Υπάρχουν άνθρωποι φτωχότεροι κι απ’ τους φτωχούς. Πιο εξαθλιωμένοι απ’ τους άνεργους, πιο μοναχικοί κι απ’ τους παρατημένους γέρους στα Ιδρύματα. Ξέρω ανθρώπους ενδεείς και άπορους περισσότερο κι απ’ τους συνταξιούχους τού ΟΓΑ ή τους διωγμένους από τις δουλειές τους. Πολύ πιο μίζερους και καταδικασμένους.
Μιλώ γι’ αυτούς που δεν αγάπησαν ποτέ. Κανέναν. Δεν είναι ικανοί να αγαπήσουν: Ζάπλουτοι ή μη, σπουδαγμένοι και κακότροποι, πετυχημένοι στην επαγγελματική ζωή ή όχι, διάσημοι ή ασήμαντοι. Δεν ένιωσαν αγάπη για κανέναν Ακόμα-ακόμα δεν ερωτεύτηκαν ποτέ. (Κι ας ταυτίζουνε την κατακτητική τους διάθεση με την «αγάπη», τη γενετήσια ικανοποίηση με τον «έρωτα»). Στερημένοι και λειψοί, φεύγουν απ’ τη ζωή χωρίς να τη γνωρίσουν καν.
Αυτοί είναι, λέω, οι πιο φτωχοί· ακόμα κι από εκείνους που αγάπησαν απελπισμένα αλλά δεν αγαπήθηκαν ποτέ (τουλάχιστον αυτοί εδώ κατάλαβαν μέσα απ’ τη στέρηση ή την απόρριψη μέσα απ’ την άρνηση, πώς είναι να αγαπάει ο άνθρωπος, έστω και ατελέσφορα κι ανανταπόδοτα).
Οι άλλοι όμως είναι ακόμα πιο φτωχοί και, υποψιάζομαι, είναι πολλοί : οι δυνατοί κυρίως, οι πετυχημένοι και δυναμικοί. Οι άτρωτοι κι οι άκαμπτοι. Με την απόλυτη αυτοπεποίθηση που παρέχει η αυτάρκεια· με την «πληρότητα» που την γεννάει η απουσία τής αυτο-αμφισβήτησης· με την επιβεβαίωση της εξουσίας που τη σφραγίζει η αναγνώριση κι η «δόξα».
Οι άνθρωποι του καιρού μας είναι αυτοί· είμαστε εμείς : υπερ-ήρωες και νικητές. Μ’ αυτό το πρότυπο γαλουχηθήκαμε, της προκαθορισμένης ευτυχίας, μα πάντα ανικανοποίητοι. Σ’ αυτό οφείλεται και ο συναισθηματικός ευνουχισμός, ο ψυχικός μας ακρωτηριασμός. Γιατί, στην «Αγάπη των ανθρώπων» ή, ακόμα περισσότερο, στον έρωτα είναι κανείς αδύναμος κι ευάλωτος. Δίχως πληγή, αγάπη δεν υπάρχει· ούτε έρωτας, χωρίς εκχώρηση. Η υπεροψία τού αυτάρκη ακυρώνει την ελάχιστη μετριοπάθεια που απαιτεί η προσέγγιση του Αλλου, η συγκατάνευση. Γι’ αυτό και η «συγγνώμη» είναι λέξη δύσκολη στην εποχή μας, σχεδόν αποκρουστική -και αυτό το λέω όχι μόνο για τους άλλους αλλά για να τ’ ακούω κι εγώ.
Ας προσθέσουμε και κάτι πιο αντιφατικό ακόμα. Στην αγάπη (είτε στη βαθιά ριζωμένη είτε στην απλή κι ανυπόκριτη έγνοια για τον άλλον) χρειάζεται να είσαι εκεί, να είσαι παρών και να ζεις με πλήρη συνείδηση, χωρίς βιασύνη αυτό που έχεις: άνθρωπο ή αγαθά.
Ενώ εμείς προσδοκάμε συνεχώς κάτι που ποτέ δεν έρχεται. Κάτι που βρίσκεται μόνο στη φαντασία μας: Ανθρώπους κι αγαθά. Και η επιτυχία -δεν λέω ευτυχία, γιατί δίχως συνειδητοποίηση τού παρόντος δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα την επιτυχία τη στηρίζουμε όχι στο τώρα, αλλά στην προσδοκώμενη κατάκτηση. Σε μια συνεχώς μετακινούμενη ιλύ. Πιο ουτοπική ζωή (ζωή χαμένη) υπάρχει άραγε; Και μάλιστα στην εποχή, υποτίθεται, του ορθολογισμού και του ρεαλισμού.
Κώστας Λογαράς
ΠΗΓΗ
