Την έχουμε γνωρίσει από τη μαχητική δράση της ενάντια στις εξαρτήσεις και τους εθισμούς από ναρκωτικές ουσίες. Με εξαιρετικά πλούσια εμπειρία στην ψυχοθεραπεία εθισμένων ομάδων, με πολυάριθμα άρθρα και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά και βραβεύσεις εφαρμόζοντας καινοτόμες μεθόδους θεραπείας και πραγματοποιώντας δραστηριότητες που συμβάλλουν στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, είναι μια γυναίκα όπου η επαγγελματική και εθελοντική της προσφορά βρίσκεται προσανατολισμένη στην παροχή υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής στήριξης σε άτομα και οικογένειες εξαρτημένες από το αλκοόλ. Η επιστημονική υπεύθυνη του ΚΟΠΑ Πάτρας, Καικιλία Κατσιβαρδά, προσιτή και αποκαλυπτική σε αυτή τη συνέντευξη, μας μιλά για τις σχέσεις των σημερινών νέων, την ανεκτικότητα των γονιών στις απαιτήσεις των παιδιών τους και την ανακατανομή των ρόλων της σύγχρονης οικογένειας που οδηγούν σε ένα βαθύτερο υπαρξιακό πρόβλημα της ίδιας της κοινωνίας. Συγχρόνως, μας παρουσιάζει τη φιλοσοφία, τους βασικούς άξονες και τα οφέλη των ΚΟΠΑ δίνοντας έμφαση στον άνθρωπο και τη θεραπεία.
Τι είναι το ΚΟΠΑ Πάτρας; Ποιος ο σκοπός και ο ρόλος του στην κοινωνία της πόλης;
ΚΟΠΑ σημαίνει Κλαμπ Οικογενειών με Προβλήματα από το Αλκοόλ. Το ΚΟΠΑ Πάτρας, μαζί με τα ΚΟΠΑ της Αττικής και της Κρήτης, είναι μέλη του ΕΣΚΟΠΑ του Πανελληνίου Συλλόγου με έδρα την Πάτρα. Είναι ένα εθελοντικό, μη κερδοσκοπικό σωματείο και αριθμεί 16 χρόνια λειτουργίας στην πόλη μας. Σκοπός και στόχος του είναι να αντιμετωπίζει τα προβλήματα που έχουν οικογένειες με μέλη εθισμένα στο αλκοόλ, η αλλαγή του τρόπου ζωής των οικογενειών και των χρηστών και η επίτευξη νηφαλιότητας. Τα κλαμπ ορίζονται ως πολυοικογενειακές, θεραπευτικές κοινότητες που φιλοξενούν έως και 12 οικογένειες.
Ποιες οι δράσεις και τα προγράμματα που εφαρμόζετε στην πρόληψη και αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος;
Οι δράσεις μας είναι πολλαπλές με ποικίλα καινοτόμα προγράμματα και ενημερώσεις σε σχολεία, συλλόγους, κοινότητες, κατασκηνώσεις, ανοιχτές ομιλίες με κοινό καθώς και περίπτερα ενημέρωσης σε πλατείες και γειτονιές της Πάτρας. Μέσα στα κλαμπ, προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εθελοντικά ειδικά εκπαιδευμένοι άνθρωποι (γιατροί, ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές). Απευθυνόμαστε σε οικογένειες, χωρίς να απομονώνουμε το χρήστη από την οικογένειά του. Το ΚΟΠΑ στην Πάτρα λειτουργεί κάθε μέρα προσφέροντας βοήθεια σε άτομα με 5 κλαμπ οικογενειών, ένα για κάθε εβδομάδα. Οι ομάδες είναι ανοιχτές, άλλοι μπαίνουν, άλλοι βγαίνουν. Κάθε οικογένεια έχει το δικό της ρυθμό και εμείς με το εκπαιδευμένο προσωπικό μας, τους συναντάμε μια φορά το μήνα, για να δούμε την εξέλιξη της θεραπείας τους.
Υπάρχει ανταπόκριση από το κοινό στο έργο του ΚΟΠΑ;
Οι άνθρωποι δε γνωρίζουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες είναι «ναρκωτικό», εθίζονται σε αυτό. Από τους τελευταίους στόχους μας είναι να δημιουργηθεί μια ομάδα νέων παιδιών που θα αναλάβουν αποκλειστικά το ρόλο της ευαισθητοποίησης και της ενημέρωσης του κοινού.
Τι ήταν εκείνο που σας έκανε να αναλάβετε το ΚΟΠΑ Πάτρας;
Θεωρώ τον εαυτό μου ενεργό πολίτη που θέλει να βοηθά την πόλη του καθημερινά, και μέσα από το αντικείμενο που έχω σπουδάσει. Συγκεντρωνόμαστε κάποιοι άνθρωποι εθελοντικά, ειδικευμένοι στο χώρο της ψυχοθεραπείας και προβληματιζόμαστε τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τον συνάνθρωπο που έχει πρόβλημα. Τα προγράμματά μας είναι εντελώς δωρεάν.
Υπάρχουν ποικίλοι παράγοντες που οδηγούν στην κατάχρηση αλκοόλ και εξάρτησης από αυτό; Ποιες είναι οι αιτίες που οδηγούν τον άνθρωπο σε αυτό; Είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, δεν μπορούμε να απομονώσουμε την αιτία που μπορεί να μην είναι και μία. Ο αλκοολισμός είναι μια χρόνια εξάρτηση. Το κρασί βρίσκεται στην κουλτούρα μας. Είναι πάνω στο τραπέζι μας, μεσημέρι και βράδυ. Ετσι το παιδί, όταν βγει έξω, θεωρεί φυσικό το να πιει από νεαρή, ακόμη, ηλικία.
Πότε ένα άτομο θεωρείται εθισμένο; Πόσο δύσκολο είναι να βγάλει από τη ζωή του το αλκοόλ;
Το ποτό δεν έχει φύλο, ηλικία, κοινωνικό στάτους. Περνάς από πολλά στάδια μέχρι να εθιστείς. Στην αρχή είναι ένα πρόβλημα που το έχει ο ίδιος ο άνθρωπος. Δε γνωρίζουμε, εμείς, π.χ. ότι για να μιλήσει κάποιος, να χορέψει, να γελάσει, να εκφραστεί πρέπει να «λυθεί» πίνοντας για να χαλαρώσει. Στο δεύτερο στάδιο, γίνεται σιγά-σιγά αντιληπτό από φίλους και γνωστούς π.χ. βγαίνουμε όλοι μαζί για ένα ποτό. Εμείς σταματάμε στο πρώτο, ο ίδιος, όμως, συνεχίζει να πίνει και δεύτερο και τρίτο ποτήρι. Στο τρίτο στάδιο, γίνεται ορατό και από τους οικείους του. Ανικανότητα στις καθημερινές δραστηριότητες, στην εργασία και στην επικοινωνία με τους άλλους. Πηγαίνει μεθυσμένος στη δουλειά του, στο σπίτι του συμπεριφέρεται άσχημα, γίνεται αντιληπτός στη γειτονιά και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Σε ποιο στάδιο απευθύνονται σε εσάς; Μπορεί κάποιος να συναναστρέφεται ένα άτομο εθισμένο στο αλκοόλ και να μην το γνωρίζει;
Δυστυχώς, οι περισσότεροι έρχονται σε εμάς για βοήθεια, όταν έχουν προχωρήσει στο τρίτο στάδιο. Μας τους φέρνουν «σηκωτούς» από την αλόγιστη κατάχρηση του αλκοόλ που έχουν κάνει. Ενας εθισμένος έχει έντονη πειθώ και χειριστικότητα και με μεγάλη «μαεστρία» μπορεί να «θολώσει» τα νερά και να μην καταλάβεις τίποτα.
Υπάρχει λύση στις εξαρτήσεις; Υπάρχει σωτηρία;
Ναι υπάρχει. Ομως, θέλει πάρα πολλή δουλειά γιατί «υποτροπιάζει». Ο εθισμένος πρέπει να αντέξει στην απεξάρτηση και να αλλάξει συνολικά τον τρόπο ζωής του. Περισσότερο δύσκολη είναι η ψυχολογική απεξάρτηση που είναι χρονοβόρα. Ομως κι εκεί υπάρχουν αποτελέσματα. Πρέπει το ίδιο άτομο να έρχεται σταθερά με την οικογένειά του στις συνεδρίες.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε όταν καταλάβουμε ότι κάτι συμβαίνει στον άνθρωπό μας;
Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι η επικοινωνία του ενδιαφερομένου και της οικογένειάς του με το πρόγραμμα απεξάρτησης. Για να ξεκινήσει θεραπεία, πρέπει να έχει δει ο ίδιος κατάματα το πρόβλημά του και να είναι πλήρως συνειδητοποιημένος. Μόνο με αυτό τον τρόπο η θεραπεία θα είναι επιτυχής και πλήρης. Οσον αφορά στις οικογένειες, εκεί βλέπουμε ότι αλλάζει η δυναμική της. Ενα παιδί που βλέπει τον γονιό του εθισμένο στο αλκοόλ και παίρνει την πρωτοβουλία να τον βοηθήσει, βγαίνει από το «οικοσύστημα» των παιδιών και αναλαμβάνει το ρόλο του μεγάλου με αποτέλεσμα να διεκδικήσει τον ρόλο αυτό. Το ίδιο παιδί, στη συνέχεια, δεν θέλει να γυρίσει στην πρότερή του κατάσταση. Του αρέσει που έχει πάρει τον ρόλο του «ηγέτη», ενήλικα μέσα στην οικογένεια, γεγονός που δεν είναι σωστό να συμβαίνει. Ολοι, λοιπόν, πρέπει να «δουλευθούν».
Πόσα άτομα έχουν απεξαρτητοποιηθεί μέσα στην κοινότητά σας; Τα μηνύματα είναι περισσότερο αισιόδοξα ή αποτρεπτικά;
Είναι 3 στα 10 άτομα. Εμείς δεν σταματάμε να δουλεύουμε έχοντας πάντα στον νου μας την υποτροπή. Ομως, εκείνο που βλέπουμε είναι ότι μεγάλος αριθμός ανθρώπων έχουν αλλάξει τον τρόπο ζωής τους. Είμαστε αισιόδοξοι και έχουμε πίστη στον άνθρωπο. Ο εθισμός στο αλκοόλ παλεύεται, αρκεί να παραδεχθεί ο ίδιος ότι έχει πρόβλημα και να ζητήσει βοήθεια. Η τηλεφωνική γραμμή υποστήριξής μας είναι 6984814013.
* Η Καικιλία Γρηγ. Κατσιβαρδά είναι Ψυχολόγος M.Ed, DEA, M.Sc , Οικογενειακή Θεραπεύτρια,
Πρέσβειρα Ασφαλούς Χρήσης Διαδικτϋου ΙΤΕ.
*Από την Έντυπη Έκδοση
