Το παράδειγμα του Κακογιάννη και η επιτυχία του που βασίστηκε στην παράδοση
Ο Μιχάλης Κακογιάννης συνήθιζε να λέει «εκείνο που εμπέδωσα πιο βαθιά από τον Ζορμπά, τον Ελληνα, είναι πως όσο πιο βαθιές είναι οι τοπικές ρίζες μιας ταινίας τόσο πιο διεθνής μπορεί να γίνει». Ελεγε «αν ήμουν Αγγλος σκηνοθέτης, θα είχα τη δυνατότητα να είχα κάνει όλες τις ταινίες που ήθελα. Αλλά, ακόμα και έτσι, έβγαλα τη χώρα μου πέρα από τα σύνορά της σε δύσκολους καιρούς».
Ελεγε ότι «δεν ξεχνάω πως την τεράστια επιτυχία μου την έκανα βασισμένος σε ελληνική εικόνα και παράδοση». Ακόμα, «με την Ηλέκτρα θέλησα να δώσω το απαύγασμα της ελληνικότητας. Δεν είναι μόνο οι ηθοποιοί που παίζουν στην ταινία. Παίζουν οι στριφτόκλωνες παλιές ελιές, οι βράχοι, το ξερό χώμα. Τότε και τώρα υπήρχαν και θα υπάρχουν ως στοιχεία της γης μας». Θυμήθηκα αυτόν τον μεγάλο χαρισματικό Ελληνοκύπριο, ο οποίος «έφυγε» τον Ιούλιο του 2011, πρώτον, γιατί η σκέψη του και σήμερα ακτινοβολεί.
Οσα υποστήριζε ισχύουν απολύτως σε μια εποχή που γοητεύεται από την πολυπολιτισμικότητα. Αλλά η πολυπολιτισμικότητα καταργεί το έθνος. Το έθνος, όμως, έχει τον τρόπο να γίνει παγκόσμιο.
Ο Κακογιάννης μάς το λέει ευθέως, το επέδειξε, το τοπικό είναι παγκόσμιο. Τον θυμήθηκα, όμως, και διότι αυτοί που «διατάχθηκαν» να συνεχίσουν το έργο του ακολουθούν την ίδια παθιασμένη ρότα. Η αγαπημένη Ξένια Καλδάρα, η οποία είναι σήμερα διευθύντρια του Ιδρύματος Κακογιάννη, συνεχίζει στην ίδια γραμμή.
«Η εντοπιότητα όχι μόνο δεν εμποδίζει τη διεθνή απήχηση του έργου τέχνης, αλλά της εξασφαλίζει την οικουμένη» δήλωσε την Κυριακή («Το Παρόν») και πρόσθεσε: «Ο Σαίξπηρ έγινε διεθνής επειδή ήταν βαθιά Εγγλέζος, ο Λόρκα επειδή ήταν εμμονικά Ισπανός και ο Ντοστογιέφσκι γιατί ήταν μέχρι παροξυσμού Ρώσος. Ετσι και οι δικοί μας. Επασχαν ανίατα από αυθεντική ελληνικότητα και καθιερώθηκαν διεθνώς. Ο Καβάφης, ο Κακογιάννης, ο Ελύτης, ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Σεφέρης, όλοι αυτοί πήραν το μονοπάτι για τον κόσμο μόνοι τους».
Και όταν η Ξένια ρωτήθηκε γιατί ο Κακογιάννης επέλεξε τον Ταύρο για το ίδρυμά του, απάντησε: «Δεν φωτογραφήθηκε ποτέ με φόντο την Ακρόπολη στο αφιέρωμα του BBC, αλλά μπροστά στις εργατικές πολυκατοικίες. Περνούσε πάλι ένα μήνυμα: ό,τι είναι λαϊκό είναι και παγκόσμιο»… Θεωρώ ότι οι σκέψεις αυτές μας δεσμεύουν. Γι’ αυτό και από καιρού εις καιρόν θα τις υπενθυμίζω. Βλέπετε, στην Ελλάδα πολεμάται το εθνικολαϊκό ως περιχαράκωση, ενώ στην πραγματικότητα είναι υπό προϋποθέσεις οικουμένη ολόκληρη. Βεβαίως, πού να το αντιληφθούν αυτό οι αντικειμενικοί Ελληνες που μεγάλωσαν εις την Εσπερία και θαμπώνονται στην πρώτη documenta που θα επισκεφθούν.
Αλλά, μεταξύ μας, γι’ αυτό δίδεται η μάχη των ιδεών. Προκειμένου να απεξαρτηθούμε από τα στερεότυπα που επιβάλλει στην πατρίδα μας ως βασικό ιδεολογικό μοτίβο η κυρίαρχη διανόηση.
Πρόκειται για μια μάχη δύσκολη, καθώς οι μεταρρυθμιστές διεκδικούν την πρωτοπορία για τους εαυτούς τους, αλλά αν έχεις τη συμμαχία -ακόμη και από εκεί που βρίσκονται- κοσμοπολιτών όπως του Κακογιάννη, θεωρώ ότι αξίζει τον κόπο.
Μανώλης Κοττάκης
Πηγή: http://www.dimokratianews.gr
