του Ευθ. Π. Πέτρου
Όταν η Τουρκία ρίχνει τους τόνους και βελτιώνει την συμπεριφορά της, μάλλον θα πρέπει να ανησυχούμε. Σημαίνει ότι προετοιμάζεται για την επομένη φάση προκλήσεων και διεκδικήσεων. Άλλωστε παρατηρώντας την συμπεριφορά της θα δούμε ότι δεν αφήνει τίποτε αναπάντητο. Όταν μάλιστα πρόκειται για θέματα με σημαντικές επιπτώσεις για την διεθνή της παρουσία συνήθως αντιδρά κατά τρόπο που δεν το περιμένουμε. Θα πρέπει λοιπόν να μας εμβάλει σε σκέψεις η στροφή πολιτικής του Ερντογάν ο οποίος από «τα σύνορα της καρδιάς του» που περιλαμβάνουν, ούτε λίγο ούτε πολύ ολόκληρη την ευρασία, τώρα εκθειάζει την Συνθήκη της Λωζάννης.
Ενώ μέχρι πριν λίγες εβδομάδες διεκήρυττε την πρόθεση ανατροπής της, με την ευκαιρία της επετείου υπογραφής της θυμήθηκε ότι βάσει αυτής ιδρύθηκε το σημερινό τουρκικό κράτος και αυτή αποτελεί την εγγύηση των συνόρων του (στον βαθμό που μια διεθνής συνθήκη μπορεί να εγγυηθεί οτιδήποτε).
Είναι προφανές, ότι ο νεοσουλτάνος φοβάται. Φοβάται τον διαμελισμό της χώρας του, στην οποία μια πληθώρα εθνοτικών προβλημάτων υποβόσκουν.
Σε αυτά ο ίδιος προσέθεσε τον απόλυτο διχασμό μεταξύ ισλαμιστών και κεμαλιστών, ο οποίος χάρη στο δημοψήφισμά του αποτυπώθηκε και γεωγραφικά. Το «ναι» στις μεταρρυθμίσεις του εντοπίζεται στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας ενώ όποια περιοχή έχει ελαχίστη ανάπτυξη ή επαφή με τον έξω κόσμο εψήφισε όχι.
Μιλάμε για δύο Τουρκίες, ξεκάθαρα χωρισμένες. Απομένει να ανάψει μια θρυαλλίδα για να τιναχθεί στο αέρα το κρατικό μόρφωμα του Μουσταφά Κεμάλ.
Και φαίνεται ότι αυτή η θρυαλλίδα θα είναι το Κουρδιστάν. Ο χειρότερος εφιάλτης της Τουρκίας ήταν πάντα η προοπτική δημιουργίας ενός κουρδικού κράτους. Ακόμη και αν αρχικά περιλαμβάνει μόνον το ιρακινό Κουρδιστάν, θα είναι ο πυρήνας μιας κρατικής οντότητος που αργά ή γρήγορα θα διεκδικήσει τα εδάφη που κατοικούνται από Κούρδους στην ανατολική Μικρά Ασία. Η Τουρκία φοβάται ότι θα ξαναζήσει καταστάσεις ανάλογες με αυτές της εποχής που η οθωμανική αυτοκρατορία διαμελιζόταν. Και ο φόβος της είναι αρκετά βάσιμος.
Το Κουρδικό
Η διεθνής συγκυρία, σε συνδυασμό με την απομόνωση στην οποία σταδιακά οδηγεί την χώρα του ο Ερντογάν συντείνουν στο σενάριο της δημιουργίας κουρδικού κράτους. Το δημοψήφισμα των Κούρδων για ανεξαρτησία επίκειται και από ότι φαίνεται ο αμερικανικός παράγων είναι πολύ ώριμος να το αποδεχθεί. Όσοι Αμερικανοί στρατιωτικοί πολέμησαν στο πλευρό των Κούρδων τους βλέπουν με συμπάθεια και είναι οι μεγαλύτεροι υποστηρικτές τους στην Ουάσιγκτων. Ενδεικτική είναι και η δεδηλωμένη πρόθεση των ΗΠΑ να μεταφέρουν μέρος των δραστηριοτήτων της βάσεως του Ιντσιρλίκ σε ήδη επιλεγμένη περιοχή βορειοανατολικώς της Μοσούλης.
Είναι προφανής η στήριξη των ΗΠΑ στην κυβέρνηση της μέχρι στιγμής αυτονόμου επαρχίας του Κουρδιστάν, που κινεί τις διαδικασίες της ανεξαρτησίας. Και είναι κατανοητή η συνακόλουθη ανησυχία της Τουρκίας, η οποία προστρέχει στο «ασφαλές καταφύγιο» της Συνθήκης της Λωζάννης την οποία εκ των υστέρων θέλει να καταστήσει εγγύηση της ακεραιότητός της.
Είναι γνωστό όμως ότι οι διεθνείς συνθήκες υφίστανται όσο εξυπηρετούν συμφέροντα κρατών που είναι πρόθυμα να τις υπερασπισθούν δια της ισχύος. Η ίδια η Τουρκία προβολή ισχύος έκανε όταν επεδίωκε την ανατροπή της Συνθήκη της Λωζάννης. Τώρα θα κληθεί να υποστεί τις συνέπειες της ασυνεπείας της. Και είναι βέβαιον ότι ουδείς εκ των γειτόνων της θα δυσαρεστηθεί. Απεναντίας όλων τα βλέμματα θα επικεντρωθούν σε εδάφη που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν.
Ιστορική ευκαιρία
Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι, πώς θα κινηθεί η Ελλάς σε μια τέτοια περίπτωση; Η Ελλάς της μεταπολιτεύσεως, της «πρώτη φορά αριστερά» και του «δεν διεκδικούμε»; Θα αφήσει να περάσει η ιστορική ευκαιρία να διεκδικήσει το μερίδιο που της αναλογεί από μια διαφαινόμενη διάλυση της Τουρκίας;
Ασφαλώς και δεν είναι δυνατόν να επιστρέψουμε στη Συνθήκη των Σεβρών, μπορούμε όμως να επιτύχουμε αν όχι επέκταση των εθνικών συνόρων, να θέσουμε υπό καθεστώς αποστρατικοποιημένου προτεκτοράτου εδάφη της ευρωπαϊκής Τουρκίας, τα οποία θα θελήσουν να απαλλαγούν από την δυναστεία του Ερντογάν, που μετά την απώλεια των πρώτων εδαφών ανατολικά, θα καταστεί εκτός ελέγχου.
Ασφαλώς οι πληθυσμοί της ευρωπαϊκής Τουρκίας, δεν ήθελαν να ευρεθούν κατακτημένοι, αλλά ούτε και την Ελλάδα θα συνέφερε να ενσωματώσει ένα συμπαγές τουρκικό και μουσουλμανικό στοιχείο που αριθμητικώς υπερβαίνει τον δικό μας πληθυσμό. Μπορούμε όμως να τους προσφέρουμε την προστασία μας με ένα σχήμα υπό το ΝΑΤΟ ή υπό τον αμυντικό βραχίονα της ΕΕ.
Θα δημιουργήσουμε έτσι μια ζώνη ασφαλείας απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα τον έλεγχο της οποίας θα διατηρήσουμε και αφού η Τουρκία συνέλθει από το σοκ, της απωλείας του Κουρδιστάν. Ακόμη όμως και αν δεν επιδείξουμε την αποφασιστικότητα να προχωρήσουμε σε τέτοια τολμηρά βήματα, μπορούμε τουλάχιστον να εκμεταλλευθούμε την ευκαιρία για να επιτύχουμε μια βιώσιμη λύση για την Κύπρο.
Θα είναι η κατάλληλη στιγμή για να προκαλέσουμε απεξάρτηση των Τουρκοκυπρίων από την Άγκυρα που μάλλον θα χρειάζεται αλλού τους 40.000 στρατιώτες που έχει στη Μεγαλόνησο.
Εκεί θα μετρηθεί ο πατριωτισμός και η σωφροσύνη εκείνων των πολιτικών που διεκδικούν εκ του ασφαλούς εύσημα για την ακλόνητη στάση τους. Όταν τα πράγματα αρχίσουν να κινούνται, τότε θα δείξει ο καθένας ποιος πραγματικά είναι.
