της Judy Dempsey
Η Σύνοδος της G20 που τελείωσε στις 8 Ιουλίου στο γερμανικό λιμάνι του Αμβούργου, έδειξε την έκταση του χάσματος μεταξύ των ΗΠΑ, των Ευρωπαίων συμμάχων τους, και άλλων μελών της G20. Υπήρξαν διαφορές όσον αφορά την επιδίωξη ενός διεθνούς συστήματος εμπορίου βασισμένου σε κανόνες και όπως αναμενόταν, σχετικά με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump πήρε αυτό που ήθελε απο το τελικό ανακοινωθέν, το οποίο συμφωνήθηκε λίγες μόνο ώρες πριν από τη λήξη της Συνόδου. Έδειξε τις τεράστιες δυσκολίες στο να βρεθεί μια γλώσσα στην οποία θα μπορούσαν όλοι οι ηγέτες να συμφωνήσουν.
Απρόθυμα, οι ηγέτες συμφώνησαν να συμπεριλάβουν στο ανακοινωθέν την απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή. Εάν αυτό δεν ήταν αρκετό, η αμερικανική αντιπροσωπεία επίσης πρόσθεσε στο κείμενο ότι “θα προσπαθούσε να συνεργαστεί στενά με τις άλλες χώρες ώστε να τις βοηθήσει να αποκτήσουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν τα ορυκτά καύσιμα πιο καθαρά και πιο αποδοτικά”.
Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel η οποία φιλοξένησε τη Σύνοδο Κορυφής, δεν μάσησε τα λόγια της για το αποτέλεσμα. “Στο τέλος, οι διαπραγματεύσεις για το κλίμα αντικατοπτρίζουν διαφωνία -όλοι εναντίον των ΗΠΑ”, δήλωσε στους δημοσιογράφους. Και το γεγονός πως οι διαπραγματεύσεις για το εμπόριο ήταν εξαιρετικά δύσκολες, οφείλεται στις συγκεκριμένες θέσεις που έχει υιοθετήσει η Αμερική”, πρόσθεσε η Merkel. Θα μπορούσε να είχε προχωρήσει και άλλο. Η G20 επιβεβαίωσε το πόσο εύθραυστη είναι η πολυμέρεια και αμφισβήτησε σιωπηρώς το εάν η Ευρώπη ήταν σε θέση να την ενισχύσει.
Οι ΗΠΑ ταλαντευόταν πάντα μεταξύ πολυμέρειας και μονομέρειας. Αλλά βάζοντας την Αμερική πρώτα, ο Trump οδηγεί αργά και σταθερά μια εκστρατεία εναντίον των θεσμών που ιδρύθηκαν μετά το 1945 και έχουν σταθεί στη Δύση.
Αλλά όχι για πολύ. Η Κίνα συνεχίζει να αναπτύσσεται οικονομικά, πολιτικά και στρατηγικά. Το τεράστιο μέγεθος και η ισχύς της, ήδη αμφισβητούν τη Δύση, Οι εμπορικές πολιτικές του trump όπως η αποχώρηση την ΤΡΡ, δίνει στην Κίνα μια χρυσή ευκαιρία.
Μια αποδέσμευση των ΗΠΑ θα υπονόμευε επίσης το διεθνές εμπορικό σύστημα που είναι βασισμένο σε κάνονες, εκτός κι αν η ΕΕ γίνει αρκετά ισχυρή και ενωμένη ώστε να περιορίσει την κάμψη της Δύσης. Ως έχει, η απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την ΕΕ έχει αφήσει την Ένωση οικονομικά, πολιτικά και στρατηγικά ασθενέστερη. Αλλά αυτή η τάση θα μπορούσε να αντιστραφεί με διάφορους τρόπους.
Το πρώτο είναι ο ρόλος της Merkel. Αν και δεν υπήρχαν άλλοι ηγέτες να δώσουν στην ΕΕ μια νέα αίσθηση κατεύθυνσης, η Merkel με κάποιον τρόπο δεν ήθελε να αναλάβει το συγκεκριμένο ρόλο.
Αυτό μπορεί να φαίνεται αντίφαση. Ήταν η γερμανική κυβέρνηση αυτή που ανέλαβε την ηγεσία στη διάρκεια της κρίσης του ευρώ, μέσω αυστηρών μέτρων λιτότητας για την Ελλάδα και άλλες χρεωμένες χώρες της ευρωζώνης. Ήταν η Merkel που διατήρησε την ΕΕ ενωμένη στην επιβολή και μετακύλιση των κυρώσεων στη Ρωσία, μετά από την προσάρτηση της Κριμαίας. Και ήταν η Merkel που αποφάσισε να δώσει ασφάλεια και καταφύγιο σε σχεδόν 1 εκατ. πρόσφυγες που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στο Ιράκ και στη Συρία.
Αλλά όταν ήρθε η ώρα για να τεθεί μια ατζέντα για την Ευρώπη, η Merkel επανειλημμένως παραμένει στα μετόπισθεν. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει τώρα, διότι για πρώτη φορά από τότε που ανέλαβε Καγκελάριος το 2005, έχει ανταγωνισμό. Ο Emmanuel Macron, ο Γάλλος ευρώφιλος πρόεδρος, βιάζεται να βγάλει την Ευρώπη μπροστά. Αυτός είναι ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο η ΕΕ θα μπορούσε να ανακόψει την πτώση.
Μόλις τελειώσουν οι γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές το Σεπτέμβριο, ο Macron όχι μόνο σκοπεύει να αναβιώσει τον γαλλό-γερμανικό άξονα, ο οποίος παραδοσιακά οδηγεί την Ευρώπη προς περισσότερη ενοποίηση. Θέλει επίσης να διεξάγει μία σειρά συμβάσεων με τις άλλες χώρες. “Η Γαλλία πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία. Θέλω να το κάνω χάρη στη στενή συνεργασία που έχω ήδη αρχίσει με τη Γερμανίδα Καγκελάριο’, τόνισε ο Macron. “Μέχρι το τέλος του έτους, και σε αυτή τη βάση, θα ξεκινήσουμε δημοκρατικές συμβάσεις σε όλη την Ευρώπη. Θα εξαρτηθεί από τον καθένα μας εάν θα τις υπογράψουμε ή όχι”.
Αυτό είναι σημαντικό. Ο Macron χρειάζεται όσο το δυνατό περισσότερες συμμαχίες εάν θέλει μια πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη, οικονομικά και πολιτικά. Μακροπρόθεσμα, αυτή η προσπάθεια αφορά το να μπορέσει η Ευρώπη να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο απεμπλοκής των ΗΠΑ. Αφορά επίσης το να προστατεύσει η Ευρώπη τις αξίες της Δύσης.
Για αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, έχει επίσης έναν κρίσιμο ρόλο να διαδραματίσει όταν πρόκειται για την προστασία και την επέκταση ενός διεθνούς εμπορικού συστήματος βασισμένου στους κανόνες. Η εμπορική συμφωνία την οποία υπέγραψε η ΕΕ με την Κίνα την παραμονή της G20, ήταν κρίσιμο και για τις δύο πλευρές. Η Ιαπωνία δεν έχει αυταπάτες για τον μελλοντικό ρόλο της Κίνας στην περιοχή και αλλού. Η Κομισιόν αναγνωρίζει την τεράστια σημασία της προστασίας και της επέκτασης του ελεύθερου εμπορίου, ιδιαίτερα δεδομένων των απόψεων του Trump για την πολυμέρεια.
Και αυτό ήταν το μεγάλο μήνυμα που βγήκε από τη σύνοδο του G20Q η ανάγκη να προστατευτούν οι πολυμερείς οργανισμοί. Ναι, αυτοί οι θεσμοί είναι δύσκολοι, δυσκίνητοι, γραφειοκρατικοί και πολύ εξαρτώμενοι από την έννοια ότι οι αποφάσεις συχνά διαλύονται. Αλλά το να προχωρήσουν μόνοι τους δεν αποτελεί επιλογή, ακόμη και για τις ΗΠΑ.
Το άλλο μήνυμα από τη Σύνοδο, και μια ακόμη πιο δύσκολη πρόκληση, ήταν η ανάγκη να καταστεί η παγκοσμιοποίηση πιο περιεκτική. ¨Η παγκοσμιοποίηση έχει δημιουργήσει προκλήσεις και τα οφέλη της δεν έχουν κατανεμηθεί αρκετά ευρέως”, ανέφερε το ανακοινωθέν. Το συμπέρασμα ήταν σαφές για όλους τους ηγέτες. Ο λαϊκισμός είναι ένα από τα συμπτώματα της παγκοσμιοποίησης.
Ο Macron και η Merkel το γνωρίζουν καλά αυτό. Παρά τον παράγοντα που υπάρχει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η εκλογή του Macron δεν σημαίνει ότι ο λαϊκισμός έχει πάει για ύπνο. Αλλά σημαίνει ότι το μέλλον της ΕΕ είναι και πάλι στην ατζέντα.
