Σε δύο άρθρα μου την προηγούμενη εβδομάδα, ασχολήθηκα με τα ερωτήματα και τις ερμηνείες που γεννούν οι εξελίξεις μετά τη διπλωματική και οικονομική απομόνωση του Κατάρ. Σήμερα θα εστιάσω στο πως επηρεάζουν ή θα μπορούσαν να επηρεάσουν οι εξελίξεις αυτές τη χώρα μας και ποια είναι τα ενεργειακά ζητήματα κυρίως, τα οποία κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με την απαιτούμενη σοβαρότητα.
Ξεκινώ από τα θετικά. Είναι αναμφίβολα μια μεγάλη διπλωματική επιτυχία του Νίκου Κοτζιά πως η Ελλάδα ανέλαβε τη διπλωματική εκπροσώπηση της Αιγύπτου στο Κατάρ καθώς δείχνει αξιοπιστία κι εμπιστοσύνη της χώρας μας στον αραβικό κόσμο. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς η Ελλάδα έχει έτσι την ευκαιρία να παίξει έναν ευρύτερο διαμεσολαβητικό ρόλο στην περιοχή και μάλιστα τη στιγμή που η Τουρκία – αν και θα επιθυμούσε διακαώς έναν τέτοιο ρόλο – εκ των πραγμάτων, είναι μέρος του προβλήματος. Οι στενές σχέσεις και οι οικονομικές συναλλαγές του Ερντογάν με τη σημερινή βασιλική οικογένεια του Κατάρ δημιουργούν τη βεβαιότητα πως μια πιθανή αλλαγή του καθεστώτος στο αραβικό κρατίδιο θα να είναι και ο πρόλογος για το πολιτικό τέλος του ισχυρού άντρα της Τουρκίας.
Την ώρα ωστόσο που το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών «διαβάζει» σωστά τις εξελίξεις κι ανταποκρίνεται με επιτυχία σε αυτές, δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο και για το υπουργείο Ενέργειας. Το παράδειγμα της ιδιωτικοποίησης του ΔΕΣΦΑ είναι χαρακτηριστικό. Ενώ είναι από τα βασικά προαπαιτούμενα για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης, η σχετική προκήρυξη δεν έχει βγει ακόμη. Όπως δεν έχει δοθεί μια πειστική απάντηση γιατί «πήγε στα βράχια» και η προηγούμενη διαδικασία. Η προκήρυξη αναμένεται μέσα στη βδομάδα, αλλά η παράταση της καθυστέρησης δημιουργεί εύλογα ερωτήματα, όταν μάλιστα όλη η αγορά συζητάει πως ο πρόεδρος του ΔΕΣΦΑ Σωτήρης Νίκας λέει πολλά « ti amo» τον τελευταίο καιρό.
Από την άλλη πλευρά η ΔΕΠΑ καλώς έκανε και υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας με τη ρωσική Gazprom,για τη δημιουργία της νότιας διαδρομής για την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Ευρώπη, που μέσω Τουρκίας και Ελλάδας θα φθάνει στην Ιταλία. Από κει και πέρα ασφαλώς θα πρέπει να εκτιμηθούν προσεκτικά οι δηλώσεις του αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα Geoffrey Pyatt , ο οποίος αναφέρθηκε πρόσφατα στη σημασία υποδομών όπως ο TAP τονίζοντας πως «δεν θα πρέπει να μεταφέρουν ρωσικό φυσικό αέριο αλλά θα αλλάξουν την εξίσωση και δεν θα επιτρέπουν στη Ρωσία να χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο.».
Στο χώρο της ενέργειας η συμμαχία που εκ των πραγμάτων διαμορφώνεται είναι μεταξύ ΗΠΑ – Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ – Αιγύπτου. Είναι αυτή που μπορεί να εξασφαλίσει την αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο αλλά είναι και η συμμαχία που θα πρέπει να επιβεβαιώνεται σε όλες τις πλευρές της ενεργειακής πολιτικής και όχι μόνον επιλεκτικά.
Από αυτή την άποψη καλές οι συμφωνίες με τη Gazprom αλλά ακόμα καλύτερα θα ήταν η ΔΕΠΑ να ανεβάσει ταχύτητες στην προώθηση της κατασκευής του τέρμιναλ LNG στην Αλεξανδρούπολη ως πύλη εισόδου υγροποιημένου φυσικού αερίου στα Βαλκάνια και τη Ν.Α Ευρώπη. Κι αυτό έχει άμεση σχέση με τα τεκταινόμενα στο Κατάρ. Με τις ευλογίες των ΗΠΑ το Κατάρ αναδείχθηκε σε έναν μεγάλο ενεργειακό παίκτη, πρωταγωνιστώντας στις εξαγωγές LNG. Από το 2016 και μετά τα δεδομένα έχουν αλλάξει.
Οι ΗΠΑ προωθούν πλέον το δικό τους υγροποιημένο φυσικό αέριο από σχιστόλιθο. Μάλιστα, ο ελληνικός εφοπλισμός παίζει αυτή την ώρα εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στις εξαγωγές του αμερικανικού LNG, με πρωταγωνίστρια την εισηγμένη στη Wall Street ναυτιλιακή GasLog Ltd, συμφερόντων Παναγιώτη Γ. Λιβανού, ο οποίος θα συμμετέχει και στην κοινοπραξία κατασκευής του terminal της Αλεξανδρούπολης. Έτσι λοιπόν, η πλωτή μονάδα μπορεί να συνδέεται με το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου με αγωγό μήκους 28 χλμ. και μέσω του αγωγού αυτού το αμερικάνικο αεριοποιημένο LNG να προωθείται στις αγορές τόσο της Ελλάδας όσο και της ευρύτερης περιφέρειας και ειδικότερα της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Σερβίας, της Ουγγαρίας αλλά και της Ουκρανίας.
Ορθώς λοιπόν ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ Θεόδωρος Κιτσάκος είπε πρόσφατα σε μια ημερίδα πως η περιοχή της Αλεξανδρούπολης συγκεντρώνει όλες τις δυνατότητες και τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού ενεργειακού κόμβου για την ευρύτερη περιοχή. Φτάνει να γίνει και να μην παραμένει στο συρτάρι του «αναποφάσιστου» Σταθάκη.
Όποιο κι αν είναι το ζήτημα, ο κ. Σταθάκης έχει διαρκώς την ίδια απάντηση: «Να τελειώσει πρώτα η αξιολόγηση». Μέχρι τότε δεν αποφασίζει, δεν υπογράφει, δεν ξεμπλοκάρει, κρατάει τα πάντα στο συρτάρι. Όμως η αξιολόγηση είναι μια τεχνική διαδικασία και είναι υποδεέστερης σημασίας από τις μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Ο Σταθάκης πρέπει να πάρει μια σαφή εντολή για να προχωρήσει αυτά που πρέπει να προχωρήσει. Είναι αναγκαίο να υπάρξει συντονισμός μεταξύ των «πόλων» της κυβέρνησης ώστε εξωτερική πολιτική, άμυνα κι ενέργεια τουλάχιστον να είναι στο ίδιο «μήκος κύματος». Και να μην αυτοσχεδιάζει ο καθένας κατά το δοκούν.
Επίσης θα πρέπει να προσεχθεί αυτό που ακούγεται εντόνως στην αγορά κι αφορά μια μεγάλη επιφύλαξη για την τύχη που θα έχουν τα ΕΛΠΕ αν ο μη γένοιτο γίνει καμιά «στραβή» στην περιοχή του Κόλπου, λόγω της υπερβολικά μεγάλης έκθεσής τους στο ιρανικό πετρέλαιο. Καλές οι «κολεγιές» με το Ιράν αλλά μη βρεθούμε και να απολογούμαστε στο τέλος…
Όλα τα παραπάνω έχουν βαρύνουσα σημασία σε μια συγκυρία γεωπολιτικής ρευστότητας και με την ενέργεια να βρίσκεται στο επίκεντρο των μεγάλων παικτών του παγκόσμιου συστήματος. Σε τέτοιες περιστάσεις απαιτείται υψηλό αίσθημα ευθύνης μακριά από μικροπολιτικές σκοπιμότητες και ιδεολογικές εμμονές.
Οι σωστές αποφάσεις είναι αυτές που μετράνε και όχι να περιμένουμε πότε ο Καμένος θα πάει με τον Προσωπάρχη του Λευκού Οίκου Ρέινς Πρίμπους στο Αγ. Όρος για να έχουμε ήσυχο το κεφάλι μας για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Καλά είναι κι αυτά αλλά καλύτερα θα είναι και κάθε υπουργός να κάνει σωστά τη δουλειά του με γνώμονα το πραγματικό εθνικό συμφέρον.
Γράφει ο Σπύρος Ριζόπουλος
