Η συνεχιζόμενη οικονομική ανάκαμψη είναι δυνατόν να συνοδευθεί από δημοσιονομικά ισορροπημένες δράσεις, εκτιμούν οι αναλυτές της Eurobank, στο εβδομαδιαίο δελτίο τους “7 Ημέρες Οικονομία”, το οποίο καταπιάνεται αυτή την εβδομάδα με τις δημοσιονομικές εξελίξεις κατά το α’ τρίμηνο 2024
Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία που δημοσίευσε το Υπουργείο Οικονομικών στις 30 Απριλίου 2024, για το πρώτο τρίμηνο του 2024 (Ιαν.-Μάρτ. 2024), το συνολικό δημοσιονομικό ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού, σε τροποποιημένη ταμειακή βάση, κατέγραψε έλλειμμα €0,08 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού του 2024 για το Α’ τρίμηνο 2024 κατά €0,74 δισ. ευρώ ή -90.6%.
Το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο κατέγραψε πλεόνασμα €2,99 δισ. ευρώ έναντι στόχου €2,13 δισ. ευρώ για το Α’ τρίμηνο 2024, δηλαδή βελτιωμένο κατά €0,85 δισ. ευρώ ή 40,0%. Αυτή η διαφορά, πέρα από την συγκράτηση των δαπανών κατά €0,34δισ. ή -2.0% έναντι του αντίστοιχου στόχου του Προϋπολογισμού για το Α΄τρίμηνο 2004, μπορεί εν μέρει να αποδοθεί: α) στα έσοδα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που όμως δεν επηρεάζουν το αποτέλεσμα του Προϋπολογισμού σε δημοσιονομικούς όρους, και β) στα φορολογικά έσοδα ύψους €0,65 δισ. ευρώ που προήλθαν από το 2023 και συνεπώς δεν λογίζονται στα δημοσιονομικά αποτελέσματα του 2024.
Τα συνολικά έσοδα έφτασαν τα €16,82 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας τον στόχο για το Α΄ τρίμηνο του 2024 κατά €0,43 δισ. ευρώ ή 2,6%, ενώ οι δαπάνες ανήλθαν σε €16,87 δισ. ευρώ, χαμηλότερες από τον στόχο για το ίδιο τρίμηνο κατά €0,34 δισ. ευρώ ή -2,0%.
Λεπτομερέστερα:
Το δημοσιονομικό ισοζύγιο κατέγραψε έλλειμμα €0,08 δισ. ευρώ, βελτιωμένο κατά €0,74 δισ. ευρώ (-90,6%) σε σχέση με τον στόχο του Α΄ τρίμηνου του 2024.
Το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο κατέγραψε πλεόνασμα, φτάνοντας τα €2,99 δισ. ευρώ, που αντιπροσωπεύει βελτίωση κατά €0,85 δισ. ευρώ (40,0%), σε σύγκριση με τον στόχο του Α΄ τρίμηνου του 2024.
Τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε €16,82 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας τον στόχο του Α΄ τρίμηνου του 2024 κατά €0,43 δισ. ευρώ (2,6%). Τα φορολογικά έσοδα συνέβαλαν με €14,84 δισ. ευρώ σε αυτό το σύνολο, υπερβαίνοντας τον στόχο τους για το Α΄ τρίμηνο του 2024 κατά €0,60 δισ. ευρώ (4,2%). Όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, τα επιπλέον φορολογικά έσοδα των 0,65δισ αφορούν την χρήση του 2023 και συνεπώς δεν θα επηρεάσουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2024. Πιο αναλυτικά:
Τα συνολικά έσοδα από τον φόρο εισοδήματος ανήλθαν στα €5,11 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας τον σχετικό στόχο για το Α’ τρίμηνο 2024 κατά 12,4%.
Τα έσοδα του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων ανήλθαν σε €3,00 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας τον αντίστοιχο στόχο του Α΄ τρίμηνου του 2024 κατά 2,3%. Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων ανήλθαν σε €1,63 δισ. ευρώ, υψηλότερα κατά 38,3% του αντίστοιχου στόχου για το Α΄ τρίμηνο 2024.
Τα συνολικά έσοδα από ΦΠΑ έφτασαν τα €5,88 δισ. ευρώ, καταγράφοντας μια ελαφριά υστέρηση κατά -0,3% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο για το Α’ τρίμηνο 2024. Ο ΦΠΑ προϊόντων και υπηρεσιών εκτός καπνικών προϊόντων και πετρελαιοειδών και παραγώγων, ήταν στα €5,25 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 0,6% έναντι του αντίστοιχου στόχου του Α΄ τρίμηνου 2024.
Τα έσοδα από το φόρο ακίνητης περιουσίας, (εδώ συμπεριλαμβάνονται κυρίως τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ), ήταν ελαφρώς μειωμένα στα €0,26 δισ. ευρώ, χάνοντας τον στόχο του Α΄ τρίμηνου του 2024 κατά -6,3%.
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε €16,87 δισ. ευρώ, καταγράφοντας συγκράτηση κατά €0,34 δισ. ευρώ ή -2,0% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο στόχο του Α΄ τρίμηνου 2024. Οι δαπάνες εμφανίζονται μειωμένες κυρίως λόγω ετεροχρονισμού μεταβιβαστικών πληρωμών προς τους ΟΤΑ και πληρωμών για εξοπλιστικές δαπάνες του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Τα έσοδα από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανέρχονταν στα €2,34 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,03 δισ. ευρώ ή 78,7% σε σύγκριση με τον στόχο του Α΄ τρίμηνου 2024. Οι δαπάνες του ΠΔΕ αυξήθηκαν στα €2,36 δισ. ευρώ, σημειώνοντας σημαντική άνοδο κατά €0,66 δισ. ευρώ ή 39,0% έναντι του στόχου του Α΄ τρίμηνου 2024. Το ισοζύγιο του ΠΔΕ ήταν αρνητικό, καταγράφοντας έλλειμμα €0,02 δισ. ευρώ, βελτιωμένο κατά €0,37 δισ. ή-94,9% σε σχέση με τον στόχο του Α΄ τρίμηνου 2024.
Τα έσοδα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) ανήλθαν σε €0,16 δισ. ευρώ, χαμηλότερα κατά €1,64 δισ. ευρώ (-91,2%) σε σύγκριση με τον στόχο του Α΄ τρίμηνου 2024. Οι δαπάνες του ΤΑΑ ήταν στα €0,46 δισ. ευρώ, σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με τον στόχο του Α΄ τρίμηνου 2024. Το ισοζύγιο του ΤΑΑ ήταν ελλειμματικό στα €0,30 δισ. σε χειρότερη θέση κατά 1,64 δισ. ή -122,0% έναντι του στόχου του Α’ τριμήνου 2024.
Σύμφωνα με τα στοιχεία Γενικής Κυβέρνησης που δημοσίευσε το Υπουργείο Οικονομικών στις 3 Μαΐου 2024, το δημοσιονομικό ισοζύγιο ανήλθε στο €-1,0 δισ το Α’ τρίμηνο 2024, αυξημένο κατά 99,7% σε ετήσια βάση. Το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο ανήλθε στα €1,9 δισ., μειωμένο κατά 17,7% σε ετήσια βάση. Τα συνολικά έσοδα της Γενικής Κυβέρνησης ανήλθαν στα €24.0 δισ., μειωμένα κατά -1.7% σε ετήσια βάση ενώ οι συνολικές δαπάνες ανήλθαν στα €22.6 δις., μειωμένες κατά 1,4% σε ετήσια βάση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης για το Α’ τρίμηνο 2024, οι συνολικές ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις συμπεριλαμβανομένων των ληξιπρόθεσμων επιστροφών φόρων που είναι δυνατόν να πιστωθούν στους δικαιούχους, ανέρχονται σε €3,02 δισ., αυξημένες κατά 17,2% σε σχέση με το τέλος του 2023 (Σχήμα 2). Με την εξαίρεση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τους ΟΤΑ, όλες οι υπόλοιπες κατηγορίες καταγράφουν αύξηση σε σχέση με το τέλος του 2023. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η αύξηση αυτή είναι πιθανό να είναι συγκυριακή. Το ενδιαφέρον όμως επικεντρώνεται στις οφειλές των νοσοκομείων που το Α’ τρίμηνο 2024 ανέρχονταν σε €1,32 δισ. και αποτελούσαν το 48,1% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων. Οι εν λόγω υποχρεώσεις παρουσίασαν αύξηση 10% σε σχέση με το τέλος 2023. Αν και η εν λόγω αύξηση είναι σημαντική, δεν αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου μιας και στις οφειλές προς τα νοσοκομεία εμφανίζονται τα μικτά ποσά και υφίσταται υποχρέωση από τους προμηθευτές για rebate & clawback που δεν έχει συμψηφιστεί ακόμη. Οι καθαρές ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των νοσοκομείων είναι σημαντικά χαμηλότερες.
Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό 2024, ο στόχος για το πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2024 ανέρχεται σε 2,1% ΑΕΠ (πρωτογενές πλεόνασμα). Επιπλέον, σύμφωνα με τα συνοπτικά στοιχεία που δημοσίευσε το Υπουργείο Οικονομικών σχετικά με το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης:
Το δημοσιονομικό ισοζύγιο (Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης) εκτιμάται στο -1,2 %ΑΕΠ το 2024 και αναμένεται στο -0,9%ΑΕΠ το 2025.
Το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο εκτιμάται στο 2,1%ΑΕΠ το 2024 και αναμένεται επίσης στο 2,1%ΑΕΠ το 2025.
Το δημόσιο χρέος εκτιμάται στο 152,7%ΑΕΠ το 2024 (από 161,9%ΑΕΠ το 2023) και αναμένεται στο 146,3%ΑΕΠ το 2025 (Σχήμα 3).
Το αποθεματικό ρευστότητας (cash buffer), στο τέλος Μαρτίου 2024 ανερχόταν στα 36,5 δισ. Μέρος του αποθεματικού αναμένεται να χρησιμοποιηθεί για την εξυπηρέτηση του χρέους τα επόμενα χρόνια.
Οι παραπάνω δημοσιονομικοί στόχοι περιλαμβάνουν την εφαρμογή μέτρων στήριξης της οικονομίας συνολικού ύψους €2,4 δισ. για την περίοδο 2024-2025, καθώς και σε αυξημένες επενδύσεις μέσω του ΠΔΕ, το οποίο θα αυξηθεί κατά €0,4 δισ.
Οι δράσεις για το 2024 περιλαμβάνουν παρεμβάσεις συνολικού ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, στον Προϋπολογισμό 2024 προβλέπονται ήδη:
Η αύξηση του μισθολογίου των δημοσίων υπαλλήλων με εκτιμώμενο ετήσιο κόστος €0,9 δισ.
Η αύξηση του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για οικογένειες με παιδιά με κόστος €0,14 δισ.
Η αύξηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος με κόστος €0,04 δισ.
Η επέκταση του επιδόματος μητρότητας σε αγρότες και ελεύθερους επαγγελματίες με κόστος €0,04 δισ.
Η αύξηση των συντάξεων με κόστος €0,5 δισ.
Οι νέες δράσεις που θα εφαρμοστούν το 2024 και δεν περιέχονταν στον Προϋπολογισμό 2024 περιλαμβάνουν:
Την αύξηση του επιδόματος γέννησης με κόστος €0,1 δισ.
Την αύξηση της αποζημίωσης των εφημεριών των ιατρών με κόστος €0,05 δισ.
Την επιστροφή του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο με κόστος €0,1 δισ.
Παράλληλα, το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων θα αυξηθεί κατά €0,4 δισ., φτάνοντας συνολικά τα €2,41 δισ.
Τα μέτρα για το 2025, συνολικού ύψους €0,9 δισ., (με δεδομένο ότι δεν θα γίνουν αλλαγές μέχρι τον Σεπτέμβριο 2024) περιλαμβάνουν:
Τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών με κόστος €0,2 δισ.
Την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος με κόστος €0,1 δισ.
Τη μονιμοποίηση της επιστροφής του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο με κόστος €0,1 δισ.
Την παράταση της αναστολής του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές με κόστος €0,02 δισ.
Την αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος με κόστος €0,02 δισ.
Την αύξηση των συντάξεων βάσει του ΑΕΠ και του πληθωρισμού με κόστος €0,4 δισ.
Συμπερασματικά, με δεδομένο ότι οι μακροοικονομικές προβλέψεις του Προγράμματος Σταθεροτητας και Ανάπτυξης θα επαληθευθούν (μεταξύ άλλων ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ στο 2.5% και στο 2.6% για το 2025 και το 2026 αντίστοιχα, πληθωρισμός στο 2,6% και στο 2,0% για το 2025 και το 2026 αντίστοιχα, κτλ), η συνεχιζόμενη οικονομική ανάκαμψη είναι δυνατόν να συνοδευθεί από δημοσιονομικά ισορροπημένες δράσεις, διασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο, τη διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας.
