Η απόφαση του αμερικανικού κογκρέσου για την επιβολή νέων εμπορικών κυρώσεων στη Ρωσία, στο Ιράν και στη Βόρεια Κορέα, και στις εταιρείες που κάνουν μπίζνες μαζί τους, ήταν αναμενόμενη. Όχι μόνο γιατί «δένει» τα χέρια του Προέδρου Τραμπ στην όποια προσπάθειά του να βρει πεδίο συνεννόησης με τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, αλλά γιατί αποτελεί τη συνέχεια ενός ακήρυκτου εμπορικού πολέμου με έπαθλο την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Οι μάλλον σπασμωδικές αντιδράσεις των άμεσα ενδιαφερόμενων -Βερολίνο, Παρίσι και Βρυξέλλες- και οι καταδίκες της αμερικανικής τακτικής προδίδουν αμηχανία και αντιφάσεις, καθώς οι Ευρωπαίοι εταίροι του ΝΑΤΟ εξαρτώνται στρατιωτικά σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ. Κανένας οικονομικός πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί μόνο στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, αν δεν υποστηρίζεται από την στρατιωτική ισχύ. Στον τομέα αυτό, όπως και στην οικονομία, η Ρωσία διαθέτει έναν πολύτιμο σύμμαχο, την Κίνα, που ενισχύει διαρκώς την υπερπόντια παρουσία της, φτάνοντας την περασμένη εβδομάδα ως τη Βαλτική Θάλασσα, το ιστορικό πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ της Μόσχας και της δύσης.
Είναι γεγονός ότι αυτό που περιέγραψε ο Πούτιν ως «αμερικανική αυθάδεια» απηχεί σε μεγάλο βαθμό την αντίληψη και της κινεζικής ηγεσίας για τους αμερικανικούς λεονταρισμούς στον Ειρηνικό, στην Κορέα και στη Σινική Θάλασσα. Η Μόσχα επιφυλάσσεται να απαντήσει στον δικό της χρόνο στην «αντιρωσική υστερία» του αμερικανικού πολιτικού κατεστημένου, ενώ ως γνωστόν το Πεκίνο έχει τη δική του «ασιατική» αντίληψη για τον χρόνο και τις τακτικές αντιδράσεων. Η Κίνα χαρακτήρισε ήδη «μονομερείς» τις αμερικανικές κυρώσεις και τόνισε ότι «θα αντιταχθεί σθεναρά σε κάθε μέτρο που θα μπορούσε να υπονομεύσει τα συμφέροντά της». Καθώς ο Λευκός Οίκος σπαράσσεται από τις έριδες στο επιτελείο Τραμπ και τις αλλοπρόσαλλες δηλώσεις του προέδρου για εχθρούς και φίλους, οι Ρώσοι και οι Κινέζοι ενισχύουν τους οικονομικούς δεσμούς τους εξοβελίζοντας το δολάριο, δίνουν οι μεν στους δε διπλωματική χείρα βοηθείας σε περιοχές όπου διακυβεύονται στρατηγικά συμφέροντα (Συρία, Θιβέτ) και διευρύνουν συνεχώς τη στρατιωτική συνεργασία.
Πρώτη φορά
Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας πολεμικά πλοία της Κίνας κατέπλευσαν στη Βαλτική και πήραν για πρώτη φορά μέρος σε κοινά αεροναυτικά γυμνάσια με τη Ρωσία. Πρόκειται για μια φρεγάτα, ένα αντιτορπιλικό και ένα πλοίο υποστήριξης τα οποία συμμετείχαν σε ασκήσεις προσβολής στόχων στη θάλασσα και στον αέρα μαζί με ρωσικά πολεμικά πλοία, αεροσκάφη Σουχόι- 24 και ελικόπτερα. Το πρόγραμμα περιλάμβανε επίσης νηοψίες και επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Η άσκηση «Ναυτική Συνεργασία- 2017» συντονιζόταν από τη μεγάλη βάση του Καλίνινγκραντ, τον στρατηγικής σημασίας ρωσικό θύλακα στην ακτή της Βαλτικής, μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας, που είναι αποκομμένος γεωγραφικά από την υπόλοιπη Ρωσία. «Η άσκηση αυτή δεν αποτελεί, με κανένα τρόπο, απειλή για άλλες χώρες», διαβεβαίωσε ο Ρώσος αντιναύαρχος Αλεξάντερ Φεντοτένκοφ.
Τι γυρεύουν οι Κινέζοι στη Βαλτική; Ίσως λιγότερα από ό,τι οι Αμερικανοί που συμμετέχουν σε ΝΑΤΟϊκές ασκήσεις στην περιοχή στο πλαίσιο μιας μεγάλης συμμαχικής κινητοποίησης απέναντι στη ρωσική «απειλή» μετά και από τον πόλεμο της Ουκρανίας που κατέληξε στην ταπεινωτική απώλεια της Κριμαίας το 2014. Η επιβολή των οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία -με μισή καρδιά, είναι η αλήθεια, από αρκετούς Ευρωπαίους- είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη είναι οι στρατιωτικές ενισχύσεις του ΝΑΤΟ σε Εσθονία, Λιθουανία και Λετονία, που συνοδεύεται από κινήσεις εντυπωσιασμού όπως η παρέλαση και πανηγυρική υποδοχή σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ αμερικανικών τεθωρακισμένων αμφίβολης αποτελεσματικότητας σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης. Το μήνυμα της αποτροπής εστάλη στη Μόσχα, η οποία με τη σειρά της πυκνώνει στα στρατιωτικά γυμνάσια από τα Ουράλια μέχρι τη Βαλτική, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο, ενώ δρα σε συνθήκες πραγματικού πολέμου στη Συρία, όπου επίσης αυξάνουν τη στρατιωτική εμπλοκή τους οι ΗΠΑ ανακτώντας χαμένο έδαφος.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα πρώτα σινορωσικά γυμνάσια στη Μεσόγειο αλλά και στη Μαύρη Θάλασσα έγιναν το 2015 καθώς η Μόσχα κλιμάκωνε την εμπλοκή της στη Συρία. Παράλληλα ακολούθησαν ασκήσεις στην Άπω Ανατολή με δεκάδες πολεμικά πλοία και αεροπλάνα, ανοιχτά των ρωσικών ακτών, δηλαδή βόρεια της Ιαπωνίας και της κορεατικής χερσονήσου. Πέρυσι τον Σεπτέμβριο έγιναν γυμνάσια στη νότια Σινική Θάλασσα που περιλάμβαναν την «ανακατάληψη νήσου» στη διαφιλονικούμενη περιοχή βορειοδυτικά των Φιλιππίνων όπου οι Κινέζοι δημιουργούν τετελεσμένα με τεχνητά νησιά τα οποία αποτελούν ουσιαστικά προωθημένες αεροναυτικές βάσεις. Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους δηλώνουν αποφασισμένες να προστατεύσουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Από κοντά, ο ξεδοντιασμένος βρετανικός λέων έσπευσε να ανακοινώσει στα μέσα αυτής της εβδομάδας ότι θα στείλει στην περιοχή το καινούργιο αεροπλανοφόρο του όταν ολοκληρωθεί η ναυπήγησή του εντός του έτους.
Το Πεκίνο δεν κρύβει τη φιλοδοξία του για τη δημιουργία ενός σύγχρονου πολεμικού ναυτικού των ανοιχτών θαλασσών που θα είναι σε θέση να επιχειρεί μακριά από την Κίνα, για να προστατεύει τα συμφέροντα της χώρας. Η ναυπήγηση του πρώτου κινεζικού αεροπλανοφόρου ήταν η πιο ορατή εξέλιξη. Άλλες κινήσεις στην ίδια κατεύθυνση είναι λιγότερο θεαματικές αλλά σημαντικές για τη δημιουργία υποδομών. Πριν από δυο εβδομάδες ανακοίνωσε μάλιστα ότι σύναψε συμφωνία με το Τζιμπουτί για τη δημιουργία ναυτικής βάσης κοντά στο Κέρας της Αφρικής, στην είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας, μπαίνοντας στο μάτι των δυτικών που επίσης διατηρούν βάσεις στην περιοχή. Κινεζικά πολεμικά πλοία παίρνουν μέρος σε επιχειρήσεις κατά της πειρατείας στον κόλπο του Άντεν από το 2008, ενώ το Πεκίνο αυξάνει τη δράση του στον Ινδικό Ωκεανό αναπτύσσοντας στενότερες σχέσεις με το Πακιστάν και μεγαλύτερη πρόσβαση στα λιμάνια του, γεγονός που έχει θορυβήσει την Ινδία. Δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές διαπιστώνουν επίσης αύξηση της κινητικότητας του κινεζικού στόλου στον κεντρικό Ειρηνικό, μέχρι και ανοιχτά των ακτών της Νότιας Αμερικής.
Γεωπολιτικές φιλοδοξίες
Υπό το πρίσμα αυτό και με δεδομένη την πύκνωση των κοινών στρατιωτικών γυμνασίων Ρωσίας- Κίνας στην κεντρική Ασία για την αντιμετώπιση «τρομοκρατικών απειλών», γίνεται σαφές ότι το Πεκίνο επιδιώκει την αύξηση της επιρροής του σε άλλοτε «μακρινές γειτονιές» χωρίς να κρύβει τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες του. Η Ρωσία, και άλλες χώρες, φαίνονται διατεθειμένες να καλλιεργήσουν σε κάποιο βαθμό τις κινεζικές φιλοδοξίες μέσα σε έναν απρόβλεπτο κόσμο, στην εποχή Τραμπ όπου αμφισβητείται ακόμα περισσότερο η αμερικανική παντοδυναμία.
Κατόπιν όλων αυτών ήλθε ως φυσιολογική εξέλιξη η αντίδραση του Πεκίνου στο θέμα των αμερικανικών κυρώσεων τις οποίες χαρακτήρισε μονομερείς. Σημειώνοντας τις ρωσικές και ευρωπαϊκές αντιδράσεις η Κίνα τόνισε ότι «θα αντιταχθεί σθεναρά σε κάθε μέτρο που θα μπορούσε να υπονομεύσει τα συμφέροντά της».
