Ο «Μαύρος Κύκνος» είναι μια θεωρία που παρουσιάστηκε από τον κορυφαίο παγκοσμίως ειδικό στο Risk Management, Nassim Taleb.
Άρθρο
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή:
α) Απ’ τη μια υπερεκτιμούμε αυτά που γνωρίζουμε· απ’ την άλλη, υποεκτιμούμε την αβεβαιότητα και την πιθανότητα να είμαστε λανθασμένοι. Υποεκτιμούμε τα ρίσκα, δεν αξιολογούμε σωστά τις πιθανότητες.
β) Υπάρχουν πράγματα, τα οποία είναι δύσκολο να προβλέψουμε. Γεγονότα που θεωρούνται σπάνια και δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε τις πιθανότητες αυτά να συμβούν. Μπορούμε όμως να έχουμε μια γενική ιδέα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και τις πιθανές συνέπειες και να είμαστε προετοιμασμένοι – μπορούμε να μετατρέψουμε ένα Μαύρο Κύκνο σε Γκρίζο Κύκνο.
γ) Υπάρχουν όμως και γεγονότα (θετικά ή αρνητικά), που είναι αδύνατο να προβλέψουμε – εντελώς άγνωστα, τυχαία συμβάντα. Στην περίπτωση που προκύψει κάτι θετικό, πρέπει να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ανοικτοί, ώστε να επωφεληθούμε – να είμαστε ανοικτοί σε ευκαιρίες. Στην περίπτωση που προκύψει κάτι αρνητικό, πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί, ώστε να μειώσουμε στο ελάχιστο τις αρνητικές συνέπειες – να μην προκληθεί μόνιμη ζημιά. Στόχος η ενίσχυση της αντοχής ενός Οργανισμού, ώστε να μπορέσει να επιβιώσει ακόμα και στις πιο ακραίες συνθήκες.
Ο Nassim Taleb ονόμασε τα σπάνια αυτά συμβάντα «Μαύρους Κύκνους». Υπάρχουν θετικοί Μαύροι Κύκνοι (ευκαιρίες) και αρνητικοί Μαύροι Κύκνοι (με καταστροφικές συνέπειες). Η Συμφωνία των Πρεσπών έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός Μαύρου Κύκνου – θετικού Μαύρου Κύκνου για την ΠΓΔΜ, αρνητικού Μαύρου Κύκνου για την Ελλάδα. Οι συνέπειες του Μαύρου Κύκνου είναι άμεσες και ακαριαίες, δραματικές και μη αναστρέψιμες.
Ο Nassim Taleb χρησιμοποιεί τον όρο «Extremistan» (Εξτρεμοχώρα) για να περιγράψει χαοτικές, περίπλοκες και ακραίες καταστάσεις που θεωρούνται αδιανόητες ακόμη και στο επίπεδο πρόβλεψης ενδεχομένων. Τα γεγονότα και οι εξελίξεις δεν μπορούν να προβλεφθούν με βάση την παρατήρηση του παρελθόντος. Οι συνθήκες αυτές εμπεριέχουν εκρηκτικά ρίσκα, ασύμμετρους κινδύνους και τεράστιες, μη αναστρέψιμες συνέπειες όπου ο νικητής τα παίρνει όλα «winner-takes-all effect».
Σε περίπτωση που επικυρωθεί η συμφωνία για την ονομασία «Βόρεια Μακεδονία» –από την πρώτη κιόλας στιγμή, μόλις δηλαδή ολοκληρωθεί η ψηφοφορία– η ΠΓΔΜ θα τα κερδίσει όλα, ενώ η δική μας πλευρά θα χάσει τα πάντα. Η ζημιά για την Ελλάδα θα είναι ασύλληπτη από κάθε άποψη, άμεση και μόνιμη. Θα σημάνει το τέλος ενός κύκλου ζωής 4.000 χρόνων του BrandΜακεδονία όπως το γνώριζε μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα.
Η μόνη άμυνα απέναντι σε ένα Μαύρο Κύκνο είναι να τον μετατρέψεις σε Γκρίζο Κύκνο έγκαιρα –πριν το καταστροφικό συμβάν– να προβλέψεις τις συνέπειες και να προβείς στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις. Μέσα από το φακό του Branding και τη βοήθεια της θεωρίας Antifragility που ανέπτυξε ο Nassim Taleb, μπορούμε να μετατρέψει τον Μαύρο Κύκνο της «Βόρειας Μακεδονίας» σε Γκρίζο Κύκνο.
Το Brand είναι ένα, μοναδικό, ενιαίο και αδιαίρετο. Εάν έχεις Βόρειο Brand δεν μπορείς να έχεις και Νότιο Brand. Δεν υπάρχουν Ανατολικά και Δυτικά Brands. Εάν υπάρχει «Βόρεια Μακεδονία» ουσιαστικά δεν μπορείς να έχεις οποιοδήποτε άλλο Brand με τον όρο Μακεδονία. Δεν είναι μάρκα καταναλωτικών προϊόντων για να έχουμε brand extensions – η μητρική μάρκα (parent brand) θα είναι η «Βόρεια Μακεδονία» που θα είναι αναγνωρισμένο κράτος.
Στο Nation Branding δεν ισχύει το «win-win situation» αλλά το «winner-takes-all effect». Στο Nation Branding ισχύουν οι κανόνες και οι δυναμικές της Εξτρεμοχώρας, των Μαύρων Κύκνων και των ασυμμετριών. Σε περίπτωση επικύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών, η «Βόρεια Μακεδονία» θα είναι απόλυτα ανθεκτική σε αντιπαραβολή με τη δική μας πλευρά που θα καταστεί εξαιρετικά εύθραυστη – σε σχέση πάντα με όλες τις πτυχές, παραμέτρους και ζητήματα που συνθέτουν το Brand Μακεδονία.
Στην Εξτρεμοχώρα των Μαύρων Κύκνων, της πολυπλοκότητας, της αβεβαιότητας και των κρυμμένων ασυμμετριών, τα όποια οφέλη είναι μικρά και ορατά, αλλά οι συνέπειες είναι καταστροφικές και δεν φαίνονται. Η «Βόρεια Μακεδονία» είναι ένας Μαύρος Κύκνος που θα αλλάξει τον ρου της ιστορίας.
Το ζήτημα της Μακεδονίας μπορεί να εξεταστεί και αξιολογηθεί με τη βοήθεια του μοντέλου Antifragility και την παράμετρο ευθραυστότητα – ανθεκτικότητα. Το εν λόγω εργαλείο προσμετρά την μεταβλητότητα, την ρευστότητα, τις ασύμμετρες αβεβαιότητες, την πιθανότητα λανθασμένων προβλέψεων και τα εκρηκτικά ρίσκα που χαρακτηρίζουν τέτοια πολύπλοκα γεωπολιτικά ζητήματα.
Στα βιβλία του «Ο Μαύρος Κύκνος – Ο αντίκτυπος του εξαιρετικά απρόβλεπτου» και «Μη ευθραυστότητα – Πράγματα που κερδίζουν από την αναταραχή» ο Nassim Taleb θέτει τους κανόνες για μετάβαση από το εύθραυστο στο ανθεκτικό σε όλους τους τομείς.
Το μοντέλο Antifragility βοηθά τους οργανισμούς να τροποποιούν την έκθεσή τους (modify their exposure) ώστε να είναι:
α) Λιγότερο εκτεθειμένοι σε αρνητικά συμβάντα που μπορεί να προκύψουν (να ελαχιστοποιούν το ρίσκο και τη ζημιά από αρνητικές ασυμμετρίες).
β) Περισσότερο ανοικτοί σε θετικά συμβάντα που μπορεί να προκύψουν (να μεγιστοποιούν το όφελος από θετικές ασυμμετρίες).
Συμπερασματικά: Υπάρχουν οι θεωρίες και τα επιστημονικά εργαλεία με τα οποία μπορούμε να αξιολογήσουμε συνολικά και με μαθηματική ακρίβεια το ζήτημα της Μακεδονίας. Με τον όρο «Βόρεια Μακεδονία» η πλευρά μας χάνει τα πάντα. Αντίθετα, με τον όρο «Σλαβομακεδονία» η Ελλάδα ουσιαστικά δεν χάνει τίποτα. Αυτό λέει η τέχνη και η επιστήμη του Branding.
Ο όρος «Σλαβομακεδονία» είναι εισήγηση του πιο έγκριτου –και βραβευμένου πολλές φορές– Καθηγητή Γλωσσολογίας, πρώην Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην Υπουργού Παιδείας της Ελλάδος Γ. Μπαμπινιώτη.
Νίκος Σύκας
Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας
