Η άποψη οι άνθρωποι είμαστε αλλόκοτες μηχανές «που τις τροφοδοτείς με ψωμί, κρασί, ψάρι, χόρτα και σου παράγουν αναστεναγμούς, γέλιο και όνειρα», όπως έγραφε κάποτε ο νιτσεϊκός Νίκος Καζαντζάκης, είναι εν πολλοίς σήμερα πλήρως αποδεκτή είτε στην θεωρία είτε στην καθημερινή μας πρακτική. Το βασικό μας άλλοθι προέρχεται από τις σύγχρονες επιστήμες αφού «ο πολίτης του 21ου αιώνα για των μεν Θεολόγων το αλάθητο πάντα αμφιβάλλει, για των δε Επιστημόνων σπανίως», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κλινικός νευροεπιστήμονας, Ανδρέας Παπανικολάου.Πιο φιλόδοξη η Τεχνητή Νοημοσύνη που ήδη διατρέχει την έβδομη της δεκαετία προς τον στόχο της για δημιουργία «σκεπτόμενων» μηχανών ή συστημάτων υπολογιστών με «ευφυή συμπεριφορά», έχοντας να παρουσιάσει εντυπωσιακές εφαρμογές που φτάνουν ακόμη και στην καθημερινότητά μας, συχνά ως εργαλεία στα έξυπνα κινητά μας τηλέφωνα συνεχίζει να μας προειδοποιεί για τις μελλοντικές της δυνατότητες της στην δημιουργία της Tεχνητής Zωής!Με δέος επίσης παρακολουθούμε και την ταχύτατη εξέλιξη της ομάδας των επιστημών που ονομάζονται Νευροεπιστήμες. Εδώ περιμένουμε ακόμη την επιβεβαίωση ότι μέσα από μια εξορθολογικοποιημένη προσέγγιση και ένα επιστημονικό πεδίο που διέπεται από συγκεκριμένους και αυστηρούς κανόνες λειτουργίας, τα νοητικά φαινόμενα εξηγούνται, με τη βοήθεια μιας μεθόδου καθαρά φορμαλιστικής είναι καθαρά βιοχημικές διαδικασίες κυρίως του εγκεφάλου μας!Πιο συγκρατημένη ακόμη και σήμερα η Ψυχανάλυση μετά από έναν αιώνα πρωταγωνιστικής παρουσίας, δια στόματος του πιο γνωστού επιγόνου του Σίγκμουντ Φρόιντ, του κλινικού ψυχαναλυτή Ζακ Λακάν, αυτοπεριορίζει τις φιλοδοξίες της σε «λίγο μόνο φως» που πρόκειται να ρίξει στον έσω άνθρωπο!Αλλά και η σύγχρονη Κβαντική Φυσική, ενώ συνεχίζει να μας εκπλήσσει με τις πειραματικές πια επιβεβαιώσεις του Κβαντικού Εναγκαλισμού που για πρώτη φορά διατυπώθηκαν πριν εκατό χρόνια, με απίστευτες προεκτάσεις στην τεχνολογία των υπολογιστών ακόμη και της τηλεμεταφοράς, στέλνει πολλούς από τους πρωταγωνιστές της, στην βαθύτερη μελέτη αρχαίων κειμένων!Ο τελικός αποδέκτης, η Φιλοσοφία, που συνθέτει το νέο κάθε φορά κοσμοείδωλο, όπως αυτό διαμορφώνεται από τα πορίσματα που προσφέρουν οι επιμέρους επιστήμες και καθορίζει κατ’ αυτόν τον τρόπο τη θέση του ανθρώπου εντός αυτού, ενώ παράλληλα είναι αυτή που θέτει τα όρια στην απόλυτη πίστη στην επιστήμη, ήδη επεξεργάζεται τα επιστημονικά επιχειρήματα ώστε να τα ανασυγκροτήσει, έχει εντοπίσει τα θεωρητικά και μεθοδολογικά προβλήματα για να οδηγήσει σε διαφωτισμό της ανθρώπινης σκέψης γύρω από αυτά.Συνοψίζοντας μέχρι εδώ, διαπιστώνουμε ότι αντίθετα από την ήδη δογματικού τύπου θέση του Νίκου Καζαντζάκη και με κέντρο απλά τις σύγχρονες επιστήμες, ακόμη και σήμερα σκιαγραφούμε μόνο τα όρια της σχέσης που μπορεί να υπάρξει μεταξύ των επιτευγμάτων τους, με την αρχαία γνώση και εμπειρία (ίσως πολύ λιγότερο επιστημονική και τεχνολογική), περί του τι είναι ο άνθρωπος.
Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗ *
* Ο Δρ Κωνσταντίνος Κουτσογιάννης είναι αντιπρύτανης Οικονομικών, διοικητικών και Υποδομών ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδος και αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής
