Εξοικονομώντας ενέργεια και χρήμα

Ρεπορτάζ: Αντιγόνη Ζούντα

Σε ισχύ βρίσκεται πλέον και επίσημα ο ευρωπαϊκός κανονισμός που θέτει το πλαίσιο για την ενεργειακή σήμανση των ηλεκτρικών συσκευών -με τις περίφημες ενεργειακές κλάσεις- απλοποιώντας και επικαιροποιώντας τις σχετικές απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση στα προϊόντα που πωλούνται στην Ε.Ε.

Πριν από λίγες μέρες δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο νέος κανονισμός, που αντικαθιστά την ισχύουσα νομοθεσία (οδηγία 2010/30/ΕΕ), διατηρώντας τις βασικές αρχές της, αλλά διευκρινίζοντας, ενισχύοντας και επεκτείνοντας το πεδίο εφαρμογής της.

Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό όλα τα προϊόντα θα επισημαίνονται με μια νέα, αναθεωρημένη και πιο σαφή κλίμακα με βαθμίδες από το A (ως η περισσότερο αποδοτική) έως το G (ως η λιγότερο αποδοτική).

Αυτό το σύστημα βαθμιαία θα αντικαταστήσει το σημερινό μοντέλο, δηλαδή τη γνωστή διαβάθμιση από Α+++ έως G στην επισήμανση των ηλεκτρικών συσκευών, το οποίο, ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης στην ενεργειακή απόδοση τα τελευταία χρόνια, δεν επιτρέπει πλέον στους καταναλωτές να διακρίνουν ξεκάθαρα μεταξύ των περισσότερο αποδοτικών συσκευών.

Επιπρόσθετα θα δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων στην οποία θα καταχωρούνται όλα τα προϊόντα, ενώ θα επιτρέπει στο κοινό να συμβουλεύεται τις ετικέτες – επισημάνσεις των προϊόντων καθώς και σχετικά ενημερωτικά έγγραφα, καθιστώντας ευκολότερη τη σύγκριση του βαθμού απόδοσης κάθε οικιακής ηλεκτρικής συσκευής.

Οι κατασκευαστές συσκευών στις χώρες της Ε.Ε. απαιτείται επίσης να ακολουθήσουν τη νομοθεσία για τον οικολογικό σχεδιασμό – ecodesign που θέτει τα ελάχιστα πρότυπα για την περιβαλλοντική απόδοση των προϊόντων.

Η Κομισιόν υπολογίζει ότι με την αλλαγή των οδηγιών για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή επισήμανση προϊόντων μπορεί να επέλθει εξοικονόμηση για τους Ευρωπαίους καταναλωτές ύψους 490 ευρώ τον χρόνο στους λογαριασμούς ενέργειας και να δημιουργηθούν ετήσια έσοδα ύψους 55 εκατ. ευρώ έως το 2020 για τη βιομηχανία.

Τι είναι η ενεργειακή σήμανση

Η ειδική αυτή ετικέτα για την ενεργειακή απόδοση των οικιακών ηλεκτρικών συσκευών σχεδιάστηκε για να παρέχει στους καταναλωτές ακριβείς, αναγνωρίσιμες και συγκρίσιμες πληροφορίες για την κατανάλωση ενέργειας προϊόντων οικιακής χρήσης.

Παράλληλα αποσκοπεί και στο να επηρεάσει τις επιλογές των καταναλωτών υπέρ των λιγότερο ενεργοβόρων συσκευών, καθώς και στην ενθάρρυνση της συμμετοχής τους στη λήψη μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας αλλά και χρημάτων, ενώ για τους κατασκευαστές – προμηθευτές – εμπόρους αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα και εργαλείο marketing.

Σήμερα το ενεργειακό σήμα δείχνει την κατάταξη μιας συσκευής στην κλίμακα Α έως G, με χρωματική διαφοροποίηση, ανάλογα με το πόση ενέργεια καταναλώνει.

Η κατηγορία Α (πράσινη) καταναλώνει τη λιγότερη ενέργεια και η κατηγορία G (κόκκινη) την περισσότερη. Όταν οι περισσότερες συσκευές ενός είδους κατατάσσονται στην κατηγορία Α, μπορούν να προστεθούν μέχρι τρεις επιπλέον κατηγορίες στην κλίμακα: A+, A++ και A+++.

Εξοικονόμηση πόρων

Ιδιαίτερη σημασία έχει η επιλογή βάσει της ενεργειακής απόδοσης σε συσκευές όπως τα ψυγεία τα οποία λειτουργούν συνεχώς, κάτι που δεν συμβαίνει με τη χρήση άλλων συσκευών, όπως π.χ. το πλυντήριο ρούχων ή τα κλιματιστικά, που κυρίως τα τελευταία χρόνια αποτελούν για πολλά νοικοκυριά το μοναδικό μέσο θέρμανσης.

Πάντως, ενεργοβόρες συσκευές δεν είναι μόνο οι μεγάλου μεγέθους (θερμοσίφωνας, φούρνος κ.λπ.), αφού συσκευές όπως το “πιστολάκι” μαλλιών ή οι αφυγραντήρες καταναλώνουν σημαντική ποσότητα ηλεκτρισμού, ενώ και ο τρόπος χρήσης όλων των συσκευών αποτελεί σημαντική παράμετρο για τον υπολογισμό της εξοικονόμησης ή της σπατάλης ενέργειας για ένα νοικοκυριό.

Ενδεικτικά αναφέρονται ως παραδείγματα εξοικονόμησης από την αναβάθμιση ενεργειακής απόδοσης (από χαμηλότερη προς υψηλότερη κλάση / βαθμίδα), τα εξής:

* Ψυγείο. Εξοικονόμηση περίπου 62% από D σε Α+.

* Φούρνος (μεσαίου μεγέθους). Εξοικονόμηση 35% από F σε C και 53% από F σε A.

* Πλυντήριο ρούχων. Εξοικονόμηση 32% από C σε A+ και 44% από C σε Α+++.

* Κλιματιστικό. Για ψύξη εξοικονόμηση 95% από C σε Α+++, για θέρμανση εξοικονόμηση 73% από C σε Α+++.

* Τηλεόραση. Εξοικονόμηση 58% από Ε σε Β και 77% από Ε σε Α+.

* Ηλεκτρική σκούπα. Εξοικονόμηση 33% από F σε C και 49% από F σε Α.

Συνήθως βέβαια, όσο πιο “ψηλά” βρίσκεται η ενεργειακή κλάση, άλλο τόσο “ανεβαίνει” και το κόστος αγοράς μιας συσκευής, όμως η εξοικονόμηση στην κατανάλωση ηλεκτρισμού που επιτυγχάνεται ισοδυναμεί με μείωση του λογαριασμού ρεύματος, ιδιαίτερα αισθητή μακροπρόθεσμα.

Για παράδειγμα, συγκρίνοντας δύο κλιματιστικά (σε λειτουργία ψύξης) με τα ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά, αλλά σε διαφορετική ενεργειακή κλάση (A+ και Α+++), προέκυψε εξοικονόμηση 83 κιλοβατωρών κατ’ έτος με την αποδοτικότερη επιλογή (A+++), που ισοδυναμεί με 15 ευρώ το έτος ή με 75 ευρώ την πενταετία. Αντίστοιχα, συγκρίνοντας δύο ψυγεία (Α+ και Α+++) η εξοικονόμηση ανέρχεται στην κατανάλωση ηλεκτρισμού σε 146 kwh ετησίως, ήτοι 26,3 ευρώ κατ’ έτος ή 263 ευρώ στη δεκαετία.

Τι προβλέπεται

Οι καταναλωτές αναμένεται να δουν τις πρώτες ετικέτες σε οικιακές συσκευές με τη νέα κλίμακα στη λιανική το νωρίτερο προς το τέλος του 2019.

Με τη θέση σε ισχύ του νέου κανονισμού δεν θα υπάρχουν πια οι γνωστές ενδείξεις Α+, Α++ και Α+++, αλλά η διαβάθμιση θα γίνεται πλέον από το Α έως το G.

Η υπερβολική χρήση τάξεων υψηλότερης απόδοσης αποφεύγεται μακροπρόθεσμα, παρέχοντας επίσης κίνητρα για καινοτομία και πιέζοντας λιγότερο αποτελεσματικά προϊόντα να βγουν εκτός αγοράς.

Ο κανονισμός επίσης απαιτεί οι κατασκευαστές να ενημερώνουν τους καταναλωτές αν η αναβάθμιση λογισμικού (software / firmware) μπορεί να μειώσει την ενεργειακή απόδοση ενός προϊόντος.

Ως γενική προθεσμία προσαρμογής προβλέπονται τα 6 έτη, σε συνδυασμό με 18 επιπλέον μήνες, ενώ ορίζεται χρονικός ορίζοντας 15 μηνών για τις “λευκές συσκευές” (ψυγεία, πλυντήρια κ.λπ.) και 12 επιπλέον μήνες για την εμφάνιση της ετικέτας στα καταστήματα, ενώ στα 9 έτη είναι η προθεσμία για θερμοσίφωνες και λέβητες με ρήτρα λήξης ισχύος 13 ετών.

Προκειμένου να συμβαδίσει η ευρωπαϊκή νομοθεσία με τις τεχνολογικές βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση, η οποιαδήποτε μελλοντική επαναταξινόμηση θα γίνει όταν το 30% των προϊόντων που πωλούνται στην αγορά της Ε.Ε. θα εμπίπτει πλέον στην ανώτατη κατηγορία ενεργειακής απόδοσης Α ή όταν το 50% των προϊόντων θα εμπίπτουν στις δύο πρώτες κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης Α και Β.

Οι ετικέτες θα τοποθετηθούν στα προϊόντα σε έντυπη μορφή ενώ θα διατίθενται και ηλεκτρονικά όλες οι πληροφορίες για τα προϊόντα. Σε περίπτωση που υπάρξουν αλλαγές που επηρεάζουν την ενεργειακή απόδοση ενός προϊόντος το οποίο έχει ήδη αγοραστεί, ο προμηθευτής θα υποχρεούται να ενημερώνει τον καταναλωτή.

Οποιαδήποτε οπτική διαφήμιση ή διαφημιστικό υλικό θα πρέπει να αναφέρει την κατηγορία ενεργειακής απόδοσης του προϊόντος, ενώ θα υπάρξουν ενημερωτικές εκστρατείες για τους καταναλωτές προκειμένου να εξοικειωθούν με τη νέα κλίμακα και επισήμανση των προϊόντων.

Η Κομισιόν θα προχωρήσει και στη δημιουργία βάσης δεδομένων προϊόντων, που αναμένεται να λειτουργήσει τον Ιανουάριο 2019, προκειμένου να βοηθήσει τις εθνικές αρχές να ελέγχουν τη συμμόρφωση των κατασκευαστών προς τη νέα νομοθεσία, ενώ παράλληλα θα λειτουργήσει και μία διαδικτυακή πύλη για την ενημέρωση των καταναλωτών με πρόσθετες πληροφορίες αναφορικά με τα προϊόντα.