Η Γάζα και η παγκόσμια κρίση αξιών
Στη Γάζα ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας μια από τις πιο επώδυνες ανθρωπιστικές τραγωδίες της εποχής μας.
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι παλεύουν καθημερινά για την επιβίωση, χωρίς πρόσβαση σε βασικά αγαθά, υπό το βάρος του πολέμου και της αβεβαιότητας. Και όμως, το δράμα αυτό δεν αφορά μόνο μια μικρή γεωγραφική λωρίδα γης· είναι καθρέφτης ενός βαθύτερου αδιεξόδου που βιώνει ολόκληρη η ανθρωπότητα: της κρίσης αξιών που διαπερνά την εποχή μας.
Η διεθνής κοινότητα έχει θεσπίσει από τον 20ό αιώνα κανόνες, συμβάσεις και οργανισμούς με σκοπό την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Όμως, στη Γάζα όπως και σε τόσες άλλες γωνιές του κόσμου αυτοί οι κανόνες μοιάζουν να καταρρέουν ή να εφαρμόζονται επιλεκτικά. Η ανθρώπινη ζωή φαίνεται συχνά να αποτιμάται με κριτήρια πολιτικά ή στρατηγικά, κι όχι με την καθολική αξία που θα έπρεπε να έχει. Η σιωπή, η αδράνεια ή η υποκρισία πολλών ισχυρών φωνών της διεθνούς σκηνής δεν είναι παρά η πιο ανησυχητική απόδειξη ότι το σύστημα αξιών μας έχει διαβρωθεί.
Η Γάζα είναι το επίκεντρο μιας τραγωδίας, αλλά δεν είναι το μόνο σύμπτωμα. Στην εποχή μας παρατηρούμε μια επικίνδυνη κανονικοποίηση της βίας: πολέμοι που αντιμετωπίζονται ως «αναπόφευκτοι», πρόσφυγες που μετατρέπονται σε στατιστικές, κοινωνίες που διχάζονται από την ανισότητα και τον φόβο. Οι αξίες της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης και της ειρήνης, που άλλοτε παρουσιάζονταν ως θεμέλιοι λίθοι της διεθνούς τάξης, συρρικνώνονται μπροστά σε πιο στενά, ωμά συμφέροντα.
Δεν είναι τυχαίο ότι μιλάμε ολοένα και περισσότερο για «κρίση εμπιστοσύνης» στους θεσμούς από τον ΟΗΕ μέχρι την ίδια την έννοια της δημοκρατίας. Οι άνθρωποι, είτε στη Γάζα είτε σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου, αναζητούν μια ελάχιστη βεβαιότητα ότι η ζωή τους έχει αξία και προστασία. Κι όμως, το μήνυμα που λαμβάνουν συχνά είναι το αντίθετο: ότι η αξία τους υπόκειται σε διαπραγμάτευση.
Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση, δεν αρκούν πια οι δηλώσεις και τα μεγάλα λόγια. Χρειάζεται μια ριζική επαναθεμελίωση των αξιών που μας ενώνουν ως ανθρώπινο γένος. Να ξαναθυμηθούμε ότι η αλληλεγγύη δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση επιβίωσης. Ότι η ειρήνη δεν είναι αδύνατο όνειρο, αλλά υποχρέωση. Ότι η ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να μετριέται με το αν ανήκει στη μία ή στην άλλη πλευρά ενός τείχους.
Η Γάζα είναι πληγή ανοιχτή, αλλά είναι ταυτόχρονα και κραυγή αφύπνισης. Αν την αγνοήσουμε, θα έχουμε απλώς αποδεχθεί πως η ανθρωπότητα βαδίζει χωρίς πυξίδα. Αν όμως την ακούσουμε, μπορεί να γίνει το σημείο εκκίνησης για μια νέα παγκόσμια συνείδηση. Μια συνείδηση που θα ξαναδώσει νόημα στις λέξεις «δικαιοσύνη», «ανθρωπιά», «ειρήνη».
Γιατί στο τέλος, η κρίση στη Γάζα δεν είναι μόνο ανθρωπιστική. Είναι η πιο έντονη υπενθύμιση της κρίσης αξιών που μας διαπερνά όλους. Και η απάντηση σε αυτήν δεν μπορεί να είναι άλλη από την αναγέννηση της ίδιας της ηθικής μας ταυτότητας.
