Δεν θέλω να σκέφτομαι τι ήθελε να δώσει στους Τούρκους ο Αναστασιάδης, αλλά κιότεψε όταν πίσω από τα χαμόγελα είδε τα… κοφτερά δόντια του Ελληνα ΥΠΕΞ
Με τον Νίκο Κοτζιά δεν μας ενώνουν πολλά. Η μοναδική προσωπική επαφή μας ήταν πριν από οκτώ χρόνια, όταν αναγκάστηκα να τον απολύσω διά τηλεφώνου! Διευθυντής τότε στο «Εθνος» εγώ (λίγο πριν τα βροντήξω) και αυτός εξωτερικός συνεργάτης-αρθρογράφος.
Περί της επιστημονικής επάρκειάς του, δεν χωρούσε συζήτηση. Τα κείμενά του, όμως, εξέπεμπαν έναν δογματισμό, που κάποια στιγμή τον παρέσυρε για να αποδοκιμάσει δημοσίως ένα σχόλιο πολιτικού συντάκτη της ίδιας εφημερίδας. Τον πήρα στο τηλέφωνο, χωρίς να γνωριζόμαστε, και προσπάθησα να του εξηγήσω ότι είναι άκομψο να «την πέφτει» σε έναν συνάδελφο από το μέσον στο οποίο όλοι εργαζόμασταν.
Να σας πω την καθαρή μου αλήθεια, ούτε θυμάμαι την αιτία της αντιπαράθεσης, και πιθανόν ο Κοτζιάς να είχε δίκιο. Δεν έπαιρνε, όμως, από λόγια… Κουβέντα στην κουβέντα, γρήγορα η συνδιάλεξη… εξετράπη. Εφτασε να διερωτηθεί ποια ήταν η προσφορά μου στο Πολυτεχνείο και στα χρόνια της χούντας. Του εξήγησα ότι τότε ήμουν 11 χρόνων, οπότε ήταν δύσκολο να προσφέρω κάτι προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, και εν τέλει γίναμε… μπίλιες, με αποτέλεσμα την απόλυσή του. Αυτή ήταν η ανάμνησή μου από τον Κοτζιά, μαζί με μια απορία -δεν σας κρύβω- για το πώς ένας νοήμων -κατά γενική ομολογία- άνθρωπος μπορούσε να γοητευθεί (προσωρινά, έστω) από ένα «ούφο» σαν τον Γιωργάκη Παπανδρέου.
Οταν ήρθε η ώρα να αναλάβει ο Κοτζιάς το υπουργείο Εξωτερικών, επί ΣΥΡΙΖΑ πλέον, αποφάσισα να τον παρακολουθήσω στενά. Πρώτον, επειδή το λεγόμενο «διπλωματικό ρεπορτάζ» είναι η μεγάλη μου αγάπη, καθώς από εκεί ξεκίνησα, και, δεύτερον, επειδή είχα μια έγνοια για το πώς ένας άνθρωπος τόσο αψίκορος θα μπορούσε να σταθεί στο συγκεκριμένο πόστο.
Σας εξομολογούμαι, λοιπόν, ότι η έως τώρα θητεία του συγκεκριμένου κυβερνητικού στελέχους αποτελεί μια εξαιρετικά ευχάριστη έκπληξη. Ο Κοτζιάς αποδεικνύεται ένας πολύ καλός υπουργός Εξωτερικών: ισορροπημένος και μετρημένος, δηκτικός και αυστηρός εκεί όπου πρέπει, αλλά χωρίς τις εκρήξεις και τα καραγκιοζιλίκια του Πάγκαλου.
Σεβάστηκε τις κατευθυντήριες γραμμές προηγούμενων κυβερνήσεων σε στρατηγικά θέματα, όπως, π.χ., η συνεννόηση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, προώθησε τις διμερείς σχέσεις σε πολλά επίπεδα, διατήρησε ένα έξυπνο ισοζύγιο μεταξύ Γερμανίας και Αμερικής, τόλμησε όμως να εξυπηρετήσει και τους Κινέζους, εδραιώνοντας το «άνοιγμα» στο Πεκίνο του Κώστα Καραμανλή. Ακόμη και την εύθραυστη ισορροπία με τους Ρώσους διαχειρίστηκε, η σχέση με τους οποίους τραυματίστηκε σοβαρά, για μια σειρά από λόγους, από τις κυβερνήσεις Παπανδρέου και Σαμαρά. Απέδειξε, επομένως, ο Κοτζιάς ότι στη διπλωματία δεν διακατέχεται από ιδεοληψίες και πως κάνει ό,τι μπορεί για να προωθήσει την εικόνα μιας «πολυπολικής Ελλάδας», που δεν έχει μονοσήμαντες εξαρτήσεις, πέρα από την αδιαμφισβήτητη δανειακή ομηρία.
Η μεγαλύτερη, όμως, υπηρεσία που προσέφερε ο Κοτζιάς στην πατρίδα ήταν στις σχέσεις με την Τουρκία και στο Κυπριακό. Δεν θέλω να σκέφτομαι τι θα είχε συμβεί, αν δεν ήταν αυτός και τις δύο φορές στις συναντήσεις της Ελβετίας… Και δεν θέλω να φανταστώ τι είχε στο μυαλό του αυτός ο ανεκδιήγητος Αναστασιάδης να δώσει στους Τούρκους, αλλά ευτυχώς κιότεψε όταν πίσω από τα χαμόγελα είδε τα… κοφτερά δόντια του Ελληνα υπουργού Εξωτερικών.
Κράτησε τα «μπόσικα» ο Κοτζιάς στη διαδικασία, πέραν πάσης αμφιβολίας. Κατήγγειλε εγκαίρως τις μεθοδεύσεις του Νορβηγού μεσολαβητή και προστάτευσε τον πρωθυπουργό, αποτρέποντας την εσπευσμένη μετάβασή του στη Γενεύη κάτω από συνθήκες αφόρητης διεθνούς πίεσης. Κι ας φώναζαν οι διάφοροι Γιούνκερ ότι «χάνεται η τελευταία ευκαιρία για την επίλυση του Κυπριακού».
Καμία ευκαιρία δεν χάνεται, γιατί απλούστατα καμία ευκαιρία δεν υπήρξε με τις σημερινές τουρκικές θέσεις. Σε αντίθεση με τον Αναστασιάδη, που ήθελε «λύση με το στανιό και μετά βλέπουμε…», ο Κοτζιάς κατάλαβε ότι δεν έχουμε λόγο να είμαστε επισπεύδοντες ούτε μπορούμε να ξεπουλήσουμε -έναντι μιας αβέβαιης ή και επικίνδυνης προοπτικής- διαπραγματευτικά όπλα της ελεύθερης Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως αυτά που απορρέουν από την ιδιότητα του μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ο ιδιόρρυθμος Κοτζιάς αποδείχτηκε τελικά ο κατάλληλος άνθρωπος, την κατάλληλη στιγμή, στην κατάλληλη θέση. Το Κυπριακό δεν θα επιλυθεί στη θητεία του, αλλά θα μπορεί να καυχάται ότι αυτός απέτρεψε την απόπειρα για μια πραγματικά αισχρή διευθέτηση…
