Από τους
Γεράσιμο Κόντο,
Στάθη Βασιλόπουλο
Φωτό: Δ. Γκολ
Σ τις αίθουσές τους αναβιώνουν σπουδαίες στιγμές του επαναστατικού αγώνα του 1821. Το πυρπολικό του Δημήτρη Παπανικολή, με τιμονιέρη τον Ιωάννη Θεοφιλόπουλο, διαλύει τον τουρκικό στόλο στη ναυμαχία της Ερεσού, ο Τούρκος αρχιναύαρχος Καρά Αλή, υπεύθυνος για τη σφαγή της Χίου, κατατροπώνεται από τον Κωνσταντίνο Κανάρη, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ορμάει με τα τσεκούρια του στον εχθρό και οι βολίδες πέφτουν βροχή στη μάχη του Ναβαρίνου. Αυτές είναι μόνο μερικές από τις εκατοντάδες ιστορίες που «διηγούνται» στους επισκέπτες τους το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, τα οποία έχουν αφιερώσει ένα μεγάλο κομμάτι της συλλογή τους στην Ελληνική Επανάσταση του ‘21 και γιορτάζουν μαζί με όλους τους Ελληνες την επέτειο της 25ης Μαρτίου.
Η εμβληματική περικεφαλαία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, η ταριχευμένη καρδιά του μπουρλοτιέρη Κωνσταντίνου Κανάρη, το βόλι που σκότωσε τον Μάρκο Μπότσαρη, ο ταμπουράς του Μακρυγιάννη και χιλιάδες όπλα, σημαίες, στολές, πίνακες ζωγραφικής, χαρακτικά και άλλα ιστορικά κειμήλια από την εποχή της Επανάστασης του 1821 καλύπτουν απ’ άκρη σ’ άκρη τους διαδρόμους και τις αίθουσες του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, στο μέγαρο της Παλαιάς Βουλής, και «υπενθυμίζουν» σε μικρούς και μεγάλους τις πιο χρυσές σελίδες της ελληνικής Ιστορίας. «Το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής του μουσείου είναι αφιερωμένο στο έπος του 1821. Στις 23 αίθουσες και τις αποθήκες μας σώζονται περισσότερα από 100.000 αντικείμενα μεγάλης ιστορικής αξίας, εκατομμύρια έγγραφα και εκατοντάδες χιλιάδες φωτογραφίες» λέει ο επιμελητής του μουσείου Φίλιππος Μαζαράκης-Αινιάν, σταματώντας μπροστά σε έναν επιβλητικό πίνακα του Ντελακρουά με θέμα τη Σφαγή της Χίου.
Στις προθήκες της πρώτης αίθουσας «φιγουράρουν» δύο οθωμανικές πανοπλίες λάφυρα από το οπλοστάσιο του Μωάμεθ του Πορθητή, ενώ λίγα μέτρα πιο κάτω ξεπροβάλλει η Μεγάλη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου του Βελεστινλή. «Στο δεύτερο μισό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αναπτύχθηκαν πολλές διαφορετικές δυνάμεις, που έθεσαν ως στόχο την αναγέννηση του έθνους. Αυτές οι δυνάμεις συνδέθηκαν αργότερα, μέσω της Επανάστασης.
Πρωταγωνιστές
Από τη μία πλευρά έχουμε τους Φαναριώτες και τους πρώιμους επαναστάτες, όπως ο Λάμπρος Κατσώνης, και από την άλλη τον Ρήγα, κεντρικό πρόσωπο στην προσπάθεια ιδεολογικής αφύπνισης των Ελλήνων» εξηγεί ο κ. Μαζαράκης-Αινιάν. Στην ίδια αίθουσα φιλοξενούνται το γραφείο του Αδαμάντιου Κοραή, η σημαία με τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας και η μικροσκοπική σκακιέρα που σκάλισε ο φυλακισμένος Αλέξανδρος Υψηλάντης μετά την καταστροφή του στρατού του στη μάχη του Δραγατσανίου και την παράδοσή του στους Αυστριακούς. Στους τοίχους του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου κρέμονται δεκάδες προσωπογραφίες ηρώων του 1821, αλλά και οι πρωτότυποι πίνακες του Παναγιώτη (σύμφωνα με άλλες πηγές Δημήτρη) Ζωγράφου, που βασίστηκαν στις εξιστορήσεις του Μακρυγιάννη. «Η συλλογή του μουσείου περιλαμβάνει 24 πίνακες του Ζωγράφου, που αναπαριστούν μάχες και σημαντικές ιστορικές σκηνές, όπως τις διηγήθηκε ο Μακρυγιάννης. Η πρώτη σειρά έργων δημιουργήθηκε πάνω σε ξύλο και προσφέρθηκε ως δώρο στον Οθωνα και η δεύτερη, από χαρτί, παραχωρήθηκε στους πρέσβεις των Μεγάλων Δυνάμεων – Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας».
Ενα από τα πιο πολύτιμα (και αναγνωρίσιμα) εκθέματα του μουσείου είναι η κόκκινη περικεφαλαία του Γέρου του Μοριά από τη θητεία του σε σύνταγμα Ελλήνων εθελοντών του αγγλικού στρατού στη Ζάκυνθο, μεταξύ 1810 και 1816. «Στην περικεφαλαία υπήρχε το λιοντάρι των Αγγλων, αλλά ο Κολοκοτρώνης το αφαίρεσε και έβαλε στη θέση του τον σταυρό. Σώζονται επίσης ο θώρακας (τοκάς, από τη Βοσνία), το γιλέκο του, οι πιστόλες, οι επωμίδες, οι παλάσκες και η νεκρική μάσκα του». Περνώντας ανάμεσα στις πιστόλες, στα σπαθιά και τα τσεκούρια του Γεωργίου Καραϊσκάκη, του Αθανασίου Διάκου και του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ο επισκέπτης οδηγείται στο γραφείο του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, ενώ λίγα βήματα πιο κάτω το βλέμμα στρέφεται στις βολίδες που βρέθηκαν στον βυθό του Ναβαρίνου, στο ράντσο εκστρατείας και στα πορτρέτα του Λόρδου Βύρωνα, αλλά και στα διακοσμητικά αντικείμενα (χαρτιά, φλιτζάνια, πιάτα, μελανοδοχεία, βεντάλιες κ.λπ.) που ανήκαν σε φιλέλληνες.
Αντικείμενα
Στην αίθουσα του Ναυτικού δεσπόζουν η (σπασμένη) βάρκα του Ανδρέα Μιαούλη, η μαρμάρινη λάρνακα με το αγγείο που περιέχει την καρδιά του Κωνσταντίνου Κανάρη, και τα λάβαρα της Υδρας, των Ψαρών και των Σπετσών. Απέναντι από το γραφείο και την αγαπημένη καρέκλα του Ιωάννη Καποδίστρια, που τον «ακολούθησε» σε Ρωσία, Ελβετία, Αίγινα και Ναύπλιο, έχει τοποθετηθεί το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας, του 1844, ενώ στην άκρη του δωματίου «περιμένουν» ο θρόνος, η βάρκα με τα χρυσά σκαλίσματα και η επίσημη ενδυμασία του Οθωνα.
Η ξενάγηση ολοκληρώνεται στην αίθουσα με τις παραδοσιακές φορεσιές, τα κεντήματα, τα υφαντά και τα κοσμήματα από διάφορες περιοχές της χώρας. «Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η επίσημη ενδυμασία της Κυρα-Φροσύνης» αναφέρει ο επιμελητής του μουσείου, την ώρα που ένα τσούρμο μαθητών δημοτικού σχολείου ξεχύνεται στον διάδρομο. «Μας επισκέπτονται καθημερινά πολλά σχολεία, τουρίστες από όλο τον κόσμο, γονείς, νέοι και ηλικιωμένοι. Στα χρόνια της κρίσης η επισκεψιμότητα του μουσείου έχει σχεδόν διπλασιαστεί, από 35.000-40.000 σε περίπου 70.000 άτομα ετησίως. Ισως οι Ελληνες, σε αυτή τη δύσκολη εποχή, αναζητούν την εθνική τους συνείδηση» καταλήγει ο ίδιος.
To 1884 η πρώτη έκθεση σε αίθουσα του ΕΜΠ!
Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο ιδρύθηκε από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, που από τη σύστασή της, το 1882, άρχισε να συλλέγει ιστορικό υλικό. Η έναρξη της λειτουργίας του μουσείου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την «Εκθεση Μνημείων του Ιερού Αγώνος», που πραγματοποιήθηκε το 1884, σε αίθουσα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Στην έκθεση παρουσιάστηκαν σημαίες, έγγραφα, όπλα και προσωπικά αντικείμενα αγωνιστών του 1821, που παραχώρησαν οι απόγονοί τους, ενώ μετά την ολοκλήρωσή της τα περισσότερα κειμήλια δωρήθηκαν στο μουσείο και αποτέλεσαν την πρώτη μόνιμη έκθεσή του. Από το 1960 το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στεγάζεται στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής, που θεμελιώθηκε στις 15 Αυγούστου 1858 από τη βασίλισσα Αμαλία και χρησιμοποιήθηκε ως Κοινοβούλιο από το 1875 έως το 1935. Το μουσείο είναι ανοιχτό για το κοινό από Τρίτη έως Κυριακή, 09.00-14.00 (είσοδος από Σταδίου 13, πλατεία Κολοκοτρώνη). Το εισιτήριο κοστίζει 3 ευρώ για τους ενήλικες και 1,5 ευρώ για τους φοιτητές και τους άνω των 65 ετών. Τις Κυριακές και τις εθνικές επετείους, 25 Μαρτίου και 28 Οκτωβρίου, η είσοδος είναι δωρεάν.
