Η αναδιάρθρωση των Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και σχολών που βιώνουμε τον τελευταίο χρόνο φαίνεται να υλοποιείται χωρίς ορατό σχέδιο καθώς δεν είναι ορατή η στοχοθεσία της.
Είναι γεγονός ότι είναι απαραίτητες κάποιες αλλαγές στα πανεπιστημιακά ιδρύματα και σχολές αλλά οι αλλαγές αυτές έπρεπε να γίνονται με μακροχρόνιο σχεδιασμό και κίνητρο όχι την εξυπηρέτηση τοπικών κοινωνιών ή συμφερόντων ομάδων. Η έλλειψη ολιστικών τεκμηριωμένων μελετών που να αποτυπώνουν τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας συνολικά και όχι τοπικιστικά, η συνεχιζόμενη έλλειψη διασύνδεσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, η έλλειψη συνεννόησης των κομμάτων και σε αυτό το κρίσιμο θέμα για την ελληνική κοινωνία και πραγματικότητα ακόμα και μετά την οικονομική κρίση, δυστυχώς για άλλη μια φορά οδηγούν την ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να γίνεται χωρίς ορίζοντα, όραμα και στόχο.
Οι αποφάσεις πάρθηκαν χωρίς ευρύ διάλογο. Οι Σύγκλητοι των Ιδρυμάτων δεν είχαν ουσιαστικό λόγο ενώ διορίστηκε από το Υπουργείο μια Επιτροπή η οποία λειτούργησε de facto ως εκπρόσωπος της Πανεπιστημιακής κοινότητας καθώς μόνον αυτή συμμετείχε στον «ανοικτό διάλογο».
Οι αλλαγές αυτές πραγματοποιούνται για άλλη μια φορά χωρίς σχέδιο και στρατηγική. Το Υπουργείο Παιδείας αναφέρθηκε στη στρατηγική της κυβέρνησης στο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης δείχνοντας όμως ότι η κατάργηση των ΤΕΙ μέσω της ενσωμάτωσής τους στα πλησιέστερα Πανεπιστήμια είναι μάλλον πρόχειρη. Ποια μελέτη υπάρχει που να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται Τεχνολογική Εκπαίδευση;
Η χώρα έχει απόλυτη ανάγκη από Πανεπιστήμια με μεγαλύτερη εξωστρέφεια και διεθνοποίηση αλλά αυτό δεν εξυπηρετείται ενσωματώνοντας στα ήδη υποχρηματοδοτούμενα Πανεπιστήμια, που προσπαθούν να κρατηθούν στις διεθνείς κατατάξεις, τμήματα των ΤΕΙ που κυριολεκτικά θα τα βουλιάξουν στις διεθνείς αξιολογήσεις. Απόλυτη όμως ανάγκη έχει η χώρα κι από άριστα ΤΕΙ. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να ήταν μια πρώτης τάξης επιτυχία στη τριτοβάθμια εκπαίδευση η αναβάθμιση των ΤΕΙ;
Σημαντικό εξίσου ζήτημα είναι η πανσπερμία αντικειμένων και η γεωγραφική διασπορά των Τμημάτων. Αρκετά από τα Τμήματα που δημιουργούνται έχουν αντικείμενα τα οποία είναι αδύνατον να τα υποστηρίξουν, χωρίς χρήματα, υποδομές, ανθρώπους, κλπ.
Ας δούμε ένα παράδειγμα όπως το ΤΕΙ Χαλκίδας που στη συγχώνευση του με το ΕΚΠΑ δημιουργήθηκαν νέα αντικείμενα σε Πανεπιστημιακά τμήματα 4ετούς φοίτησης: α) Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών και Διαχείριση Λιμένων, β) Τμήμα Αεροδιαστημικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, γ) Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου και δ) Σχολή Αγροτικής Ανάπτυξης, Διατροφής και Αειφορίας, καθώς και νέα τμήματα 2ετούς φοίτησης Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης: α) Ψηφιακό Μάρκετινγκ και Εμπόριο, β) Τεχνικών Τεχνολογιών Τροφίμων και Ποτών, γ) Τεχνικών Φαρμακευτικών Προϊόντων, δ) Βοηθών Λογιστών, ε) Μηχανογραφημένης Λογιστικής και στ) Στελεχών Διεθνούς Μάρκετινγκ.
Πώς τα τμήματα αυτά θα καλύψουν τις ανάγκες της χώρας; Σε τι μελέτες σκοπιμότητας βασίστηκαν; Τι επαγγελματικά δικαιώματα θα έχουν οι απόφοιτοι τους και τι αξία θα έχουν τα πτυχία τους στην αγορά εργασίας;
Τι επιβάλλει την τεράστια αυτή γεωγραφική διασπορά; Δυστυχώς επαναλαμβάνεται αυτό που είχε συμβεί στη δεκαετία του 1980. Η δυσλειτουργικότητα και η έλλειψη ανάπτυξης των Πανεπιστημίων με τμήματα σε διαφορετικές πόλεις που ιδρύθηκαν παλαιότερα σε αντίθεση με τα Πανεπιστήμια campus δεν μας δίδαξε μέχρι σήμερα ότι δεν μπορεί να στηριχθεί μια τέτοια κατεύθυνση και πως θα έπρεπε να κινηθούμε στην ανάπτυξη των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Η χώρα θα πρέπει στο μέλλον να διαχειριστεί τα νέα τμήματα και δημιουργούνται οι καλύτερες προϋποθέσεις για στρατιές ανέργων, κακοεκπαιδευμένων σε αντικείμενα που δεν χρειάζονται, ούτε εδώ ούτε στο εξωτερικό, κι έτσι δεν θα έχουν ούτε καν την επιλογή του οδυνηρού δρόμου προς το εξωτερικό για να συναντήσουν τις 500 χιλιάδες παιδιών που ήδη έφυγαν.
* Ο Απόστολος Βανταράκης είναι Καθηγητής του τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών.
