Eχουμε φτάσει στην εποχή που η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές θεωρείται γενικά ως μια μακροπρόθεσμη λύση για την ανάσχεση της αλλαγής του κλίματος. Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για την παραγωγή ενέργειας σε όλο τον κόσμο με τη χρήση αποκλειστικά ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Είναι ενδεικτικό ότι εξετάζεται σοβαρά η προοπτική της στροφής της Ευρώπης προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατά 100% έως το 2050.
Ωστόσο, υπάρχει ένα μειονέκτημα, αφού οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εξαρτώνται από φυσικούς πόρους που υπάρχουν στον πλανήτη μας σε σταθερές ποσότητες και είναι εξαιρετικά μη ανανεώσιμοι. Το θέμα των σπάνιων γαιών, που χρησιμοποιούνται σε πολλές τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων των ηλιακών συλλεκτών και των μπαταριών, είναι γνωστό.
Παρόλο που τα στοιχεία αυτά δεν είναι πάντα τόσο σπάνια όπως υποδηλώνει το όνομά τους, είναι πεπερασμένα και δεν είναι ανανεώσιμα.
Επίσης, μόνο μία χώρα, η Κίνα, έχει σήμερα μονοπώλιο στην παραγωγή των περισσότερων από αυτά τα στοιχεία, γεγονός που εγείρει ζήτημα ενεργειακής ασφάλειας.
Αλλά εκτός από τις σπάνιες γαίες, υπάρχουν άλλα μη ανανεώσιμα υλικά που χρησιμοποιούνται για την ανανεώσιμη ενέργεια και το μέταλλο λίθιο είναι ένα καλό παράδειγμα.
Καθώς είναι ιδιαίτερα καλός αγωγός και σχετικά ελαφρύ, το λίθιο είναι ιδανικό για χρήση σε μπαταρίες. Και η δυνατότητα αποθήκευσης μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας για την ανανεώσιμη ενέργεια, επειδή ο ήλιος και ο άνεμος δεν εμφανίζονται την «κατάλληλη στιγμή», όταν οι άνθρωποι χρειάζονται ηλεκτρική ενέργεια.
Μια άλλη σημαντική εφαρμογή του λιθίου είναι στις μπαταρίες ηλεκτρικών και υβριδικών οχημάτων. Τα οχήματα αυτά έχουν σίγουρα πολλές δυνατότητες να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αλλά μακροπρόθεσμα η αποτελεσματικότητά τους ως προς αυτό τον στόχο θα προσκρούσει πάνω στη χρήση λιθίου στις μπαταρίες τους.
Ελλειψη αποθεμάτων
Ενας γρήγορος υπολογισμός δείχνει ότι εάν όλα τα συμβατικά αυτοκίνητα (εκείνα που χρησιμοποιούν βενζίνη / αέριο ή ντίζελ) αντικατασταθούν από ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ο κόσμος θα ξέμενε από λίθιο σε περίπου πέντε δεκαετίες.
Αυτό προκύπτει αν ληφθεί υπόψη η εκτίμηση του Αμερικανικού Ινστιτούτου Γεωφυσικής, σύμφωνα με την οποία σήμερα η συνολική ποσότητα λιθίου εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 14 εκατομμύρια τόνους αποδεδειγμένων αποθεμάτων παγκοσμίως.
Κι ακόμη, αν συνυπολογιστεί ότι ο συνολικός αριθμός των επιβατικών αυτοκινήτων που πωλήθηκαν παγκοσμίως το 2016 ανέρχεται σε περίπου 69 εκατομμύρια, ενώ την ίδια χρονιά πωλήθηκαν λιγότερα από ένα εκατομμύριο ηλεκτρικά οχήματα.
Δεδομένων αυτών, εάν φανταστούμε ένα μέλλον όπου όλα τα επιβατικά αυτοκίνητα θα ήταν ηλεκτρικά και ο αριθμός των πωλούμενων αυτοκινήτων ετησίως παραμένει σταθερός στα επίπεδα του 2016, θα πρέπει να παράγονται κάθε χρόνο περίπου 69 εκατομμύρια ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αν και η ζήτηση αυτοκινήτων συνήθως αυξάνεται με τον χρόνο. Σήμερα, μια συμπαγής μπαταρία ηλεκτρικών οχημάτων χρησιμοποιεί περίπου τέσσερα κιλά λιθίου.
Αυτό σημαίνει ότι περίπου 250.000 τόνοι λιθίου θα απαιτούνται ετησίως για να παράγονται αρκετά ηλεκτρικά αυτοκίνητα ώστε να αντικαταστήσουν τα συμβατικά. Με αυτό τον ρυθμό, τα αποθέματα των 14 εκατομμυρίων τόνων λιθίου θα εξαντληθούν εντός 51 ετών.
Στην προκειμένη, η ανακύκλωση του λιθίου από τις χρησιμοποιημένες μπαταρίες δεν λαμβάνεται υπόψη. Αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν είναι το μόνο προϊόν που χρησιμοποιεί το λίθιο.
Επί του παρόντος, οι μπαταρίες χρησιμοποιούν περίπου το 39% της συνολικής παραγωγής, ενώ το υπόλοιπο πηγαίνει σε κεραμικά και γυαλί, λιπαντικά γράσα και άλλες εφαρμογές. Ετσι, ακόμη και αν φανταστούμε ότι το 100% του λιθίου ανακτάται από τις χρησιμοποιημένες μπαταρίες -κάτι που δεν είναι τεχνικά εφικτό- μεγάλο μέρος αυτού θα εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται για άλλους σκοπούς και οι προμήθειές του πάλι θα εξαντλούνταν.
Εξάρτηση
Ο κόσμος δεν θα ξεμείνει από λίθιο διότι, επί του παρόντος, η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και τα ηλεκτρικά οχήματα δεν αντικαθιστούν σε μεγάλο βαθμό τα ορυκτά καύσιμα.
Ωστόσο, η ζήτηση θα αυξηθεί στο μέλλον, γεγονός που θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω εξερεύνηση και ίσως την ανακάλυψη νέων αποθεμάτων ή ακόμα και βελτιώσεων στην τεχνολογία εξόρυξης για να έχουμε πρόσβαση σε περισσότερο από αυτό το μέταλλο.
Ολα αυτά θα μπορούσαν να παρατείνουν τη διάρκεια ύπαρξης αποθεμάτων λιθίου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τεράστια ποσότητα και επ’ αόριστον.
Το λίθιο αποτελεί μόνο ένα παράδειγμα μιας ανησυχητικής επερχόμενης εξάρτησης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που στηρίζονται σε μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους που υπάρχουν μόνο σε σταθερές ποσότητες στη Γη.
Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια έχουν μεγάλες προοπτικές σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων της αλλαγής του κλίματος, αλλά χρειάζεται πολύ προσεκτικός σχεδιασμός, ενώ δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα λύσουν όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα.
Ισως να είναι η κατάλληλη στιγμή για την εγκατάσταση μονάδων ανακύκλωσης των σπάνιων γαιών και άλλων μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων που χρησιμοποιούνται σε συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως το λίθιο.
Το πιο σημαντικό είναι να μειώσουμε την κατανάλωση φυσικών πόρων. Εάν συνεχίσουμε τον ανόητο καταναλωτισμό, απλά θα μεταφέρουμε το πρόβλημα από τη μια φυσική πηγή στην άλλη.
