Στην πλανητική σκακιέρα, τα πιόνια κινήθηκαν και πλέον κινούνται “οι αξιωματικοί” που θα δώσουν τα πρώτα δείγματα ποιος θα κερδίσει την παρτίδα του παιχνιδιού για λίγο διάστημα. Αντίστοιχα σε ένα πλανήτη που οι ισορροπίες αλλάξαν από τον Ιανουάριο του 2017, όλα δείχνουν σίγουρα πολύ πιο «ενδιαφέροντα»
Ξεκινώντας από το καθεστώς των ισχυρών και το πώς διαμορφώνουν πολλές τριβές και πεδία στον πλανήτη, έχουμε ένα νέο πρόεδρο των ΗΠΑ που ακόμη και σήμερα δεν έχει βρει πατήματα. Η απότομη, για πολλούς, αλλαγή εικόνας όσον αφορά την σχέση του με την Ρωσία, είναι πιθανώς πολύ πιο ήπια από όσο μπορεί κάποιος να σκεφτεί.
Οι κινήσεις Trump στην περιοχή δείχνουν περισσότερο την ανάγκη του ίδιου να δείξει πώς οι ΗΠΑ είναι μεγάλες ξανά, κατά το δικό του μότο. (Lets makeUSA great again). Το επιτελείο που διαθέτει κινούνται με το κλασσικό gunship diplomacy που οι ΗΠΑ χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν όταν θεωρούσαν πώς η χώρα τους έχανε έδαφος και ισχύ σε περιοχές υψηλού συμφέροντος. Όλοι οι προηγούμενοι πρόεδροι έκαναν το ίδιο , εκτός από τον Ομπάμα. Ο Ομπάμα όμως χρεώνεται και μια καταστροφική και αποδυναμωτική εξωτερική πολιτική με μια σειρά αποτυχιών, ξεκινώντας από το Αφγανιστάν και την Μουσουλμανική αδελφότητα, μέχρι και την Λιβύη και το DAESH.
Είναι λογικό τώρα μετά από 8 χρόνια περίπου απουσίας ισχύος των ΗΠΑ σε όλο τον πλανήτη, οι δελφίνοι να αντιδρούν. Ρώσοι, Κινέζοι, ΕΕ ξαφνιάστηκαν από την πράξη του νέου προέδρου των ΗΠΑ και φυσικό είναι να θελήσουν να δείξουν και αυτοί πώς έχουν χώρο στην νέα κατάσταση δύναμης.
Πρόκειται για ένα εικονικό μπράντεφερ δύναμης που θα έχει τρία στάδια.
- Ποιοι είναι οι ανταγωνιστές και ποιοι οι σύμμαχοι τους.
- Αναγνωριστικές πράξεις και προσπάθεια έμμεσης αποδυνάμωσης/υποσκελισμού.
- Ανοιχτή αντιπαράθεση με άμεση υποταγή ή καταστροφική σύγκρουση.
Το πρώτο στάδιο σε μια αναμέτρηση ικανότητας ισχύος είναι η αναγνώριση των παικτών. Σε αυτό θα μετέχουν όσοι μπορούν να αμφισβητήσουν και να προβάλλουν μεγάλη ισχύ απέναντι στον παλαιότερο και πιο δυνατό παίκτη που είχε την κυριαρχία. Σε αυτούς βρίσκονται οι προαναφερόμενοι ΕΕ, Κίνα και Ρωσία. Μαζί τους θα υπάρξουν και κάποιοι που ίσως να νιώθουν πώς έχουν να κερδίσουν κάτι από μια τέτοια αναμέτρηση. Χώρες όπως Ηνωμένο Βασίλειο, Τουρκία, Ιράν, Ισραήλ, Βόρειος Κορέα, Σαουδική Αραβία και άλλες θα λάβουν θέση σε αντίστοιχα στρατόπεδα σε πρώτη φάση , όπου θα δοκιμαστεί και η δύναμη του ισχυρότερου αν μπορεί να επανέρθει ή είναι σε πραγματική παρακμή.
Στην θεωρία πολέμου που περιγράφεται στο αντίστοιχο βιβλίο, είναι μια δοκιμή χώρου, ισχύος και αντιδράσεων. Σε αυτό το πρώτο στάδιο θα υπάρξουν προκλήσεις και κλιμακώσεις λεκτικές όπου οι δελφίνοι θα θελήσουν να είναι εκείνοι που θα συνεχίσουν την εικόνα του πολυπολικού κόσμου. Αντίστοιχα ο πρώην ισχυρός , θα επιβεβαιώσει την παρουσία του κάνοντας μικρά αλλά άκρως συμβολικά βήματα (πράξεις) που θα προβάλουν την ισχύ του. Ήδη η πρώτη πράξη παίχτηκε με Ε.Ε. και κάποιες εικόνες και δηλώσεις όπου μέχρι στιγμής δείχνει ότι οι ΗΠΑ έχουν το πάνω χέρι. Ακολούθως ήταν η προσπάθεια επιβολής της χώρας του Trump με παρουσία στρατιωτική σε ΕΜΕΑ περιορίζοντας αντίστοιχα την όποια άλλη , από όποια Τρίτη χώρα. Αυτό θα σταματήσει πολύ σύντομα μόλις εμφανιστεί η πιθανότητα να υπάρξει άμεση σύγκρουση.
Το δεύτερο στάδιο είναι η αναμέτρηση σε σημαντικά πεδία. Οι ΗΠΑ θα δείξουν πώς η στρατιωτική τους μηχανή είναι έτοιμη να πλήξει παντού και με καταστροφική ισχύ. Είναι μέρος του gunship diplomacy. Μια πολιτική που τελειοποίησαν οι ΗΠΑ εδώ και χρόνια. Η φράση του G. Bush jr. “you are eitherwith us or against us” θα πάρει πολύ πιο απόλυτη μορφή και θα πλήξει κυρίως τις συμμαχικές χώρες των δελφίνων. Χώρες όπως Ιράν, Βόρειος Κορέα, Τουρκία και άλλες που θέλουν να συνταχθούν με τους ανταγωνιστές των ΗΠΑ θα βρεθούν μεταξύ σφυριού και αμονιού πολύ σύντομα. Εκεί θα είναι και το πρώτο σημείο κρίσης καθώς αν εκεί οι περισσότερες υπαναχωρήσουν και δεν λάβουν και τις απαραίτητες ενισχύσεις από τους ανταγωνίστριες χώρες Κίνα και Ρωσία (κατά την προσφιλή τους συνήθεια) τότε θα αλλάξουν και στρατόπεδο υπό πίεση και αναγνωρίζοντας και πάλι την ικανότητα του ισχυρότερου (ΗΠΑ). Το σημείο αναφοράς άλλωστε , πάντα, σε κάθε συμμαχία είναι κατά πόσοι οι θιγόμενοι θα έχουν βοήθεια ακόμα και αν οι σύμμαχοι τους δεν έχουν να κερδίσουν κάτι, αλλά αντίθετα να χάσουν απέναντι σε άλλες δυνάμεις. Θυμίζω π.χ. την Γιουγκοσλαβία και την Σερβία αργότερα που έμεινε μόνη παρόλο που υποτίθεται ότι είχε συνεργασία στρατιωτική με την Ρωσία.
Τελευταίο στάδιο και πιο κρίσιμο θα είναι η απευθείας αναμέτρηση ισχυρότερου με δελφίνους. Είναι το σημείο με το πιθανότερο ρίσκο να υπάρξει μεγάλος πόλεμος όπως αναφέρουν δεκάδες ικανότατοι αναλυτές. Ένα σημείο κρίσης που στηρίζεται κυρίως στην απόλυτη στάση του V. Putinπου δεν θα δεχτεί να κάνει πίσω καθώς και της Κίνας που σε μια υποχώρηση μπροστά σε ΗΠΑ θα αναγκάσει την ίδια να αναπροσαρμόσει κάθε σχέδιο της για εξάπλωση στον πλανήτη. Σε αυτό το σημείο λοιπόν ή οι ανταγωνιστικές χώρες θα υποταχθούν σε μια νέα επιβολή ισχύος των ΗΠΑ ή θα έρθουν σε άμεση μάχη μαζί τους. Στην πρώτη περίπτωση , μια εικόνα που ξεκίνησε το 2001 και τελείωσε κάπου στο 2006 θα επικρατήσει και πάλι με τις ΗΠΑ να είναι η διοικούσα δύναμη. Στην δεύτερη ουδείς μπορεί να προβλέψει αποτέλεσμα καθώς θα περιλαμβάνει μια μεγάλη πολεμική σύγκρουση που δύσκολα θα αποφευχθεί.
Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει φυσικά να προστεθεί ένα σύνολο άλλων παραγόντων που θα έχουν να κάνουν με χρονικές συγκυρίες και καταστάσεις που απορρέουν από διάφορες άλλες αιτίες. Παράδειγμα είναι η οικονομική κατάσταση που μπορεί να επιταχύνει ή να μειώσει την ταχύτητα εξέλιξης, η σύγκρουση πολιτιστικών στοιχείων που εκβιάζει τρόπον τινά κάποιες αναμετρήσεις άνευ στρατηγικής, κτλ.
Στην παρούσα χρονική στιγμή, με τους παράγοντες που ισχύουν καθώς και με τα πρόσωπα που υπάρχουν μέχρι και το καλοκαίρι του 2017, φαίνεται να βρίσκεται ο πλανήτης στο τέλος του πρώτου σταδίου και στην αρχή του δεύτερου.
– Οι ΗΠΑ ήδη έχουν εκκινήσει στρατιωτική μηχανή και έχει καλέσει όσους θέλουν να «υποταχθούν» στην «συμμαχική ισχύ» του ΝΑΤΟ απέναντι σε κάθε είδους απειλή, φωτογραφίζοντας οποιοδήποτε κράτος θεωρεί ότι θα σταθεί απέναντι τους.
– Οι Ρώσοι νιώθουν πώς είναι ακόμα ισχυροί σε ΕΜΕΑ αλλά έχει γίνει αντιληπτό πώς οι ΗΠΑ δεν θα αφήσουν «λευκή επιταγή» σε περιοχή εκεί για Ρώσους.
– Οι Κινέζοι θα φανεί πώς θα σταθούν στο θέμα της Βορείου Κορέας που ήδη οι ΗΠΑ στέλνουν πλοία για να προβάλουν ισχύ κυριολεκτικά στην «πίσω αυλή» της Κίνας.
– Οι της Ε.Ε. απλά αποδυναμώθηκαν στρατιωτικά με την Βρετανία να φεύγει ενώ καταστάσεις με Τουρκία προφανώς και δεν της δίνουν πόντους για το πόσο ισχυρή είναι, ενώ ταυτόχρονα έχει χάσει κάθε πολιτική συνοχή με Γαλλία και Γερμανία να περιμένουν εκλογές ενώ η εθνική συντηρητική δεξιά ανεβαίνει ραγδαία.
Ο απρόβλεπτος παράγοντας είναι η Ισλαμική τρομοκρατία που αλλάζει πολλές φορές την εστίαση όλων αναλόγως τα χτυπήματα και την εικόνα που μεταδίδεται ενώ δεν μπορεί να αποκλειστεί η δημιουργία μιας εστίας κινδύνου στον κόσμο που να προκαλέσει επιταχύνσεις εξελίξεων (π.χ. μια σύγκρουση σε Βόρειο Κορέα, ή ακόμα και μια σύγκρουση της χώρας μας με Τουρκία έστω και για θερμό επεισόδιο) .
Το επόμενο στάδιο (2ο ) , όπως το αντιλαμβάνομαι ήδη πλέον να διαμορφώνεται , δείχνει την αρχή πίεσης σε χώρες συμμαχικές προς τους ανταγωνιστές. Με πρώτο και κύριο το Ιράν που ήδη αναφέρεται από την υπηρεσία ODNI ενώ ακολουθεί η Τουρκία που φαίνεται να μπει σε στάδιο διαχείρισης με μοχλό τους Κούρδους. Εκεί θα αρχίσει να φαίνεται ποιος θα καταλήξει που.
Όσον αφορά το τελικό στάδιο που συνήθως υπάρχει σε αναμετρήσεις ισχύος και αλλαγής ισορροπιών, είναι κάτι που θα εξαρτηθεί το πότε θα ξεκινήσει από τις όποιες αλλαγές προσώπων υπάρξουν το 2017 σε ΕΕ , το 2018 σε Ρωσία και αν τελικά η Προεδρία των ΗΠΑ παραμείνει ως έχει σε πολιτικές και πρόσωπα ή αν θα αλλάξει κατεύθυνση και ηγεσία. Το μόνο βέβαια , για μένα, όπως το παρατηρώ είναι πώς το πολυπολικό σύστημα ισχύος πεθαίνει ακριβώς όπως είχε τελειώσει στην Ευρώπη του μεσοπολέμου και οι ισχυροί παίρνουν εκ νέου θέση πάλι.
Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας
