Αναπάντητα ερωτήματα αφήνει η πρωτοβουλία που έλαβε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ για ελληνοτουρκικό διάλογο και η διάψευσή της από την Αθήνα. Η θεωρία της «παρεξήγησης» και η αναφορά του Γένς Στόλτενμπεργκ στους «ηγέτες» Ελλάδας και Τουρκίας.
Σε αυτή την υπόθεση …κάτι δεν πάει καλά. Ο λόγος για την ανακοίνωση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γένς Στόλτενμπεργκ περί έναρξης διαλόγου Ελλάδας – Τουρκίας στο πλαίσιο της συμμαχίας, όπως και την άμεση διάψευσή της από την Αθήνα. Το γεγονός από μόνο του, είναι πρωτοφανές, τουλάχιστον στην διπλωματία των τελευταίων δεκαετιών. Εγείρει μάλιστα πολλά ερωτηματικά σχετικά με το τι πραγματικά συμβαίνει αυτή την δύσκολη περίοδο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Παρεξήγηση
Από την πλευρά της κυβέρνησης η εξήγηση του φαινομένου είναι η …παρεξήγηση. Η Αθήνα ανακοίνωσε ότι η δήλωση του Γένς Στολτενμπεργκ «δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα» εξηγώντας ότι πρόκειται για «μονομερή εγχείριση εγγράφου με την παράκληση για σχόλια εντός μίας εβδομάδας» που «σε καμία περίπτωση δε συνιστά έναρξη διαλόγου».
Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι επιδόθηκε ένα έγγραφο στις μόνιμες αντιπροσωπείες Ελλάδας και Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, προκειμένου αυτό να εγκριθεί από τις κυβερνήσεις των δύο χωρών. Πλην όμως αυτό δεν συνέβη. Αφήνεται μάλιστα να εννοηθεί ότι απάντηση θα μπορούσε να δοθεί έως και μία εβδομάδα αργότερα. Μάλιστα η ελληνική κυβέρνηση διευκρινίζει πως αντιμετωπίζει θετικά την «πρόθεση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ να εργαστεί για να θεσπίσει μηχανισμούς αποκλιμάκωσης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ» ξεκαθαρίζοντας όμως ότι «αποκλιμάκωση συνιστά μόνον η άμεση απομάκρυνση όλων των τουρκικών πλοίων από την ελληνική υφαλοκρηπίδα». Από τα παραπάνω είναι σαφές ότι στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ υπήρξαν επαφές με τον γ.γ της συμμαχίας και συζητήσεις με αντικείμενο μια πιθανή παρέμβαση.
Οι επαφές με τον Στόλτενμπεργκ
Ένα σαφές στοιχείο όμως είναι ότι στην ανακοίνωση του που αναρτήθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του ΝΑΤΟ, ο Γένς Στόλτενμπεργκ δεν επικαλείται την εκπροσώπηση που έχουν στην συμμαχία οι δύο χώρες. Επικαλείται τους ίδιους τους ηγέτες των χωρών.
Ενδεικτικά αναφέρει πως ότι έγινε προέκυψε «μετά τις συζητήσεις μου με τους ηγέτες Ελλάδας και Τουρκίας». Επίσης αναφέρει πως «οι δύο σύμμαχοι συμφώνησαν να ξεκινήσουν τεχνικές συνομιλίες στο ΝΑΤΟ για τη θέσπιση μηχανισμών προκειμένου να υπάρξει στρατιωτική αποκλιμάκωση και να μειωθεί ο κίνδυνος περιστατικών και ατυχημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο».
Υπάρχουν επαφές του Γένς Στόλτενμπεργκ με τους ηγέτες Ελλάδας και Τουρκίας που είναι επισήμως ανακοινωμένες. Η τελευταία συνομιλία του γ.γ του ΝΑΤΟ με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έγινε στις 28 Αυγούστου. Η επικοινωνία του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη είχε προηγηθεί στις 10 Αυγούστου όπου μάλιστα από το Μέγαρο Μαξίμου είχε ανακοινωθεί ότι ο πρωθυπουργός είχε ξεκαθαρίσει ότι η πολιτική των ίσων αποστάσεων ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία δεν είναι αποδεκτή. Μάλιστα τις επόμενες ημέρες είχε μείνει σε εκκρεμότητα το αν θα υπήρχε και άλλη επαφή μεταξύ Μητσοτάκη Στόλτενμπεργκ. Αυτή προκύπτει από την συνέντευξη που έδωσε ο πρωθυπουργός στο διεθνές δίκτυο CNN στην οποία επισήμανε ότι επιθυμεί πιο ενεργή παρέμβαση του ΝΑΤΟ λέγοντας χαρακτηριστικά πως «έθεσα το θέμα στον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ και θα το θέσω ξανά».
Να σημειωθεί επίσης ότι ο γ.γραμματέας είχε στις 27 Αυγούστου συνάντηση και με την Άνγκελα Μέρκελ όπου σύμφωνα με δική του ανακοίνωση συζητήθηκε το θέμα της ανατολικής Μεσογείο, από όπου προφανώς δεν μπορεί να εξέλειπε η ελληνοτουρκική κρίση. Μάλιστα θυμίζουμε ότι η Καγκελάριος επικοινώνησε χθες με τον Ερντογάν.
Τι συνέβη;
Με όλα τα παραπάνω ως δεδομένα, κι εφόσον ευσταθεί ο ισχυρισμός της κυβέρνησης, τότε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ δεν αντιλήφθηκε, ότι η Ελλάδα θέτει ως προϋπόθεση για έναρξη διαλόγου την αποκλιμάκωση της έντασης στην Ν.Α Μεσόγειο με την απομάκρυνση του Oruc Reis από την ευρύτερη περιοχή, Πολύ περισσότερο από την ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Πιθανότητα που εγείρει σημαντικές απορίες καθότι μόνον ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, έχει κάνει δεκάδες δηλώσεις με αυτό ακριβώς το αντικείμενο. Ζητώντας δηλαδή την απομάκρυνση του τουρκικού πλοίου και σημειώνοντας ότι η Ελλάδα είναι ανοιχτή στην διενέργεια ελληνοτουρκικού διαλόγου. Είναι λοιπόν πιθανόν να διέφυγε της προσοχής του Γένς Στόλτενμπεργκ αυτή η ελληνική αξίωση;
Το επόμενο «σενάριο» που μπορεί να «σταθεί» λογικά, είναι να υπάρχει προσπάθεια του επικεφαλής του ΝΑΤΟ να «εκβιάσει» την έναρξη ενός τέτοιου διαλόγου με τον τουρκικό στόλο να «παρελαύνει» στην Ν.Α Μεσογείο. Σε μια τέτοια περίπτωση εγείρεται το ερώτημα του γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν καταδίκασε μία τέτοια προσπάθεια.
Πάντως αξίζει να επισημανθεί ότι οι σχέσεις της Ελλάδας με τον Γένς Στόλτενμπεργκ, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν θερμές. Από την περίοδο της κρίσης στον Έβρο η ελληνική κυβέρνηση έχει μέσω διαρροών εκφράσει την δυσαρέσκειά της για την στάση του εν λόγω επιτετραμένου όταν είχε χαρακτηρίσει την Τουρκία «σημαντική σύμμαχο». Συνολικά αποτιμάται ως συνειδητός εκφραστής του επί δεκαετίες δόγματος του ΝΑΤΟ σύμφωνα με το οποίο η συμμαχία δεν εμπλέκεται στις διαφορές των χωρών – μελών του. Επίσης ο Γ.Στολτενμπεργκ έχει κατά καιρούς προκαλέσει την έντονη αντίδραση της Γαλλίας, ιδίως για θέσεις που έχει πάρει για την κατάσταση στην Λιβύη.
Εξυπακούεται φυσικά ότι η τουρκική διπλωματία δεν άφησε μία τέτοια ευκαιρία, όπως η ανακοίνωση του ΝΑΤΟ να πάει χαμένη. Άμεση ήταν η αντίδραση της, με ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ σύμφωνα με την οποία «περιμένουμε από την Ελλάδα να υποστηρίξει την πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ». Τονίζεται μάλιστα η πρόθεση της για εφ όλης της ύλης διάλογο αφού αναφέρει ότι «η χώρα μας είναι έτοιμη για διάλογο με την Ελλάδα, χωρίς προϋποθέσεις, προκειμένου να βρει μόνιμες λύσεις σε όλα τα ζητήματα μεταξύ μας και στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου».
