Είναι λανθασμένο το ότι η Επανάσταση αποτελεί μια μαζική διαδικασία. Κι αν έτσι εκδηλώνεται κατά την έκβασή της, στις απαρχές, ωστόσο, είναι κάτι το εντελώς προσωπικό. Αυτό αποδείχτηκε και από τα επαναστατικά κινήματα του προηγουμένου αιώνα, αλλά και από κάθε ανατρεπτική προσπάθεια, ακόμα κι αν αυτή κατέληξε σε αποτυχία. Η γέννησή της κάθε άλλο παρά μαζικά χαρακτηριστικά ενείχε.
Το ότι πρόκειται για μια λαϊκή εκδήλωση, αφήνει περιθώρια για παρανοήσεις, ανάλογα με την εννοιολόγηση του όρου «λαός». Η συγκρότηση των συνειδητοποιημένων προσώπων, των ταγμένων σε έναν σκοπό καθ’ όλα προσδιορισμένο, και η πειθαρχημένη δράση, δεν περιέχει τα στοιχεία της μαζικότητας. Το αντίθετο μάλιστα. Η συλλογική αφύπνιση είναι κάτι διαφορετικό από την αποχαλιναγώγηση των μαζικών ορμέφυτων. Εξάλλου, στην έννοια του λαού δεν μπορούν να συγκαταλέγονται οι φίλαυτοι ιδιωτεύοντες, οι καιροσκόποι ωφελιμιστές. Όσο πιο συσταλτικά προσδιορίζεται η έννοια του λαού, τόσο πιο ξεκάθαρο γίνεται το πώς αναπτύσσεται ένα πραγματικά λαϊκό κίνημα. Ένα επαναστατικό αίτημα, πρώτα πρώτα, οφείλει να απευθύνεται σε μια συμπαγή σε νοοτροπία ομάδα, σε ένα υποσύνολο που μπορεί να οδηγήσει στην διαμόρφωση ενός κοινωνικού συνόλου προς υγιείς επιλογές, ενός λαού με συλλογικό όραμα. Κατά την έννοια αυτή, η επαναστατική διαδικασία λαμβάνει διαστάσεις εκλεκτικές και περιοριστικές. Είναι μειοψηφική και ελιτιστική.
Ποιος ο ρεαλιστικός λόγος όμως, για να ανακαλούμε σήμερα την έννοια της Επανάστασης; Μα, διότι το πρόκριμα είναι εσωτερικό, είναι μια εσωτερική μεταμόρφωση των ατόμων, μια ριζική εσωτερική αλλαγή, η οποία αν ελλείπει απαλείφεται και το αποτέλεσμα. Είναι αυτή η βασική προϋπόθεση κάθε επαναστατικής πρότασης, κάθε αιτήματος δηλαδή για την ολιστική αναδιαμόρφωση της παρούσας Τάξης: η εσωτερική αντίκρουση των κατεστημένων αρχών, θεσμών, της νοοτροπίας.
Είναι η αντιπαραβολής μιας «λογικής» προς μια άλλη, η θέαση του κόσμου και των πραγμάτων μέσα από μια συγκρουσιακή οπτική, ο τρόπος του να σκέφτεται και να δρα κανείς, έξω από τα πλαίσια που τίθενται από τα πριν και από τα πάνω και καθορίζουν την ζωή του, περιορίζουν και στενεύουν τις επιλογές του. Πρώτο λοιπόν βήμα η σύγκρουση, η ανυποταγή, ο σκεπτικισμός, η αντίδραση. Ενόσω υπάρχει «διάλογος» δεν είναι δυνατόν να αποκρυσταλλωθεί επαναστατική προοπτική. Με το να συνδιαλέγεται κανείς, καταλήγει στο να συνδιαλλάσσεται. Επομένως στο να αφομοιώνεται, να αλλοτριώνεται, να χάνει τα καθαρά του στοιχεία, τις προϋποθέσεις της μεταβολής και της ανατροπής. Να χάνει το πλεονέκτημα της αυθυπαρξίας και της ανεξαρτησίας.
Η αυτοδύναμη δράση είναι ένα πλεονέκτημα που αφορά όχι τόσο τα πραγματιστικά δεδομένα, αλλά την εσωτερική οπτική από την οποία ξεκινά η δράση. Έτσι εκείνο το οποίο οφείλουν οι Εθνικιστές, είναι η αποστασιοποίηση από τα δεδομένα που καθορίζουν την κοινωνική και πολιτική ζωή. Είναι η ουσιαστική αποκόλληση από κάθε κατεστημένη δομή, από την «λογική» του συνόλου, και έπειτα η εισαγωγή στην πολιτική της δικής τους ματιάς. Η άγρυπνη αντίθεση σε καθετί που ξεπροβάλλει μέσα από την υπάρχουσα πολιτική μηχανική και τις διεργασίες που εδραιώνουν το παρόν καθεστώς. Όσο κανείς αναλώνεται στο να «αλλάξει» το καθεστώς ή να επιδράσει σε αυτό με το να γίνεται μέρος του, τόσο οι συνεχόμενες προσπάθειες θα αποτυγχάνουν και τα πάντα θα πρέπει να ξεκινήσουν πάλι εκ του μηδενός.
Ο συναγελασμός και ο διάλογος με σχέσεις ομοταξίας, με την πολιτική τάξη, δεν βελτιώνει την τελευταία, αλλά παραμορφώνει τους Εθνικιστές. Και πάνω από όλες τις πολιτικές επιλογές βρίσκεται η εσωτερική τοποθέτηση, η οποία πρέπει να παραμένει αμετακίνητα συγκρουσιακή, πέραν της υποταγής δια της δήθεν εξωστρέφειας. Τώρα που οι πολιτικοί είναι απαξιωμένοι στα μάτια του λαού, τώρα είναι η ευκαιρία, για την καλλιέργεια της γενιάς των ανυπότακτων. Ανθρώπων που θα θέσουν εκ νέου τους δικούς τους όρους για να οικοδομηθεί εκ θεμελίων μια διαφορετική Τάξη!
Άγγελος Δημητρίου / περιοδικό ΑΝΑΚΤΗΣΗ
