To lobbying ή εκπροσώπηση συμφερόντων είναι μια αρνητικά φορτισμένη έννοια. Συνδέεται από την κοινή γνώμη με σκοτεινές δυνάμεις που επηρεάζουν πολιτικούς και κατευθύνουν τις πολιτικές αποφάσεις υπό την πίεση της ισχύος του χρήματος και των πελατειακών σχέσεων. Πέρα όμως από τους συνωμοσιολογικούς αφορισμούς υπάρχει και η νόμιμη εκπροσώπηση συμφερόντων. Οι λομπίστες ασκούν ένα νόμιμο επάγγελμα και το δηλώνουν περήφανα στην πρωτεύουσα της Ε.Ε., τις Βρυξέλλες. Υπάρχουν όμως κάποιες προϋποθέσεις ώστε να διαχωριστεί η εκπροσώπηση από τη χειραγώγηση και η νομιμότητα από την εγκληματική δραστηριότητα που περιλαμβάνει δωροδοκία και εμπορία επιρροής.
Το «κλειδί» βρίσκεται στη διαφάνεια. Αυτό έγινε πολύ σύντομα αντιληπτό στην Ε.Ε., η οποία θέσπισε διαδικασίες ώστε αφενός να είναι επιτρεπτή η εκπροσώπηση συμφερόντων και αφετέρου να διασφαλίζεται η νομιμότητα και η ακώλυτη ενάσκηση δημόσιων δραστηριοτήτων από αξιωματούχους. Το άρθρο 11 της Συνθήκης της Λισσαβώνας κατοχυρώνει την εκπροσώπηση συμφερόντων και επιβάλλει στα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. να θεσπίσουν διαδικασίες για την διασφάλιση της διαφάνειας. Στις 31 Ιανουαρίου 2019 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέσπισε δεσμευτικούς κανόνες για την διαφάνεια στο lobbying. Οι ευρωβουλευτές που μετέχουν στη νομοθετική διαδικασία οφείλουν να δημοσιεύουν στο Διαδίκτυο τις συναντήσεις τους με λομπίστες. Η συγκεκριμένη διάταξη αναφέρει ότι οι εισηγητές, οι εισηγητές της αντιπολίτευσης και οι πρόεδροι των επιτροπών εν όψει κάθε έκθεσης ψηφίσματος θα δημοσιεύουν στο Διαδίκτυο όλες τις προγραμματισμένες συναντήσεις με εκπροσώπους συμφερόντων κατά τα οριζόμενα για τη Βάση Δεδομένων του Μητρώου Διαφάνειας της Ε.Ε.
Με αυτές τις διατάξεις η εκπροσώπηση συμφερόντων περνάει σε μια νέα βάση και διαμορφώνεται μια νέα αντίληψη: η «κανονικοποίηση» του lobbying. Δεν πρέπει να εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε ενοχικά την επαγγελματική εκπροσώπηση συμφερόντων, μια ειδικότητα που διαφοροποιείται από την κλασική νομική υπεράσπιση, τις δημόσιες σχέσεις, τη συνδικαλιστική δράση και τη στενή έννοια της πολιτικής διαδικασίας. Οι κανόνες διαφάνειας και η αυστηρή εφαρμογή τους μπορούν να εγγυηθούν μια δίκαιη άσκηση επιρροής, στο πλαίσιο μιας ελεύθερης οικονομίας και μιας ανοιχτής κοινωνίας. Εξάλλου, καθένας έχει το δημοκρατικό δικαίωμα να μπορεί να ενισχύσει τη φωνή του κατά τη διεκδίκηση των συμφερόντων του. Το lobbying δεν είναι κάτι περισσότερο από ένας οργανωμένος, μεθοδικά και επαγγελματικά, τρόπος να το πετύχει.
Βασίλης Σωτηρόπουλος, δικηγόρος
