Η στρέβλωση του δημοκρατικού πολιτεύματος, το οποίο υποτίθεται ότι προστατεύεται από το Σύνταγμα, είναι μια από τις αιτίες που υφιστάμεθα τόσα δεινά.
Ίσως, έπρεπε το ερώτημα να ήταν “αν έχουμε δημοκρατία στην Ελλάδα”. Και τούτο διότι, ο καθείς από τα εκατομμύρια των Ελλήνων δίνει και την δική του ερμηνεία στον όρο “δημοκρατία”, προσαρμόζοντάς την στις δικές του επιθυμίες ή ιδεοληψίες.
Το σημερινό φαινόμενο να καταφέρονται υπουργοί εναντίον θεσμών, ή να αλληλοκαλύπτονται αρμοδιότητές τους, αποτελεί παρακμή. Η στρέβλωση του δημοκρατικού πολιτεύματος, το οποίο υποτίθεται ότι προστατεύεται από το Σύνταγμα, αποτελεί μια από τις αιτίες που υφιστάμεθα τόσα δεινά.
Δεν είναι του παρόντος να κάνω λόγο για την αλληλοεπικάλυψη της νομοθετικής με την εκτελεστική εξουσία, θα αναφερθώ μόνον στις ανοίκειες επιθέσεις που δέχεται από υπουργούς ο θεσμός της Δικαιοσύνης, ένας από τους τρεις πυλώνες (με την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία) του δημοκρατικού, αλλά κοινοβουλευτικού πολιτεύματος.
Και σε εμφανή δικτατορικά καθεστώτα, κρατούνται κάποια προσχήματα. Στην ημετέρα Σοβιετία -όχι μόνον κατά Πολάκη- υπάρχει πλήρης περιφρόνηση, όχι μόνον της Δικαιοσύνης αλλά καθ’ ολοκληρία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το βεβαίωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο οποίος δεν κατάλαβε, φυσικά, τι είπαν οι δικαστές με την φράση “αστοιχείωτη επίθεση”, απευθυνόμενοι στον αντιδημοκράτη (ως μαρξιστή) Πολάκη, και ούτε λίγο ούτε πολύ, είπε πως η κυβέρνησή του καταφέρνει και ξεπερνά πολλές φορές ακόμα και θεσμικά εμπόδια.
Αυτό είναι γνωστό. Το βλέπουμε καθημερινά. Δεν περιμέναμε να ομολογηθεί, γεγονός που δείχνει εφηβική έπαρση. Ίσως, επειδή ακόμη διατηρεί ελπίδες ο λαός, ότι κάποιο χέρι θα σταματήσει τον κατήφορο, και δεν αντιδρά, όπως επιβάλλεται. Έγραψα προχθές για την αληθινή δημοκρατία, με την οποία διοικήθηκαν οι Έλληνες τόσο κατά την Βυζαντινή όσο και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με των “Ελλήνων τις Κοινότητες”. Θέλω να προσθέσω ορισμένα πράγματα για να καταδειχθεί η αναντιστοιχία των λόγων με τις πράξεις.
Η επικρατούσα θέση για την τοπική αυτοδιοίκηση, είναι ότι πρόκειται για ένα «γόνιμο πεδίο συλλειτουργίας των αντιπροσωπευτικών θεσμών και των μορφών της άμεσης δημοκρατίας», ότι διαμορφώνει «ένα πλαίσιο συμμετοχής των πολιτών στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων, ενεργοποίησης και σύμπραξης της κοινωνίας των πολιτών» ή «συγκροτεί το πολιτικό σύστημα βασισμένο στις αρχές της συμμετοχικής δημοκρατίας».
Όλοι οι παραπάνω ορισμοί, έχουν κοινό σημείο τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων. Πώς υλοποιείται αυτό στη σημερινή μορφή της τοπικής αυτοδιοίκησης; Με την άσκηση του δικαιώματος του πολίτη να εκλέγει τους άρχοντές του κάθε πενταετία. Και μετά; Μετά θα περιμένει την επόμενη πενταετία για να το επανασκήσει. Πού είναι η συμμετοχή, πού είναι η συλλειτουργία, πού είναι η σύμπραξη της κοινωνίας των πολιτών; Πουθενά.
Παραμερίζω την υπόνοια ότι τα πολιτικά συστήματα, με τα οποία κυβερνώνται οι λαοί, αν τους ωφελούσαν θα είχαν κηρυχθεί παράνομα, και μένω στο γεγονός ότι το παρόν αυτοδιοικητικό σύστημα δεν ονομάστηκε “Κλεισθένης”, ως μιμούμενο το έργο του μεγάλου Έλληνα νομοθέτη, αλλά προτιμήθηκε το όνομα του εργολάβου Καλλικράτη και ο Κλεισθένης απέφυγε έναν απαξιωτικό τίτλο. Φαίνεται, είτε δεν μελετήθηκε ορθά το έργο του Κλεισθένη, είτε έπρεπε να αναγνωριστεί ο ρόλος κάποιων “εθνικών εργολάβων” που δυναστεύουν τον τόπο.
Κατ’ αρχάς, η πολιτειακή δομή του Κλεισθένη βασιζόταν στην τοπογραφία, όχι υπό τη σημερινή έννοια συνένωσης δήμων με κομματικά κριτήρια, αλλά κάθε δήμος (“φυλή”) χωρισμένος σε τρία μέρη (“τριττύες”) ήταν αυτόνομος. Περιλάμβανε περιοχές από το άστυ (για τις υπηρεσίες και το εμπόριο), την παραλία (για ψαράδες και ναυτικούς) και τη μεσογαία (για γεωργούς και κτηνοτρόφους).
Κυρίως όμως η συμμετοχή των πολιτών ήταν άμεση, διότι αφενός όλοι είχαν κάποιο ρόλο, αφετέρου η λογοδοσία των αρχόντων δεν ήταν μια τυπική υπόθεση, αλλά ουσιαστική και εξονυχιστική. Ο μικρός αριθμός των πολιτών συνέβαλε, ώστε να γνωρίζουν καλά οι ψηφοφόροι τους υποψηφίους δια ζώσης και όχι από προεκλογικά φυλλάδια, και αυτό συντελούσε στο να κρίνουν καλύτερα τους υποψηφίους, αλλά και να τους ελέγχουν κατά την αποχώρησή τους, αφού γνώριζαν λεπτομερώς τις πηγές των εσόδων τους.
Έχει αυτό καμιά σχέση με τον σημερινό τρόπο ανάδειξης των αυτοδιοικητικών αρχόντων; Όχι. Το ίδιο το υπουργείο Εσωτερικών, ακυρώνει την άμεση δημοκρατία με την αυθαίρετη ονοματοδοσία των δήμων, είτε από άγνοια (δεν το αποκλείω) είτε από σκοπιμότητα (ούτε αυτό).
Δήμος θα πει λαός. Ο οποίος συμμετέχει ενεργά, όπως επιτάσσει η δημοκρατία (= η εξουσία στα χέρια του λαού). Γι’ αυτό και γίνεται λόγος για τον Δήμο (λαό) των Αθηναίων, και όχι της Αθήνας. Σε όλες τις ελληνικές πόλεις η αναφορά γίνεται στους πολίτες και όχι στο έδαφος. Δήμος Πατρέων, Δήμος Λαρισσαίων (πλην του δήμου Θεσσαλονίκης, όπου η ονομασία επιβλήθηκε επί τουρκοκρατίας και παρέμεινε).
Στην ιστοσελίδα, όμως του υπουργείου Εσωτερικών, αυθαίρετα (αλλά με τάση παγίωσης) επικρατεί η ελληνική “τσαπατσουλιά”. Ελάχιστοι δήμοι αναφέρονται σωστά (Αθηναίων, Λαρισαίων, Πατρέων) οι περισσότεροι όμως λανθασμένα (Πύργου, Έδεσσας). Και διαβάζουμε στην ιστοσελίδα “Δήμος Κομοτηνής” κείμενο με την υπογραφή του “δημάρχου Κομοτηναίων”.
Ίσως κάποιος αποδώσει όλα αυτά στη γνωστή έλλειψη παιδείας που μας διακατέχει. Αυτό όμως σημαίνει και πλήρη άγνοια ως προς το τι σημαίνει αυτοδιοίκηση και ποια η σχέση της με τη συμμετοχική δημοκρατία.
