Ως κεραυνός εν αιθρία έπεσε η χθεσινή ανακοίνωση της Βρετανίδας Πρωθυπουργού, Theresa May, για πρόωρες εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες, όπως έχει προγραμματιστεί, θα λάβουν χώρα τον επόμενο Ιούνιο και συγκεκριμένα στις 8 του μήνα.
Η ίδια πάντως, όπως επειβεβαιώνεται, είχε ενημερώσει τα κορυφαία στελέχη του κόμματος της και τους υπουργούς της σχετικά, ενώ είχε ήδη πάρει την έγκριση της βασίλισσας ήδη από τη Δευτέρα του Πάσχα.
Στεκόμενη έξω από το κτίριο της οδού Downing η Βρετανή Πρωθυπουργός εξηγούσε γιατί, παρά την απροθυμία της να σύρει τη χώρα σε εκλογές πριν από το 2020 όπως θα έπρεπε χρονικά, προχώρησε σε μια τέτοια πολιτική απόφαση στην παρούσα στιγμή: είναι η πεποίθησή της και, εν πολλοίς, η στυγνή αλήθεια ότι οι διαπραγματεύσεις για την υλοποίηση του Brexit χρειάζονται ξεκάθαρη λαϊκή εντολή – που θα λέγαμε κατά την προσφιλή ρητορική συνήθεια στην Ελλάδα – και σίγουρα μια συμπαγή κυβέρνηση, που θα εφαρμόσει την αναμενόμενη συμφωνία εξόδου της με την ΕΕ δίχως εσωτερικούς τριγμούς και αμφισβητήσεις.
Συνεπώς, παρά την έκπληξη πολλών, η κήρυξη πρόωρων εκλογών έμοιαζε αδήρητη ανάγκη για τη συντηρητική ηγεσία της Βρετανίας, καθώς οι διαπραγματεύσεις λαμβάνουν χώρα από την επίσημη έναρξη του μεταβατικού σταδίου εξόδου του ΗΒ από την ΕΕ τον περασμένο μήνα. Θα κρίνουν επί της ουσίας την εκτός Ένωσης πορεία της Γηραιάς Αλβιώνας, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, για τις επόμενες δεκαετίες.
Επιχειρώντας σε κάθε περίπτωση μια συνολική αποτίμηση της εν Βρετανία πολιτικής κατάστασης, δεν χρειάζεται κάποια ενδελεχής ανάλυση προκειμένου κανείς να αντιληφθεί ότι οι Συντηρητικοί της May έχουν αυτή τη στιγμή το momentum και προηγούνται δημοσκοπικά των άλλων κομμάτων. Κι όχι άδικα με το Εργατικό Κόμμα του Corbyn σε αποσύνθεση, τους κεντρώους Φιλελεύθερους Δημοκρατικούς αδύναμους και την ακροδεξιά του Κόμματος Ανεξαρτησίας, να αποτελεί περισσότερο απειλή για τους Εργατικούς.
Η απόφαση της May εσωκλείει σίγουρα ισχυρό πολιτικό ρίσκο. Κι αυτό διότι, έχοντας δώσει την εικόνα μιας ισχυρής προσωπικότητας που δίνει προτεραιότητα στο συμφέρον της χώρας της έναντι του κόμματός της, με αυτή την απόφαση και τις παρούσες θετικές συγκυρίες για την παράταξή της φλερτάρει με την κατηγορία του πολιτικού οπορτουνισμού.
Μολοταύτα, η May προφανώς εκτίμησε ότι τα όποια πολιτικά κόστη είναι ήσσονος σημασίας σε μια ενδεχόμενη συντριπτική επικράτηση των Συντηρητικών στο Κοινοβούλιο.
Οι αναλυτές εξήραν την απόφαση της May να προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Ορισμένοι χαρακτήρισαν την κίνηση αυτή ως πολιτικά ορθολογική, ακόμα και αν η ίδια είχε αποκλείσει στο πρόφατο παρελθόν τις πιθανότητες για κάτι ανάλογο. Κι εφόσον η απήχησή της στην παρούσα φάση φαίνεται σχετικά ακλόνητη, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν έχει προχωρήσει στον σκληρό πυρήνα των εγγυήσεων από την ΕΕ, η περίοδος που διανύουμε φαντάζει ιδανική για ένα τόσο αποφασιστικό πολιτικό εγχείρημα.
Οι υπόλοιποι πολιτικοί ηγέτες «αναγκάστηκαν» να ακολουθήσουν και να καλέσουν τους ψηφοφόρους να ενδυναμώσουν τις παρατάξεις τους, ο καθείς με ελαφρώς παραλλαγμένη επιχειρηματολογία.
Ο Jeremy Corbyn, ο επικεφαλής των Εργατικών και εκπρόσωπος της σκληροπυρηνικής αριστεράς, δεν χαρακτηρίζεται ουδόλως δημοφιλής, εντούτοις την Τρίτη εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία διάκειται ευμενώς έναντι των πρόωρων εκλογών, όπως άλλωστε ήταν επιβεβλημένο να πράξει. Για τον λόγο αυτό, το Κοινοβούλιο κατά πάσα πιθανότητα θα δώσει σήμερα Τετάρτη την πολυπόθητη πλειοψηφία των 2/3 στη May, προκειμένου να ανακοινώσει κι επίσημα τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών όπως ορίζει ο εκλογικός νόμος.
Οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες και ο νέος τους ηγέτης, Tim Farron, έχουν επανειλημμένως εκφράσει την αντίθεσή τους για την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ και ως προς αυτή την κατεύθυνση έχουν καλέσει για τη διεξαγωγή ενός ακόμα δημοψηφίσματος όσον αφορά στην τελική συμφωνία με τις Βρυξέλλες. Παρά ταύτα και παρά το ότι το κόμμα των Φιλελευθέρων αναμένεται να επανακτήσει ορισμένες έδρες τον Ιούνιο από τους Συντηρητικούς, οι τελευταίοι υπολογίζεται ότι θα αποσπάσουν έδρες από τους Εργατικούς, καθώς πολλές παραδοσιακά Εργατικές περιοχές στα βόρεια της Βρετανίας είχαν ψηφίσει ξεκάθαρα για απόσχιση από την Ευρωπαίκή Ένωση.
Από την πλευρά του ο πρώην πρωθυπουργός Cameron καλωσόρισε την ανακοίνωση της May χαρακτηρίζοντάς τη ως «γενναία και σωστή απόφαση».
Οι επικείμενες εκλογές ενέχουν βέβαια δυνητικά συνέπειες και για την νέα προσπάθεια απόσχισης της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Όσον αφορά σε αυτό το κεφάλαιο όμως, η εκτίμηση του γράφοντος είναι ότι οι εκλογές αποτελούν ταυτόχρονα ευκαιρία και ρίσκο.
Η Σκωτσέζα Πρωθυπουργός, Sturgeon, που ούτως ή άλλως προωθεί μια ανεξάρτητη Σκωτία αλλά και την παραμονή της στην ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπογράμμισε χθες ότι οι πρόωρες εκλογές είναι ευκαιρία για «αντίσταση της Σκωτίας ενάντια στην δεξιά, υφεσιακή Συντηρητική κυβέρνηση, η οποία όχι μόνο δεν διαθέτει ατζέντα για τη Σκωτία, αλλά επιπλέον νομίζει ότι μπορεί να κάνει ό, τι θέλει μαζί της».
Ταυτόχρονα όμως, μια ισχυρότερη πολιτικά May, με ευρύτερη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, σίγουρα θα είναι σε θέση να διαπραγματευτεί πιο ευέλικτα με την Sturgeon και να αποκόψει τις φιλοδοξίες σύνδεσης του Brexit με μια ταυτόχρονη ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας.
Με δεδομένο το τετελεσμένο της απόφασης των Βρετανών για αποχώρηση από τους κόλπους της ΕΕ και την a la carte συμμετοχή στους θεσμούς, τις δομές και τις ευρωπαϊκές πολιτικές, το αποτέλεσμα των εκλογών το μόνο σίγουρο είναι ότι θα δώσει τη δυναμική εκείνη που θα διαπνέει τόσο τις κρίσιμες διαπραγματεύσεις εξόδου μεταξύ ΕΕ-ΗΒ – στον τομέα της οικονομίας, τη συμμετοχή στην ελεύθερη αγορά και τις λοιπές πολιτικές προεκτάσεις – όσο και το στίγμα που θα αφήσει η ερχόμενη Βρετανική ηγεσία στο εσωτερικό της και στις διεθνείς της σχέσεις.
Και κάπως έτσι, οι Βρετανικές εκλογές αντικατοπτρίζουν με τη σειρά τους τη βαθιά πολιτική κρίση στην Ευρωπαϊκή ήπειρο και έρχονται να προστεθούν στο γαϊτανάκι των κρίσιμων εκλογικών διαδικασιών στην Ευρώπη εντός του 2017.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Παντελής
