι υπουργοί. Γιατί; Γιατί μόνο έτσι μπορεί να υλοποιηθεί ένα έκτακτο σχέδιο αντιμετώπισης θεομηνίας και σωτηρίας του πληθυσμού.
Όπου υπάρχει σχέδιο (που περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά σενάρια καταστροφής), όπου ένας – ή ένα στενό επιτελείο – παίρνει τις αποφάσεις και δίνει εντολές και όλοι οι άλλοι τρέχουν και υλοποιούν, χωρίς να ρωτάνε τι και πώς.
Κι έτσι σώζεται κόσμος…
Κι όταν έχουν γίνει προηγουμένως ασκήσεις και «προσομοιώσεις», ώστε να ξέρει καθένας την κρίσιμη στιγμή τι θα του ζητηθεί και τι πρέπει να είναι έτοιμος να κάνει για να ανταποκριθεί ο ίδιος.
Εδώ, σε μας, επί χρόνια υπήρχε το ακριβώς αντίθετο:
Κατακερματισμός αρμοδιοτήτων. Κάθε απόφαση μπορεί να ληφθεί από τρείς τέσσερις μπορεί και εφτά διαφορετικές υπηρεσίες!
Αυτός ο κατακερματισμός ονομάστηκε στην Ελλάδα… «αποκέντρωση»!
Κι όσο περισσότερο προχωρούσε αυτή η «αποκέντρωση», τόσο μεγάλωνε η γραφειοκρατική στρέβλωση…
Η πραγματική αποκέντρωση αυξάνει την ευθύνη και τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε όσα την αφορούν. Και είναι καλό πράγμα…
Η στρεβλή «αποκέντρωση» που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα κατάργησε την ευθύνη και επέβαλε τη συμμετοχή των τοπικών μικροσυμφερόντων στο πελατειακό κράτος.
Με αποτέλεσμα, αν πρόκειται να γίνει ένα τοπικό έργο να πρέπει να «ταϊστούν» πολλοί – και τοπικά – γι’ αυτό συνήθως οι τοπικοί φορείς ματαιώνουν μεγάλα έργα. Κι όταν υπάρξει καταστροφή, να πρέπει να «λαλήσουν πολλοί κοκκόροι για να ξημερώσει».
Για κάποιους προχθές δεν ξημέρωσε ποτέ.
Επιτελικό σχέδιο χρειάζεται κεντρική χάραξη, κεντρική απόφαση και αποκεντρωμένη συμμετοχή. Το «διοικητικό μοντέλο» της Ελλάδας ΔΕΝ επιτρέπει τίποτε απ’ όλα αυτά. Γι’ αυτό δεν διορθώνεται με «μερεμέτια». Πρέπει να γκρεμιστεί και να φτιαχτεί από την αρχή.
Statebuilding ονομάζεται…
Κι είναι αυτό ακριβώς που μας χρειάζεται.
Και μια κουβέντα ακόμα: Παρ’ όλη την στρέβλωση του διοικητικού μηχανισμού, πολλές φορές το παρελθόν σώθηκε η κατάσταση!
Είτε γιατί βρέθηκαν κατάλληλοι άνθρωποι στις κρίσιμες θέσεις, την κρίσιμη στιγμή, είτε γιατί υπήρχε πιο υπεύθυνη κυβέρνηση να τους «τρέχει» συνεχώς, τέτοιας έκτασης καταστροφή δεν υπήρξε…
Επί Σαμαρά άρχιζαν οι πρώτες συσκέψεις για τη θερινή αντιπυρική περίοδο στο Μαξίμου από το Φεβρουάριο. Τους έτρεχε από αρχές Μαρτίου. Κάλυπτε τις ανάγκες σε εναέρια μέσα από τον Απρίλιο. Δεν βρέθηκε ποτέ με μόνο τέσσερα συν τέσσερα «ιπτάμενα» να βγάλει ολόκληρο καλοκαίρι…
Και έφτιαξε ή επανα-συνέστησε σώματα έγκαιρης δασικής επαγρύπνησης (όπως την ομάδα δικυλιστών «Θησέας», που περιπολούσαν μέρα-νύχτα σε όλα τα περιαστικά δάση της Αττικής. Που ιδρύθηκε πρώτη φορά το 2010, αδράνησε μετά, ξανά-συστήθηκε το 2013, την παρόπλισαν το 2015 και την κατάργησαν το 2017…).
Παλαιότερα, με φιλότιμο – σε κεντρικό ή τοπικό επίπεδο – καλύφθηκαν τα κενά του στρεβλού μηχανισμού και δεν έγιναν καταστροφές.
Επί Σαμαρά είχαμε πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες και πολύ μεγαλύτερη θερινή ξηρασία αλλά σπίτια δεν κάηκαν ούτε ανθρώπινα θύματα θρηνήσαμε.
Εδώ αυτοί οι ανάξιοι βούλιαξαν «στα ρηχά»…
Και τώρα ζητάνε και τα ρέστα.
ΥΓ. Κι όταν λέω «αυτοί οι ανάξιοι», δεν εννοώ μόνο την ανεκδιήγητη κυβέρνηση Τσίπρα, Τόσκα, Καμένου…
Το Μάϊο του 2014 όταν ο Δήμος Μαραθώνα (εκεί υπάγεται το Μάτι) εξέλεξε Δήμαρχο τον… Ψινάκη (αντί του επιτυχημένου προκατόχου του Λοϊζου), ρώτησα ένα σοβαρό δημότη της περιοχής, τι ψήφισε;
–Τον Ψινάκη, μου απάντησε και με άφησε άναυδο…
–Μα γιατί; Τον ρώτησα. Είχες παράπονα από το Λοϊζο, τρείς τετρεαετίες δήμαρχο;
–Όχι μου, απάντησε. Ο Λοίζος ήταν καλός κι έλυσε τα προβλήματα. Ψήφισα τον Ψινάκη γιατί είπε ότι θα κάνει το «κάτι παραπάνω»: θα μετατρέψει το Μαραθώνα σε «Κυανή Ακτή». Και θα γίνει η περιοχή αγνώριστη…
— Μα το πιστεύεις σοβαρά, αυτό; Ξαναρώτησα…
— Έ δεν το πιστεύω κι όλας, μου απάντησε χαμογελώντας.
Αλλά να, τον ψήφισα για πλάκα…
Έτσι ακριβώς! Ψήφισε τον Ψινάκη για πλάκα!
Δεν μετέτρεψε την περιοχή σε «Κυανή Ακτή» βέβαια, αλλά την έκανε όντως «αγνώριστη»…
Ξέρετε, φταίνε τελικά κι αυτοί που ψηφίζουν. Για το πώς ψηφίζουν.
Του Θανάση Κ.
