Οι « Άθλιοι» του 21ου αιώνα

Μπορεί το χιόνι που έπεσε αυτές τις μέρες να «στόλισε» την Αθήνα και άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, δημιουργώντας ένα αλλιώτικο σκηνικό και διαφορετικές εικόνες για τους κατοίκους, μεγάλους και μικρούς, όμως πίσω απ’ όλα αυτά για αρκετούς πλέον συνανθρώπους μας που δεν μπορούν να συντηρήσουν τον εαυτό τους και δεν μπορούν να εξασφαλίσουν στοιχειωδώς στέγη, κρύβεται περισσότερο η δυστυχία, παρά την προσπάθειά τους να επιβιώσουν.

Έτσι, μετά τον χορό των νιφάδων ακολουθούν ο παγετός και το πολικό κρύο, τα οποία, όπως και να το κάνουμε, είναι ένας «αργός θάνατος» για τους αστέγους στους δρόμους της Αθήνας αλλά και των άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων, όπου αναζητούν φαγητό, μια ζεστή γωνιά, ακόμη κι ένα χαρτόκουτο για να καλυφθούν από το κρύο.

Στην εποχή της μεγάλης οικονομικής κρίσης, οι άστεγοι αποτελούν πλέον ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα, καθώς ο αριθμός τους συνεχώς αυξάνεται, ενώ παλεύουν με κάθε τρόπο να επιβιώσουν και ο παγωμένος χειμώνας αποτελεί «κατάρα» γι’ αυτούς.

Στην Ευρώπη του σήμερα, υπάρχουν πλέον και οι νεοάστεγοι, που είναι άνθρωποι που έχασαν μια «φυσιολογική» ζωή, τα μεγαλύτερα θύματα της οικονομικής κρίσης που θερίζει τη Γηραιά Ήπειρο και οι οποίοι, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της Κομισιόν, υπολογίζονται γύρω στα 3 εκατ. στα κράτη-μέλη.Συνολικά, δηλαδή, σύμφωνα με τις τελευταίες στατιστικές της Κομισιόν, οι άστεγοι στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχονται στα 4,1 εκατομμύρια, όμως οργανώσεις που ασχολούνται με το ζήτημα υποστηρίζουν ότι αυτός ο αριθμός απέχει πολύ από την πραγματικότητα και είναι πολύ μεγαλύτερος

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Δήμου Αθηναίων αλλά και διαφόρων ΜΚΟ, οι άστεγοι στο κέντρο της Αθήνας υπολογίζονται γύρω στους 1.400 με 1.600, στους περισσότερους από τους οποίους ο δήμος προσφέρει στέγη, κουβέρτες, φάρμακα και φαγητό, σε πολλές περιπτώσεις σε συνεργασία με την Εκκλησία της Ελλάδος.

«Εδώ και πέντε χρόνια, την περίοδο του μεγάλου ψύχους ή των υψηλών θερμοκρασιών ανοίγουν αίθουσες με κλιματισμούς. Ο δήμος διαθέτει πέντε θερμαινόμενους χώρους για τους αστέγους. Αυτές τις μέρες αντιμετωπίσαμε το πέμπτο κύμα ψύχους» επισημαίνει στο «Π» ο υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου του Δήμου Αθηναίων, Γιώργος Σταματόπουλος.

Για την έξαρση της γρίπης των τελευταίων ημερών, αλλά και τις εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούν, ο Γ. Σταματόπουλος αναφέρει ότι «τα συνεργεία του δήμου κάνουν καθημερινά επιτόπιες παρεμβάσεις στους αστέγους, προσφέροντας κουβέρτες και φάρμακα. Υπάρχουν συνεργεία που εργάζονται συνεχώς έξω στον δρόμο».

Επίσης, υποστηρίζει ότι γίνεται μια προσπάθεια να πείσουν τους αστέγους να μείνουν στους τρεις ξενώνες φιλοξενίας που υπάρχουν, καθώς, όπως επισημαίνει, σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, ένα ποσοστό 70% των αστέγων είναι εξαρτημένοι από ουσίες, αλκοολικοί, ένα μεγάλο ποσοστό έχει ψυχικά νοσήματα, ενώ αρκετοί είναι δεμένοι με τον χώρο και τα σημεία που επιλέγουν να μένουν στον δρόμο.

Στην πρωτεύουσα της πιο πλούσιας χώρας της Ευρώπης, της Γερμανίας, οι άστεγοι ανέρχονται στους 17.000 για το 2016, σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδιακής Ομάδας Εργασίας για τη Βοήθεια Αστέγων (Bundesarbeitsgemeinschaft Wohnungslosenhilfe / BAG W).

Δηλαδή, 7.000 περισσότεροι από το 2014, εκ των οποίων οι χίλιοι προέρχονται από την Ανατολική Ευρώπη και οι υπόλοιποι 6.000 είναι πρόσφυγες, των οποίων το αίτημα για άσυλο έχει εγκριθεί, αλλά δεν επαρκούν οι κοινωνικές κατοικίες για να τους στεγάσουν. (Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν ωστόσο και 20.000 άστεγοι πρόσφυγες με προσωρινές άδειες παραμονής).

Ο αριθμός των αστέγων της Γερμανίας ανερχόταν το 2010 σε 248.000, ενώ το 2014 είχαν φτάσει τους 335.000. Από το 2015 έως το 2018 αναμένεται αύξηση κατά 200.000, με αποτέλεσμα ο αριθμός των αστέγων να φτάσει τους 536.000, σημειώνοντας μια αύξηση της τάξεως του 60%, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της BAG W.

Ο επικεφαλής της BAG W, Τόμας Σπεχτ, υποστηρίζει ότι η κύρια αιτία για την εξέλιξη αυτού του θλιβερού φαινομένου είναι η απουσία κρατικής πολιτικής για την ενίσχυση της κατασκευής κοινωνικών κατοικιών και για την καταπολέμηση της φτώχειας σε συνδυασμό με την εκτόξευση των ενοικίων.

Από την πλευρά της, η γερμανική κυβέρνηση θεωρεί ότι «η έλλειψη στέγης δεν οφείλεται τόσο πολύ στην έλλειψη κατοικιών, αλλά έχει κατά κανόνα και μια σειρά από άλλα ψυχο-κοινωνικά αίτια».

O σιδηροδρομικός σταθμός του Ζωολογικού Κήπου προσφέρει καθημερινά δωρεάν γεύματα σε 700 άτομα, ενώ αναμένεται να κατασκευαστεί ένα κέντρο αστέγων ποικίλης αρωγής, το οποίο όμως θα είναι έτοιμο την άνοιξη του 2018. Επίσης, από τι αρχές του περασμένου Νοεμβρίου ανοίγουν κάθε βράδυ ορισμένοι σταθμοί του μετρό για να κοιμηθούν οι άστεγοι. Παράλληλα διάφορες ενορίες, κοινωνικές ενώσεις και φιλανθρωπικές οργανώσεις συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Βοήθεια του Βερολίνου για την αντιμετώπιση του ψύχους».

Σε μια πιο βόρεια και συνεπώς πιο κρύα πρωτεύουσα της Ευρώπης, στο Λονδίνο, οι άστεγοι υπολογίζονται στους 170.000 σήμερα, σύμφωνα με τη βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση Shelter (Καταφύγιο).

Η οργάνωση αξιοποίησε στοιχεία του βρετανικού υπουργείου Κοινοτήτων και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τμημάτων κοινωνικών υπηρεσιών και από τη φιλανθρωπική οργάνωση Homeless Link, και ισχυρίζεται ότι «αποκαλύπτει για πρώτη φορά την αληθινή κλίμακα των αστέγων».

Στη βρετανική πρωτεύουσα, όπου οι περικοπές δαπανών είναι μεγάλες, οι τοπικές αρχές αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. «Δεν υπάρχει ενιαία λύση σε αυτό το πρόβλημα. Ο αριθμός των αστέγων εδώ συνεχίζει να αυξάνεται, ενώ τα οικονομικά καταλύματα μειώνονται και το κόστος της στέγασης δεν ήταν ποτέ υψηλότερο» αναφέρεται σε ανακοίνωση της διοικητικής περιφέρειας του Λονδίνου, Λιούισαμ.

Και το Παρίσι έφτασε σε νέα «ύψη» απ’ όταν η οικονομική κρίση χτύπησε την Ευρώπη το 2008. Τοπικές ΜΚΟ εκτιμούν ότι από τους 30.000 αστέγους, περίπου 2.000 μένουν όλο το 24ωρο στους δρόμους της πόλης. Ο αριθμός των αστέγων στο Παρίσι αυξήθηκε κατά 84% από το 2001 μέχρι και το 2012, σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία INSEE.

«Οι μισθοί δεν πάνε με τον ίδιο ρυθμό που πάνε τα ενοίκια και όλο και περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται με προσωρινά ή μερικής απασχόλησης συμβόλαια, γεγονός που δεν βοηθάει την κατάσταση» επισημαίνει ο επικεφαλής της ΜΚΟ Fondation Abbé Pierre, Έρικ Κόνσταντιν.Η γαλλική πρωτεύουσα έχει υποσχεθεί να δημιουργεί 7.000 καταλύματα για ευπαθείς ομάδες κάθε χρόνο, συμπεριλαμβανομένων και των μετατροπών παλαιών γκαράζ της Ρενό και εγκαταλελειμμένων ταχυδρομείων σε διαμερίσματα για οικογένειες.