Αρχική Διάφορα Συλλογή και Ανάλυση Πληροφοριών (4) – Ειδικές Δράσεις: Μυστικές Επιχειρήσεις Και Παραπλάνηση

Διάφορα

Συλλογή και Ανάλυση Πληροφοριών (4) – Ειδικές Δράσεις: Μυστικές Επιχειρήσεις Και Παραπλάνηση

19/07/2017

της ΓΙΟΛΑΝΤΑ ΤΣΕΚΟΥΡΑ

Μυστικές Επιχειρήσεις (Covert Actions)

Γενικό πλαίσιο & Ορισμός

Επιθυμώντας κανείς να ερευνήσει το πλαίσιο των Μυστικών Επιχειρήσεων, σημαντικό είναι να γνωρίζει ότι οι επιχειρήσεις αυτές, μαζί με τη Συλλογή και Ανάλυση και την Αντικατασκοπεία, αποτελούν τις τρεις κυριότερες αποστολές πληροφόρησης.

Μάλιστα, ο τομέας των Μυστικών Επιχειρήσεων συνιστά και τον πιο αμφιλεγόμενο, κυρίως λόγω των μέσων που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη των στόχων που έχουν οι εν λόγω επιχειρήσεις.

Ο όρος Μυστικές Επιχειρήσεις ανταποκρίνεται στην έννοια των δραστηριοτήτων που διεξάγονται από την Κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (εφεξής Η.Π.Α.), με στόχο να επηρεάσουν τις οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες εκτός του πεδίου αρμοδιότητας τους, ήτοι του εδάφους τους -οπουδήποτε η Κυβέρνηση επιθυμεί ο ρόλος της να μην είναι προφανής ή γνωστός δημοσίως-, χωρίς, ωστόσο, να περιλαμβάνονται παραδοσιακές στρατιωτικές δραστηριότητες, που στηρίζουν τον ανωτέρω στόχο.

Το πιο σημαντικό στοιχείο που διακρίνει τις Μυστικές Επιχειρήσεις από τις υπόλοιπες δράσεις της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των Η.Π.Α. (Central Intelligence Agency, εφεξής C.I.A.) είναι ότι δεν πρόκειται για συνηθισμένη αποστολή, αλλά για ένα στοιχείο που υπάγεται, κατά φύση και κατά Προεδρικό Εκτελεστικό Διάταγμα, αποκλειστικά στην Αμερικανική Προεδρική δεινότητα.

Η ιδιαιτερότητα και το κρίσιμο της μυστικότητας έγκειται στις πηγές χρηματοδότησης, και όχι στην πράξη καθ’ αυτή.

Οι Μυστικές Επιχειρήσεις συναντώνται με διάφορους ευφημισμούς, οι οποίοι ανταποκρίνονται στο περιεχόμενό τους.

Έτσι, όταν κάποιος στην πολιτική σκηνή κάνει λόγο για την «τρίτη επιλογή» (κάτι ανάμεσα στη διπλωματία και τον ανοιχτό πόλεμο), την «ήσυχη επιλογή» (σίγουρα πιο ήσυχη από την αποστολή ενόπλων δυνάμεων) ή για «ιδιαίτερες δραστηριότητες», αναφέρεται κατά βάση σε κρυφή παρέμβαση στις υποθέσεις άλλου κράτους, προς υποστήριξη των Αμερικανικών στόχων εξωτερικής πολιτικής.

Μορφές Μυστικών Επιχειρήσεων

Οι Μυστικές Επιχειρήσεις διαιρούνται σε 4 υποκατηγορίες:

Προπαγάνδα

Πολιτική Δράση

Παραστρατιωτικές Δραστηριότητες

Πόλεμος Πληροφοριών

1.Προπαγάνδα:

Πρόκειται για το πιο εκτενές μέσο προς την επίτευξη των στόχων των Μυστικών Επιχειρήσεων.

Υπό το πρίσμα της «δημόσιας διπλωματίας», η C.I.A. έχει διοχετεύσει, ανά τα χρόνια, τεράστιες λίστες από μυστική προπαγάνδα, διεξαχθείσα από το ευρύ δίκτυο πρακτόρων της.

Το δίκτυο αυτό περιλάμβανε ανταποκριτές, εκδότες περιοδικών και εφημερίδων, τηλεοπτικούς παραγωγούς, παρουσιαστές τηλεοπτικών προγραμμάτων, καθώς και οποιονδήποτε άλλο, ο οποίος βρισκόταν σε θέση να διαδώσει τις αντιλήψεις της Αμερικανικής Κυβέρνησης, χωρίς να εγείρει υποψίες.

2.Πολιτική Δράση:

Εκτός από την προπαγάνδα, μια Μυστική Επιχείρηση μπορεί να πάρει τη μορφή οικονομικής βοήθειας σε φιλοδυτικούς πολιτικούς ή σε υπαλλήλους του γραφειοκρατικού μηχανισμού άλλων κρατών, καθώς και σε ομάδες, προς διευκόλυνση της προεκλογικής τους εκστρατείας ή πρόσληψη νέων κομματικών μελών.

Ωστόσο, μπορεί να λάβει και την αντίθετη μορφή, με τη C.I.A. να έχει προσφύγει αρκετές φορές στη διαταραχή αλλοδαπών οικονομιών, χτυπώντας διατροφικά προϊόντα.

Άλλες μορφές πολιτικής δράσης που έχουν καταγραφεί είναι η πρόκληση αναταραχής στον εργατικό τομέα -με συνέπεια τον αναβρασμό εναντίον της κυβέρνησης- , η πλαστογράφηση ξένων νομισμάτων, προσπάθειες να υποτιμηθούν οι τιμές σε αγροτικά προϊόντα που παράγονται από ανταγωνιστές, η μόλυνση προμηθειών ελαίου, ακόμα και η ανατίναξη γραμμών ηλεκτρικού ρεύματος και η ναρκοθέτηση λιμανιών, ώστε να αποθαρρυνθούν ανταγωνιστικά εμπορικά εγχειρήματα.

3.Παραστρατιωτικές Δραστηριότητες:

Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει την εκπαίδευση αλλοδαπών στρατιωτών και αστυνομικών, την προμήθεια στρατιωτικών συμβουλών, όπλων και στρατιωτικών οχημάτων, καθώς και το σχεδιασμό και την εφαρμογή σεναρίων δολοφονίας πολιτικών προσώπων.

Αδιαμφισβήτητα, πρόκειται για την πιο προκλητική και αμφιλεγόμενη μορφή Μυστικών Επιχειρήσεων, διότι παραστρατιωτικές δραστηριότητες της C.I.A. έχουν λάβει χώρα σε περιπτώσεις καταστάσεως πολέμου -και όχι μόνο-, ενώ συχνό υπήρξε, επίσης, το φαινόμενο, κατά το οποίο πόροι προορισμένοι για παραστρατιωτική λειτουργία χρησιμοποιήθηκαν για άλλες αποστολές.

4.Πόλεμος Πληροφοριών:

Πρόκειται για νέα προσθήκη στον τομέα των Μυστικών Επιχειρήσεων και αποτελεί συνέπεια της ολοένα αυξανόμενης χρήσης και στήριξης στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

Συγκεκριμένα, κάθε πρόγραμμα πληροφόρησης που στοχεύει σε μυστική εισβολή σε υπολογιστή ή τραπεζικό σύστημα, με σκοπό την αλλοίωση ή καταστροφή λογισμικού και πληροφοριών, θεωρείται πια Μυστική Επιχείρηση.

Ρόλος των Μυστικών Επιχειρήσεων

Καταρχήν, ρόλος κάθε προγράμματος Μυστικών Επιχειρήσεων που επιθυμούν να πετύχουν η C.I.A. και ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. είναι, σε γενικές γραμμές, ο επηρεασμός ενός ξένου κοινού, ώστε αυτό να προβεί σε κάποια ενέργεια, ή να απέχει από τη διεξαγωγή κάποιας άλλης, προς προώθηση των Αμερικανικών συμφερόντων.

Αυτό το «κοινό» μπορεί να είναι μια κυβέρνηση, ο πληθυσμός μιας χώρας, ένα τμήμα του πληθυσμού ή και υπερεθνικές ομάδες, όπως τρομοκρατικές οργανώσεις ή καρτέλ ναρκωτικών.

Τα αποτελέσματα της Μυστικής Επιχείρησης είναι απαραίτητο να είναι ορατά, τουλάχιστον σε ένα τμήμα του πληθυσμού, ώστε να προκληθεί η επιθυμητή αλλαγή συμπεριφοράς.

Ενώ, λοιπόν, η πρόσληψη και η κατεύθυνση αλλοδαπών πολιτών ως πρακτόρων είναι μυστική, το παραχθέν αποτέλεσμα των πράξεών τους, συνήθως, θα είναι προφανές.

Πράγματι, είναι πρακτικά αδύνατον πράξεις που είναι κρυφές να έχουν κάποιον αντίκτυπο, ειδικά όταν ο επιθυμητός αυτός αντίκτυπος είναι η άσκηση επιρροής.

Αυτό, όμως, που πρέπει οπωσδήποτε να επιτευχθεί είναι η αντίληψη των δραστηριοτήτων του πράκτορα ως «εννόμων» από το στοχευόμενο κοινό, σκοπός που πραγματοποιείται, μόνο καθόσον η χρηματοδότηση των Η.Π.Α. προς το συγκεκριμένο εγχείρημα παραμένει κρυφή.

Στην πραγματικότητα, οι Μυστικές Επιχειρήσεις επιτρέπουν στον Πρόεδρο των Η.Π.Α. να επιβάλλει μέτρα σε καθεστώτα, χωρίς να γίνεται αντιληπτό ότι πηγή αυτών των πιέσεων είναι η Αμερικανική Κυβέρνηση.

Σκοποί των Μυστικών Επιχειρήσεων

Από το 1948 μέχρι και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι Μυστικές Επιχειρήσεις χρησιμοποιούνταν, καταρχήν, για να εμποδίσουν την επέκταση του κομμουνισμού οπουδήποτε στον πλανήτη.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του 1980, άρχισαν να χρησιμοποιούνται και για άλλους σκοπούς, ανάλογα με το τι θεωρούσε η Κυβέρνηση των Η.Π.Α. ως απειλή.

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, την ατζέντα των Μυστικών Επιχειρήσεων ήρθαν να συμπληρώσουν η τρομοκρατία, η παράνομη διακίνηση ναρκωτικών και ο πολλαπλασιασμός των όπλων μαζικής καταστροφής.

Παρόλο που οι Μυστικές Επιχειρήσεις παραμένουν ένα όπλο κατά του κομμουνισμού, σταδιακά αντικείμενο αυτών των επιχειρήσεων έγιναν ομάδες ή υποκείμενα, και όχι πια κυβερνήσεις.

Για την ακρίβεια, σκοπός τους έγινε η πρόληψη βλάβης στις Η.Π.Α., αντί της, μέχρι πρότινος, προσπάθειας περιορισμού της εξάπλωσης απειλητικών ιδεολογιών.

Με αυτήν τη μεταστροφή των στόχων, όχι μόνο οι Μυστικές Επιχειρήσεις περιορίστηκαν αριθμητικά, αλλά έπαψαν να αποτελούν αμφιλεγόμενο αντικείμενο.

Απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι, κατά την περίοδο 1991-2004, όσες επιχειρήσεις βγήκαν στο φως ήγειραν ελάχιστα θέματα.

Παραπλάνηση (Denial & Deception)

Γενικό Πλαίσιο & Ορισμός

Η χρήση της στρατηγικής Παραπλάνησης χρονολογείται από τόσο παλιά, όσο υφίσταται η δράση των κυβερνήσεων και του στρατού.

Η Απόκρυψη (Denial) και η Παραπλάνηση (Deception) είναι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν ένα συνδυασμό από επιχειρήσεις πληροφόρησης, τις οποίες αναλαμβάνει ένα κράτος, για να πετύχει τους στόχους του.

Η Απόκρυψη αναφέρεται στην προσπάθεια να παρεμποδιστεί η διοχέτευση χρήσιμων πληροφοριών, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη γνώση σημαντικών γεγονότων από κάποιον αντίπαλο.

Από την άλλη πλευρά, η Παραπλάνηση αναφέρεται στην προσπάθεια ενός κράτους να προκαλέσει εσφαλμένη αντίληψη σε κάποιον αντίπαλο, σχετικά με ένα γεγονός που δεν είναι αληθές.

Παρόλο που πρόκειται για διαφορετικές δραστηριότητες, στην πράξη, η Απόκρυψη και η Παραπλάνηση είναι αλληλένδετες έννοιες και έχουν τον ίδιο σκοπό: την αποπλάνηση ενός στόχου.

Όταν και οι δύο δραστηριότητες αποβούν επιτυχείς, ο αποπλανηθείς οδηγείται στο να πιστέψει μια «πλαστή ιστορία» αντί για την αλήθεια και, κατά συνέπεια, να εξυπηρετεί τα συμφέροντα εκείνου που επιδιώκει την αποπλάνηση.

Στρατηγική είναι η Απόκρυψη και Παραπλάνηση, όταν επηρεάζει άμεσα εθνικά συμφέροντα.

Για την ακρίβεια, πρόκειται για επιρροή που ασκείται στις κυρίαρχες πολιτικές γραμμές μιας κυβέρνησης, και όχι σε λεπτομέρειες που αφορούν στην εφαρμογή κάποιας πολιτικής.

Υπό αυτό το πρίσμα, γίνεται αντιληπτό ότι η Παραπλάνηση στοχεύει στα υψηλότερα κλιμάκια μιας κυβέρνησης ή μιας στρατιωτικής αλυσίδας.

Ξένη Απόκρυψη και Παραπλάνηση προκύπτει, όταν ένας κρατικός ή μη κρατικός παράγοντας χρησιμοποιεί αυτές τις τεχνικές, για να ικανοποιήσει τα δικά του συμφέροντα, έναντι Αμερικανικών στόχων, συμφερόντων και πολιτικών.

Στόχοι Παραπλάνησης

Υπάρχουν 3 στόχοι σε κάθε Παραπλάνηση:

Άμεσος στόχος: προετοιμασία υιοθέτησης μιας πεποίθησης από το στόχο.

Ενδιάμεσος στόχος: ο επηρεασμός των πράξεων από εκείνον που επιδιώκει την Παραπλάνηση.

Απώτατος στόχος: η ωφέλεια εκείνου που επιδιώκει την Παραπλάνηση, που αντλείται από τις πράξεις του στόχου.

Κατά τη διαδικασία λήψεως απόφασης από το στόχο, παρουσιάζονται σε αυτόν εναλλακτικές επιλογές σε ένα αδιέξοδο.

Ανάλογα με το σκοπό εκείνου που επιδιώκει την Παραπλάνηση, προκύπτουν δύο διαφορετικοί τύποι:

Α-Type: Παραπλάνηση βασισμένη στην παραγωγή ασάφειας.

Αυτός ο τύπος ενισχύει την ασάφεια του στόχου γύρω από μια κατάσταση, παρέχοντάς του μόνο δύο εναλλακτικές λύσεις, εκ των οποίων η μία αντιπροσωπεύει την πραγματική κατάσταση.

M–Type: Παραπλάνηση βασισμένη στην εσφαλμένη κατεύθυνση.

Αυτός ο τύπος, αντιθέτως, μειώνει την ασάφεια του στόχου, οδηγώντας τον στην αποδοχή της εναλλακτικής που ευνοεί περισσότερο εκείνον που επιδιώκει την Παραπλάνηση.

Ο M-Type διακρίνεται περαιτέρω σε 3 υποκατηγορίες:

M1: εκμετάλλευση των προκαταλήψεων του στόχου, παρουσιάζοντάς του μια εναλλακτική λύση που είναι ήδη διατεθειμένος να αποδεχτεί ως αληθινή ή επιθυμητή.

Μ2: προσπάθεια να πεισθεί ο στόχος να επιλέξει μια εναλλακτική που ο ίδιος είναι διατεθειμένος να αμφισβητήσει, ή να αντιμετωπίσει ως ακατάλληλη.

Μ3: περιπτώσεις όπου οι προδιαθέσεις του στόχου δεν είναι άμεσα συνδεόμενες ή ενδεικτικές του τι τελικά αυτός θα επιλέξει να δεχθεί ως αληθινό.

Μέθοδοι και Τεχνικές Παραπλάνησης

Ιστορικές περιγραφές αναφέρουν ότι οι επιχειρήσεις Παραπλάνησης ποικίλουν, από συγκεκριμένες μάχες μέχρι ολόκληρες στρατιωτικές εκστρατείες.

Για να αποκτήσει κανείς μια γενική εικόνα των μέσων που χρησιμοποιούνται κατά τις επιχειρήσεις Απόκρυψης και Παραπλάνησης, σημαντικό είναι να αναφερθούν 5 Τεχνικές Παραπλάνησης και 2
Στρατηγικές Μέθοδοι.

Τεχνικές Παραπλάνησης:

Το Δόλωμα: η τεχνική αυτή παρουσιάζει στον αντίπαλο μια ξαφνική ευκαιρία που ενδεχομένως θα εκμεταλλευτεί.

Η Επαναλαμβανόμενη Διαδικασία: προδιαθέτει τον αντίπαλο, μέσω της επανάληψης, να δεχθεί κάποια αβλαβή συμπεριφορά, η οποία, ωστόσο, χρησιμοποιείται σαν κάλυψη μιας επακόλουθης επιχείρησης.

Το Ακούσιο Λάθος: κάνει τον αντίπαλο να νομίζει ότι σημαντικές πληροφορίες περιήλθαν στα χέρια του από λάθος.

Η Προφανής Λύση: παρέχει παραπλανητικές πληροφορίες, ώστε να υποστηριχθεί η ιδέα ότι θα ακολουθηθεί η προφανής λύση, ενώ υποκρύπτει πληροφορίες σχετικές με την πραγματική μέθοδο.

Η Κακή Τύχη: λειτουργεί παρομοίως με το Ακούσιο Λάθος, με τη μόνη διαφορά ότι η κακή τύχη δεν μπορεί να αποδοθεί σε κανέναν.

Στρατηγικές Μέθοδοι

Δόγμα Έμμεσης Προσέγγισης: στοχεύει στο να αποφευχθεί μια άμεση επίθεση εναντίον ενός κατοχυρωμένου αντιπάλου, πείθοντας πως η επίθεση θα έρθει από αλλού.

Εκμετάλλευση του Απίθανου: στοχεύει στον αιφνιδιασμό του αντιπάλου, κάνοντας πράξη αυτό που ο αντίπαλος θεωρούσε απίθανο.

Προϋποθέσεις επιτυχημένης εφαρμογής

Οι ανωτέρω τεχνικές και μέθοδοι, συμπληρωματικά, υποστηρίζονται από 7 Θεμελιώδεις Αρχές Παραπλάνησης, οι οποίες, πρακτικά, στοχεύουν στην παροχή ενός αλγορίθμου, για την εφαρμογή αυτών των μεθόδων και τεχνικών.

Θεμελιώδεις Αρχές Παραπλάνησης:

Κεντρικός Έλεγχος.

Απαιτείται όλα τα πεδία της Παραπλάνησης να ελέγχονται κεντρικά, ώστε να μην
υπάρξει σύγχυση, και το επίπεδο του ελέγχου να καθορίζεται από τον αριθμό των μονάδων που εμπλέκονται στο σχέδιο.

Στήριξη από Πολλαπλά Δίκτυα.

Απαιτείται όλες οι εσφαλμένες πληροφορίες σε όλα τα δίκτυα να στηρίζουν την

Παραπλάνηση, και τα δίκτυα να βρίσκονται σε συμφωνία μεταξύ τους.

Αξιοπιστία.

Απαιτείται η Παραπλάνηση να είναι φαινομενικά εφικτή (δεν πρέπει να έχει ενδείξεις ασυνέπειας ή έλλειψης λογικής) και, επίσης, να είναι σε συμφωνία με τις προσδοκίες του στόχου.

Προετοιμασία.

Απαιτείται ένας ακριβώς οριζόμενος σκοπός, κατευθυνόμενος προς ένα συγκεκριμένο στόχο, λεπτομερής γνώση του στόχου, οργάνωση ολόκληρου του σχεδίου -συμπεριλαμβανομένων όλων των πιθανών αντιδράσεων του στόχου- και σχεδιασμός της προκαταρκτικής εργασίας για την Παραπλάνηση.
Ασφάλεια.

Απαιτείται η λεπτομερής γνώση της Παραπλάνησης να περιορίζεται σε ελάχιστα πρόσωπα, και η παρεχόμενη γνώση να στηρίζεται μόνο σε βάση ανάγκης.

Ευελιξία.

Απαιτείται το σχέδιο της Παραπλάνησης να είναι αρκετά ευέλικτο, ώστε να μπορεί να εκμεταλλεύεται απρόβλεπτες εξελίξεις, ή να εγκαταλειφθεί, χωρίς να αποκαλύπτονται οι στόχοι της Παραπλάνησης.

Συντονισμός.

Απαιτείται τα άτομα που εμπλέκονται στο σχέδιο Παραπλάνησης να γνωρίζουν τι και πότε πρέπει να πράξουν.

Ο σχεδιασμός Παραπλάνησης απαιτεί προσεκτική εφαρμογή ποικίλων μεθόδων, ώστε να περιοριστεί η ικανότητα του στόχου να συγκρίνει πολλαπλές πηγές, και να εντοπίζει νοηματικές συγκρούσεις, ασάφειες ή αβεβαιότητες, ελαχιστοποιώντας έτσι τους υπαινιγμούς για την προσομοιωμένη ή κρυφή πληροφορία.

Ωστόσο, καθώς ο αριθμός των μεθόδων αυξάνεται, η πρόκληση των σχεδιαστών της Παραπλάνησης γίνεται ολοένα μεγαλύτερη, εφόσον καλούνται να βρουν τρόπους να συντονίσουν τις διάφορες μεθόδους και να εντοπίσουν την αποτελεσματικότητα της επιχείρησης, καταγράφοντας τα ενσωματωμένα συμπεράσματα.

‘Επιχείρηση Κυκλώνας’: Αφγανιστάν, 1979-1989

Ιστορικό Γεωπολιτικό Υπόβαθρο

Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είχαν επικεντρωθεί σε έναν ατέρμονο αγώνα για παγκόσμια ισχύ.

Στο αντίπαλο στρατόπεδο βρισκόταν η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (εφεξής Ε.Σ.Σ.Δ.).

Στην πραγματικότητα, ο Αμερικανικός καπιταλισμός αντιλαμβανόταν τη θέση του ως εκ διαμέτρου αντίθετη στο Σοβιετικό μαρξισμό και κομμουνισμό.

Κυρίαρχη θέση στον ανταγωνισμό μεταξύ των δύο μπλοκ είχαν, αφενός, η διαμάχη για την ανωτερότητα των πυρηνικών δυνατοτήτων και, αφετέρου, οι αγώνες ταχύτητας σχετικά με τις διαστημικές αποστολές.

Ωστόσο, εκείνο που χαρακτηρίζει την ολότητα του Ψυχρού Πολέμου ήταν το γεγονός ότι οι Αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις δεν ήρθαν ποτέ σε ανοιχτή σύγκρουση με τις Σοβιετικές δυνάμεις.

Η Επιχείρηση «Κυκλώνας» αποτελεί, αδιαμφισβήτητα, τη μεγαλύτερη απόδειξη ότι η γραμμή μεταξύ του Ψυχρού Πολέμου και ενός πραγματικού πολέμου μπορεί να είναι πολύ λεπτή.

Στα τέλη του 1979, η Ε.Σ.Σ.Δ. εισέβαλε στη Λαϊκή Δημοκρατία του Αφγανιστάν (Democratic Republic of Afghanistan), με σκοπό να υποστηρίξει τη φίλο-Σοβιετική κυβέρνηση στην εξουσία.

Όμως, η Σοβιετική προσπάθεια για στήριξη ενός τοπικού συμμάχου ήρθε σε άμεση αντίθεση με το Αμερικανικό Δόγμα του Περιορισμού (Doctrine of Containment).

Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν ήταν μόλις σε νηπιακό στάδιο, όταν ο Reagan έγινε Πρόεδρος των Η.Π.Α., το 1981.

Σκοποί

Υπό το Reagan, η Μυστική Επιχείρηση κατά της Ε.Σ.Σ.Δ. στο Αφγανιστάν είχε αρκετά περιεκτικούς σκοπούς.

Οι Η.Π.Α. ήθελαν να υποστηρίξουν οποιοδήποτε αντί-Σοβιετικό στοιχείο στο έδαφος και, επιπλέον, οποιονδήποτε κινούταν εναντίον της τότε κομουνιστικής κυβέρνησης του Αφγανιστάν.

Το σχέδιο ήταν απλό: εμπλοκή των Σοβιετικών σε ένα δύσκολο πόλεμο, ο οποίος θα εξαντλούσε κάθε χρηματικό πόρο και ηθικό σθένος που ενδεχομένως επιδείκνυαν.

Με αυτό τον τρόπο, θα εκπληρωνόταν η απαίτηση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής για Περιορισμό, ενώ, παράλληλα, θα μειωνόταν η επιρροή της Ε.Σ.Σ.Δ. στην περιοχή.

Τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν

Η υποστήριξη στους Mujahedeen, δηλαδή στις αντάρτικες ομάδες, ξεκίνησε περίπου όπως κάθε άλλη επιχείρηση: Η C.I.A. τους εφοδίαζε με μη θανατηφόρα βοήθεια, όπως εξοπλισμό επικοινωνιών και ανθρωπιστική στήριξη.

Ωστόσο, όταν οι Σοβιετικοί έκαναν ξεκάθαρη τη σοβαρότητα και επιμονή τους, ως προς το πόσο ήθελαν να επενδύσουν στο Αφγανιστάν, οι Αμερικανοί αναβάθμισαν το επίπεδο της υποστήριξής τους.

Η απόφαση της C.I.A. να εξοπλίσει τους Αφγανούς με νέα FIM-92 Stinger αποτέλεσε το γεγονός που άλλαξε τις ισορροπίες.

Αυτό το σχετικά φθηνό και φορητό αντιαεροπορικό σύστημα πυραύλων αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικό στο πεδίο της μάχης.

Συγκεκριμένα, αυτοί οι εκτοξευτές, οι οποίοι κόστιζαν μόνο μερικές χιλιάδες δολάρια, ήταν ικανοί να ρίξουν Σοβιετικά ελικόπτερα κόστους πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, με καταστροφικά αποτελέσματα.

Το σύστημα αυτό, όχι μόνο επέτρεψε την εξασφάλιση μια στρατηγικής νίκης των Η.Π.Α. στο πεδίο της μάχης, αλλά κατέστησε και υπέρμετρα δαπανηρή για την Ε.Σ.Σ.Δ. την επιλογή να συνεχίσει.

Συνεργασία C.I.A. και I.S.I.

Η Επιχείρηση «Κυκλώνας» διήρκεσε 10 συνεχόμενα έτη, από το Δεκέμβριο του 1979 μέχρι το Φεβρουάριο του 1989.

Το σχέδιο ήταν η στήριξη της Αφγανικής Αντίστασης και των Mujahedeen, για όσο χρονικό διάστημα οι Σοβιετικοί σκόπευαν να παραμείνουν στη διαμάχη.

Με σκοπό να επιτευχθεί μια τόσο απαιτητική δοκιμασία, οι Η.Π.Α. χρησιμοποίησαν τη βοήθεια της Πακιστανικής κυβέρνησης.

Με αυτό τον τρόπο, βρέθηκαν στη διάθεση της C.I.A. οι Πακιστανικές Διυπηρεσίες Πληροφόρησης (Inter-Services Intelligence, εφεξής I.S.I.), καθώς και οι υποδομές που αυτές είχαν αναπτύξει.

Οι υπηρεσίες πληροφόρησης του Πακιστάν παρείχαν ως κύρια προνόμια διαύλους και μέσα, με τα οποία οι Η.Π.Α. μπορούσαν να εξοπλίσουν την Αφγανική αντίσταση.

Οι Αμερικανοί, όμως, βρήκαν έναν επίσης πολύτιμο σύμμαχο στο πρόσωπο του Πακιστανού Προέδρου Zia-ul-Haq, του οποίου η στρατιωτική δικτατορία είχε πάρει την εξουσία από τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Πακιστάν.

Παρόλο που αυτή η προσέγγιση δεν ήταν σύμφωνη με την Αμερικανική ιδέα σχετικά με τη δημοκρατία, η συνεργασία με τον Πρόεδρο Zia-ul-Haq αποδείχθηκε ιδιαίτερα προσοδοφόρα.

Πέρα, όμως, από αυτά, υπήρχε και ένα επιπλέον στοιχείο που ενίσχυε την ανάγκη για ανάμειξη του Πακιστάν:

οι εθνικοί δεσμοί μεταξύ των Pashtun Πακιστανών και Pashtun Αφγανών, μιας εθνικής μειονότητας, καταγόμενης από το Αφγανιστάν και το Βόρειο-Δυτικό Πακιστάν.

Η ύπαρξη ενός τέτοιου δεσμού αίματος διευκόλυνε την προώθηση των Αμερικανικών συμφερόντων μέσω του Πακιστάν, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των Mujahedeen ήταν Pashtun.

Σύγχρονες Επιπτώσεις

Στη σύγχρονη εποχή, ο διάλογος γύρω από την Επιχείρηση «Κυκλώνας» είναι υπερβολικά έντονος.

Η χρηματοδότηση και υποστήριξη των Mujahedeen, κατά τον Αφγανό-Σοβιετικό Πόλεμο, χρειάστηκε υπέρογκα ποσά, ξεκινώντας από τα 20-30 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο (1980), και φθάνοντας μέχρι τα 630 εκατομμύρια το χρόνο (1987).

Η Σοβιετική παρέμβαση στο Αφγανιστάν αντιμετωπίζεται συχνά ως η αρχή του τέλους της Ε.Σ.Σ.Δ. ως παγκόσμιας δύναμης.

Ο σκοπός των Η.Π.Α. είχε επιτευχθεί: οι Σοβιετικοί είχαν στεγνώσει από χρηματικούς πόρους και σθένος, κι αυτό οδηγεί με ασφάλεια στο συμπέρασμα ότι η Επιχείρηση «Κυκλώνας» πήγε περίφημα.

Ωστόσο, αμέσως μόλις τα συμφέροντα της Αμερικής στην περιοχή εκπληρώθηκαν, έπαψε να υπάρχει κάθε επιθυμία προς χρηματοδότηση του Πακιστάν και των I.S.I., καθώς και κάθε πιθανότητα για προσπάθεια αποκατάστασης του Αφγανιστάν.

Στην πραγματικότητα, καταστρέφοντας τη Σοβιετική κατοχή στο Αφγανιστάν, οι Η.Π.Α., ουσιαστικά, άνοιξαν το δρόμο στους νέους τους εχθρούς.

Απομακρύνοντας τους Σοβιετικούς και τα κομμουνιστικά «υποχείριά» τους από την κυβέρνηση του Αφγανιστάν, δημιουργήθηκε ένα κενό στην εξουσία.

Το κενό αυτό ήρθαν να καλύψουν τα υπολείμματα της αντίστασης και οι πνευματικοί αρχηγοί των τοπικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (αποκαλούμενα ως madrassas).

Αυτός ο συνασπισμός έγινε γνωστός ως Taliban και, όπως έχει δείξει εκτενώς η ιστορία, πρόκειται για εκείνους που έδωσαν ασφαλές καταφύγιο στην Al-Qaeda, όταν καταδιωκόταν από την Υεμένη και τη Βόρειο-Ανατολική Αφρική.

Αυτή η σιωπηρή συμμαχία δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για πολυάριθμες επιθέσεις κατά της Αμερικής, με πιο χαρακτηριστική την επίθεση της 9/11 στους Δίδυμους Πύργους.

Πηγές:
Joseph B. Berger III, ‘Covert Action. Title 10, Title 50, and the Chain of Command’, JFQ, Issue 67, 4th Quarter 2012. Available at:http://ndupress.ndu.edu/Portals/68/Documents/jfq/jfq-67/JFQ-67_32-39_Berger.pdf (Accessed: 8 December 2016).
Central Intelligence Agency, ‘Oversight of Covert Action’. Available at:https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/books-and-monographs/agency-and-the-hill/12-The%20Agency%20and%20the%20Hill_Part2-Chapter9.pdf (Accessed: 8 December 2016).
Johnson, K. Loch. (2007). ‘Handbook of Intelligence Studies’. 1st ed. London: Routledge.
Johnson, K. Loch ed., ‘Strategic Intelligence’, vol. 3 (London: Preager Security International, 2007).
Carolyn Pumphrey & Lieutenant Colonel Antulio Echevarria II, ‘Strategic Deception in Modern Democracies: Ethical, Legal, and Policy Challenges’, Strategic Studies Instotute. Available at:http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/ssi/2003decption.pdf (Accessed: 8 December 2016).
Bennet, M. & Waltz, E., ‘Counterdeception Principles and Applications for National Security’. London: Artech House, 2007.
Godson, R. and Wirtz, J. (2002). ‘Strategic denial and deception’. 1st ed. New Brunswick, N.J.: Transaction Publishers.
Haswell, J. (1985). ‘The tangled web’. 1st ed. Wendover: J. Goodchild.
Bergen, P. (2001). ‘Holy war, Inc.‘. 1st ed. New York: Free Press.
Yousaf, M., Adkin, M. and Yousaf, M. (2001). ‘Afghanistan–the bear trap‘. 1st ed. Havertown, PA: Casemate. Available at: http://www.afghanasamai.com/Dscutions-poleticalcullture/Afghanasamai-2012/BATTLESafghanistanTheBearTrapDefeatofaSuperpowerMohammedYousaf.pdf(Accessed: 8 December 2016).
Kuperman, J. A. (1999). ‘The Stinger Missile and U.S. Intervention in Afghanistan. Political Science Quarterly’, Vol. 114(2), pp.219-263. Available at:http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a413880.pdf (Accessed: 8 December 2016).
Robert D. Billard, Jr. (2010). ‘Operation Cyclone: How the United States Defeated the Soviet Union’, Vol. 3.2, pp.25-41. University of Colorado at Colorado Springs.