Κάθε κόμμα λέει ότι νοιάζεται για την ανεξαρτησία της, αλλά, όταν παίρνει την εξουσία, δεν κάνει κάτι για να το αποδείξει
Από τον
Δημήτρη Γαρούφα
Γίνονται συχνά συζητήσεις στα ΜΜΕ αλλά και στη Βουλή για τη Δικαιοσύνη, με κατηγορίες εκατέρωθεν ότι γίνονταν και γίνονται παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη από την εκτελεστική εξουσία κι έτσι ναρκοθετείται η ανεξαρτησία της.
Το έργο αυτό το έχουμε ξαναδεί γιατί έχει παιχτεί πολλές φορές. Με το Σύνταγμα του 1975 στο άρθρο 90 προβλέπεται ότι η ηγεσία της Δικαιοσύνης ορίζεται από το υπουργικό συμβούλιο, δηλαδή από την εκάστοτε κυβέρνηση – εκτελεστική εξουσία. Αυτό θεωρήθηκε ότι δημιουργεί ομφάλιο λώρο μεταξύ εκτελεστικής εξουσίας και δικαστικής, και ότι η εκάστοτε κυβέρνηση, επιλέγοντας την ηγεσία της Δικαιοσύνης, μπορεί να παρεμβαίνει, καταργώντας τη διάκριση των εξουσιών.
Το θέμα έθεσαν οι δικηγόροι από τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης κι έτσι στο Ι΄ Συνέδριο των δικηγορικών συλλόγων που έγινε το 1982 ο τότε πρόεδρος του ΔΣΑ Ε. Μαχαίρας κατήγγειλε επί λέξει (βλ. τόμο πρακτικών συνεδρίου, σ. 20): «Και στις ομαλές περιόδους η εκτελεστική εξουσία ελέγχει τη Δικαιοσύνη, σύμφωνα μάλιστα με διάταξη του Συντάγματος. Κατά το άρθρο 90 του Συντάγματος του 1975 και κατά τα ανάλογα άρθρα των άλλων Συνταγμάτων η ηγεσία της διορίζεται από το υπουργικό συμβούλιο. Τα μέλη της ηγεσίας μετέχουν κυριαρχικά στα ανώτατα δικαστικά και πειθαρχικά συμβούλια που αποφασίζουν για τις προαγωγές και τις μεταθέσεις των δικαστών και ασκούν πειθαρχική εξουσία. Επομένως, η εκτελεστική εξουσία άμεσα εκλέγει την ηγεσία και άμεσα ελέγχει ολόκληρο το Δικαστικό Σώμα».
Το ΠΑΣΟΚ ως αντιπολίτευση από το 1974 κατηγορούσε την τότε κυβέρνηση της Ν.Δ. ότι παραβίαζε την επετηρίδα και έκανε κομματικές επιλογές στην ηγεσία της Δικαιοσύνης… Οταν το ΠΑΣΟΚ έγινε κυβέρνηση το 1981, ξέχασε όσα έλεγε και συνέχισε την ίδια τακτική, κι αυτό συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης από όλα τα κόμματα που άσκησαν ή συνάσκησαν εξουσία, τα οποία, όταν βρίσκονται στην αντιπολίτευση, κατηγορούν την κυβέρνηση ότι επιλέγει την ηγεσία της Δικαιοσύνης με κομματικά κριτήρια, αλλά, όταν έρθουν στην κυβέρνηση, συνεχίζουν την πρακτική που κατηγορούσαν μέχρι τότε.
Οι δικηγόροι, και γενικότερα ο νομικός κόσμος, βλέποντας τις εκατέρωθεν υποκριτικές κατηγορίες που μείωναν το κύρος της Δικαιοσύνης, σταθερά ζητούν αλλαγή του τρόπου επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, ζητώντας (αυτό ζητήσαμε στη διαδικασία της προηγούμενης συνταγματικής αναθεώρησης) αυτή να εκλέγεται από ειδικό εκλεκτορικό σώμα αποτελούμενο από την Ολομέλεια του οικείου δικαστηρίου, τρεις εκπροσώπους των τριών μεγαλύτερων δικηγορικών συλλόγων και τρεις εκπροσώπους των Νομικών Σχολών της χώρας. Στη διαδικασία της τελευταίας συνταγματικής αναθεώρησης, που ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2008, ως πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (ως εκ τούτου μέλος του προεδρείου της Ολομέλειας προέδρων δικηγορικών συλλόγων) συμμετείχα στις συζητήσεις με τους ηγέτες των κομμάτων, ζητώντας αναθεώρηση του άρθρου 90 του Συντάγματος και πρόβλεψη εκλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης από ειδικό εκλεκτορικό σώμα.
Επισημάναμε ότι το υφιστάμενο σύστημα έχει κατηγορηθεί από όλα τα κόμματα (όταν βρίσκονται στην αντιπολίτευση…) ότι δίνει την εντύπωση στην κοινή γνώμη πως επιτρέπει επέμβαση και έλεγχο της δικαστικής εξουσίας από την εκτελεστική και ότι, για να διαφυλαχθεί το κύρος της Δικαιοσύνης, πρέπει να αλλάξει, γιατί η Δικαιοσύνη δεν φτάνει μόνο να είναι ανεξάρτητη, αλλά και να φαίνεται η ανεξαρτησία της.
Δυστυχώς, όμως, τα πολιτικά κόμματα στη χώρα μας λειτουργούν υποκριτικά κι έτσι, ενώ όλα έχουν κατηγορήσει το υφιστάμενο σύστημα, όταν ήρθε η ώρα να το αλλάξουν, δεν το άλλαξαν… Γι’ αυτό οι εκατέρωθεν κατηγορίες σε αυτό το θέμα δεν πείθουν κανέναν, γιατί, αν ήθελαν να μην υπάρχει ομφάλιος λώρος μεταξύ εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας, μπορούσαν στις αναθεωρήσεις του Συντάγματος να έχουν αλλάξει το σύστημα επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης… Γι’ αυτό φοβάμαι ότι και στη νέα συνταγματική αναθεώρηση με διάφορα προσχήματα θα αποφύγουν την αλλαγή του τρόπου επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης.
Τελειώνοντας, επισημαίνω ότι είναι ανησυχητικό το γεγονός πως αρκετές φορές στο παρελθόν το Κοινοβούλιό μας ψήφισε τροπολογίες που συνιστούσαν ωμή παρέμβαση στο έργο της Δικαιοσύνης, αποποινικοποιώντας αδικήματα κ.λπ. πιθανώς για να ευνοηθούν συγκεκριμένα συμφέροντα και πρόσωπα…
Είναι κι αυτό φαινόμενο της γενικότερης απαξίωσης των θεσμών που, με ευθύνη αυτών που τους υπηρετούν, μειώνεται το κύρος τους στη συνείδηση του πολίτη, ενισχύονται αντανακλαστικά ακραίες πολιτικές δυνάμεις και δημιουργούνται κίνδυνοι και για τη γενικότερη λειτουργία του δημοκρατικού μας πολιτεύματος…
*Δικηγόρος, πρώην πρόεδρος του
Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης
