τι ευλογία για τους σοσιαλιστές λοιπόν, ότι κάθε φορά που δοκιμάζεται ο σοσιαλισμός – και οι σοσιαλιστικές μεταρρυθμίσεις αποτυγχάνουν, που η ιδεολογία τους έχει μια ενσωματωμένη δικαιολογία: ο σοσιαλισμός δεν λειτουργεί ποτέ παρά μόνο εάν εφαρμοστεί πλήρως
του Ryan McMaken
Απόδοση/Επιμέλεια: Ευθύμης Μαραμής και Μιχάλης Γκουντής
Εισαγωγή
Οι σοσιαλιστές έχουν προσπαθήσει πολλές φορές να θέσουν σε εφαρμογή την ιδεολογία τους. Ο σοσιαλισμός εφαρμόστηκε στη Σοβιετική Ένωση, στην Κούβα, στην Κίνα (πριν από τον Deng), στη Βόρεια Κορέα και σε άλλες χώρες από αρκετά, λιγότερο γνωστά, καθεστώτα.
Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα ήταν η οικονομική εξαθλίωση και ο πολιτικός ολοκληρωτισμός. Αλλά οι σοσιαλιστές αρνούνται να εγκαταλείψουν την ουτοπία τους. Μας λένε να μην κρίνουμε τον κομμουνισμό με βάση αυτά τα αποτελέσματα. Ο σοσιαλισμός, ισχυρίζονται, δεν εφαρμόστηκε σωστά ούτε δοκιμάστηκε πραγματικά.
O σοσιαλισμός δεν δουλεύει εκτός αν είναι «αγνός» σοσιαλισμός
Πρόσφατα, ο Noam Chomsky αρνήθηκε ότι το καθεστώς της Βενεζουέλας είναι σοσιαλιστικό:
«Ποτέ δεν περιέγραψα την κρατική καπιταλιστική κυβέρνηση του Chavez ως «σοσιαλιστική» ή υπαινίχθηκα καν κάτι τόσο παράλογο. Είναι αρκετά απομακρυσμένη από τον σοσιαλισμό. Ο ιδιωτικός καπιταλισμός παρέμεινε […] Οι καπιταλιστές ήταν ελεύθεροι να υπονομεύσουν την οικονομία με κάθε τρόπο, όπως με τη μαζική εξαγωγή κεφαλαίου».
Το σκεπτικό συνίσταται στο ότι ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να λειτουργήσει, αν δεν καλύψει όλο τον δρόμο προς τον «πλήρη σοσιαλισμό». Οι σοσιαλιστές λένε πως καμιά αποσπασματική προσπάθεια δεν αρκεί και πως ο σοσιαλισμός συνεχίζει να αποτυγχάνει, επειδή παραμένουν στοιχεία του «ιδιωτικού καπιταλισμού».
Εφόσον οποιαδήποτε πτυχή ενός κράτους δεν είναι απολύτως σοσιαλιστική, συνεχίζει το αφήγημα, τότε το καθεστώς δεν είναι πραγματικά σοσιαλιστικό. Επιπλέον, η αποτυχία των σοσιαλιστικών πολιτικών του καθεστώτος – όπως η απαλλοτρίωση ιδιωτικών εταιρειών και η επέκταση των κρατικών βιομηχανιών – αποδίδεται στον καπιταλισμό και όχι στον σοσιαλισμό.
Λησμονάται, σε κάθε περίπτωση, πως ο Λένιν είχε επιτύχει σχεδόν πλήρη και καθολική κρατικοποίηση της οικονομίας κατά τη διάρκεια του ρωσικού εμφύλιου πολέμου το 1922. Αμέσως μετά, οι άνθρωποι άρχισαν να λιμοκτονούν και ο Λένιν υποχώρησε αμέσως στον σοσιαλισμό της αποκαλούμενης «Νέας Οικονομικής Πολιτικής.»
Το παράδειγμα του Λένιν αγνοείται επιδεικτικά και οι σοσιαλιστές, ανάλογοι του Chomsky, λένε πως τα ημίμετρα δεν λειτουργούν για τον σοσιαλισμό και πως μόνο ο καθολικός σοσιαλισμός λειτουργεί. Οτιδήποτε δεν αποτελεί καθολικό σοσιαλισμό, θα αποτύχει οικτρά, όπως στη Βενεζουέλα. Ναι, η κυβέρνηση μπορεί να απαλλοτρίωσε πολλά εργοστάσια, καταστήματα, ακόμη και ολόκληρες βιομηχανίες, όπως συνέβη στη Βενεζουέλα. Αλλά, μόνο αν το κράτος αρπάξει και το τελευταίο κατάστημα, θα πρόκειται για πραγματικό σοσιαλισμό. Συνεπώς, δεν πρέπει να κατηγορείται ο σοσιαλισμός, όταν έρχεται η κατάρρευση, όπως στη Βενεζουέλα.
Η ίδια λογική δεν χρειάζεται να εφαρμοστεί για την ελεύθερη αγορά
Σημειώστε, ωστόσο, ότι αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα όταν γίνεται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αν πάρουμε μια ημι-ελεύθερη οικονομία και αρχίσουμε να εισάγουμε μερικώς φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις , αυτό προκαλεί την κατάρρευση της οικονομίας;
Σίγουρα όχι. Στην πραγματικότητα, παντού κοιτάζουμε και παρατηρούμε ότι όσο σχετικά λιγότερο σοσιαλιστική είναι μία οικονομία, τόσο λιγότερη φτώχεια και περισσότερη ευημερία βρίσκουμε.
Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο όταν συγκρίνουμε τη Δυτική Ευρώπη με την Ανατολική Ευρώπη. Σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει καμία εντελώς ελεύθερη αγορά (ή ακόμη και σχεδόν ελεύθερη) ή εντελώς σοσιαλιστική. Αυτό όμως που διαπιστώνουμε είναι ότι σε χώρες όπου η οικονομία στρέφεται περισσότερο προς την κατεύθυνση των αγορών, το βιοτικό επίπεδο είναι υψηλότερο, οι ανισότητες είναι λιγότερες και η φτώχεια γενικά είναι λιγότερη.
Και όμως, με τη λογική των σοσιαλιστών, το πρόβλημα με τη Βόρεια Κορέα και το Βιετνάμ είναι ότι δεν έχουν αρκετό σοσιαλισμό. Εάν οι χώρες αυτές μπορούσαν μόνο να απελευθερωθούν από τους καπιταλιστές που «είναι ελεύθεροι να υπονομεύουν την οικονομία» τότε η Βόρεια Κορέα θα ήταν τελικά ευημερούσα και το Βιετνάμ θα ανταγωνιζόταν την Ιαπωνία στην παραγωγικότητα και τον πλούτο της.
Ακόμα και οι ημι-φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις δουλεύουν υπέρ της αγοράς
Σε αντίθεση με τον σοσιαλισμό, οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς δεν χρειάζεται να είναι πλήρεις, ολοκληρωτικές ή ουτοπικές, προκειμένου να αναγνωριστούν τα οφέλη τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι υποστηρικτές της αγοράς δεν χρειάζεται ποτέ να πούμε ότι «οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς δεν λειτουργούσαν στη χώρα Χ, επειδή η χώρα αυτή δεν πέτυχε ποτέ τον πλήρη και αληθινό καπιταλισμό! Εάν εκκαθαριστούν όλοι οι σοσιαλιστές, τότε θα υφίσταται πραγματικός καπιταλισμός!»
Αυτό δεν λέγεται ποτέ, διότι ακόμη και τα ημίμετρα προς την κατεύθυνση του laissez faire βελτιώνουν την οικονομική ανάπτυξη και το βιοτικό επίπεδο.
Το είδαμε αυτό στη Δυτική Γερμανία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με τις μεταρρυθμίσεις του Ludwig Erhard, οι οποίες βοήθησαν να εγκαθιδρυθεί μία περίοδος τεράστιας οικονομικής ανάπτυξης με μόνο περιορισμένες μεταρρυθμίσεις. Με την κατάργηση των ελέγχων των τιμών και άλλων περιορισμών, που επέβαλε η κυβέρνηση στην οικονομία, η οικονομία της Γερμανίας απογειώθηκε, ενώ περισσότερες σοσιαλιστικές οικονομίες (π.χ. του Ηνωμένου Βασιλείου) έμειναν πιο στάσιμες. «Αν μόνο η Ανατολική Γερμανία είχε περισσότερο σοσιαλισμό!», θα περιμέναμε να συμπεράνουν οι σοσιαλιστές. Αν ήταν έτσι όμως, τότε οι Ανατολικοί Γερμανοί δεν θα διακινδύνευαν τη ζωή τους προσπαθώντας να δραπετεύσουν στη Δυτική Γερμανία.
Ένα άλλο μοντέρνο παράδειγμα είναι η Λατινική Αμερική. Όταν εξετάζουμε ολόκληρη την περιοχή, διαπιστώνουμε επανειλημμένα ότι τα καθεστώτα που έχουν αγκαλιάσει ακόμη και μετριοπαθείς φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις – όπως η Χιλή, το Περού και η Κολομβία – είναι οι χώρες που έχουν αποτελέσει μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές εξελίξεις στις πρόσφατες δεκαετίες.
Οι χώρες που αγκαλιάζουν τον σοσιαλισμό αποτυγχάνουν συνεχώς
Εν τω μεταξύ, οι χώρες που έχουν αγκαλιάσει με ενθουσιασμό την λεγόμενη υπέρ-σοσιαλιστική «ροζ παλίρροια« έχουν δει μερικούς από τους χειρότερους ρυθμούς ανάπτυξης:
Αλλά ποια είναι η δικαιολογία για την έλλειψη οικονομικής ανάπτυξης στην Αργεντινή, τη Βραζιλία και τη Βενεζουέλα; Όλες αυτές οι χώρες έχουν υιοθετήσει τις τελευταίες δεκαετίες τον οικονομικό λαϊκισμό, δηλαδή, μεγαλύτερη κυριότητα της κυβέρνησης, περισσότερη κυβερνητική ρύθμιση και πιο μεγάλο κυβερνητικό έλεγχο της οικονομίας.
-
Περισσότερα για την αποτυχία του σοσιαλισμού στη Βενεζουέλα: Δεν είναι οι τιμές του πετρελαίου. Είναι ο σοσιαλισμός, ηλίθιε
Γιατί λοιπόν οι χώρες αυτές δεν ξεπέρασαν τα κράτη της Λατινικής Αμερικής που είχαν μεγαλύτερο προσανατολισμό προς την ελεύθερη αγορά; Σύμφωνα με τη λογική των σοσιαλιστών, το πρόβλημα είναι ότι κανένα από αυτά τα κράτη δεν έχει αγκαλιάσει τον καθολικό σοσιαλισμό.
Τι ευλογία για τους σοσιαλιστές λοιπόν, ότι κάθε φορά που δοκιμάζεται ο σοσιαλισμός και οι σοσιαλιστικές μεταρρυθμίσεις αποτυγχάνουν, που η ιδεολογία τους έχει μια ενσωματωμένη δικαιολογία: ο σοσιαλισμός δεν λειτουργεί ποτέ παρά μόνο εάν εφαρμοστεί πλήρως.
Κλείνοντας
Ευτυχώς για εμάς, οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς πρέπει να είναι μόνο μερικές και τυχαίες για να μας βελτιώσουν σε οικονομικό επίπεδο. Δυστυχώς , οι κυβερνήσεις συχνά αναλαμβάνουν τη δέσμευση να στραφούν προς τη λανθασμένη κατεύθυνση με τις κεντρικές τράπεζες, τους μισθολογικούς ελέγχους, τους ελέγχους των τιμών, περισσότερη ρύθμιση και μεγαλύτερη φορολογία Οι επιθέσεις στις αγορές είναι συνεχείς και διαδεδομένες. Ευτυχώς, το μόνο που χρειάζεται είναι η κίνηση προς την κατεύθυνση των ελεύθερων αγορών για να βελτιωθεί πάλι η κατάσταση. Θα ήταν καλό να πάρουμε ένα μάθημα από την Ανατολική Ευρώπη, τη Δυτική Γερμανία, τη Λατινική Αμερική και όλα τα άλλα καθεστώτα που, απρόθυμα ή μη, έχουν αποσυρθεί έως κάποιο βαθμό από τις παρεμβάσεις και επέτρεψαν στις αγορές να λειτουργήσουν.
Οι σοσιαλιστές μπορούν να συνεχίσουν να φαντάζονται τον παράδεισο τους να πραγματοποιείται κάποια μέρα, όταν επιτευχθεί ο «καθολικός ανόθευτος» σοσιαλισμός. Εν τω μεταξύ, οι αγορές θα συνεχίσουν να βελτιώνουν πραγματικά τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων στην γη .
***
